ملک سلیمان تولدی دیگر

به استقبال بزرگترین فیلم تاریخ سینمای ایران می رویم

هرسال ده ها فیلم در سینماهای کشور به نمایش در می آید. اما نمایش برخی از فیلم ها فراتر از یک اکران بلکه آغاز دوره ای جدید در سینمای این کشور است. «ملک سلیمان» یکی از این فیلم هاست که آمدنش تولدی دیگر و بهاری تازه برای سینمای ایران محسوب می شود.

نه فقط به خاطر القابی چون بزرگترین فیلم تاریخ هنر هفتم در ایران، اولین فیلم دیجیتالی سینمای ایران، پر هزینه ترین محصول سینمایی کشور و ... که همه این ها را لایق است. بلکه اتفاق والاتر، تجلی یک فیلم دینی به عنوان یک پدیده نادر است؛ فیلمی که ضمن برخورداری از فرم و ساختاری شکیل و خیره کننده، به معنای واقعی دینی است. ملک سلیمان، بدون شک، یکی از جاذب ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران است. اما این جذبه برخلاف بسیاری از فیلم های دیگر - از راه های دم دستی و پیش پا افتاده به وجود نیامده است. بلکه، جلوه های عظیم و چشم انداز سترگ این فیلم است که علایق و سلایق را به سمت خود می کشاند.

همسان نمودن و هماهنگی فرم و محتوا، یکی از مشکلات فیم های دینی سینمای ما بوده است.

دراین گونه موارد فیلمسازان از یک طرف، به فکر انتقال پیام هستند و از طرف دیگر جانب جذب مخاطب را دارند. اما غالب آثار این گونه به دلیل عدم قرار گرفتن محتوای دینی، در میزانسن و ساختاری متناسب با آن، دچار خسران می شوند. یا فرم را از دست می دهند و پیام، به شکل گل درشت و شعاری به مخاطب عرضه می شود، یا در مواردی، فیلمساز آن قدر تحت تاثیر دغدغه جاذبه قرار می گیرد که معنای اصلی فیلم، گم می شود. البته در تاریخ سینمای پس از انقلاب اسلامی، آثاری هم که دچار این خسارت ها نشده اند، کم نیستند، «ملک سلیمان» یکی از این آثار است. شهریار بحرانی، کارگردان این فیلم بزرگ، به دلیل تسلط هم بر مبانی و اصول دینی و هم تکنیک سینما، توانسته بر حجاب تکنولوژی غلبه کند و به زبان بعدی متناسبی دست یابد.

این تناسب تا آنجاست که ملک سلیمان از اثری فانتزیک و اساطیری گذشته و به فیلمی به معنای واقعی کلمه اسلامی و قرآنی رسیده است. تصور عام از سلیمان نبی(ع)، پیامبری است صاحب قالی پرنده که تمام شبانه روزش یا در کاخ، مشغول استراحت و وعظ و پند و اندرز می گذرد، یا در فضایی پر از گل و بلبل، در حال گفت وگو با حیوانات و نباتات است. اما در این فیلم می بینیم که آن حضرت، در کنار مردم و برای خدا، به مبارزه و جهاد می پردازد و خود به عنوان پیشوای ملکش، در صف اول دفاع مقدس ایستاده است. هم از این رو، فیلم «ملک سلیمان» حتی می تواند در ژانرهایی چون هنر مقاومت و حماسی هم قرار بگیرد.

نکته مهم درباره این فیلم،تطابق موضوعات مطرح شده در آن، با شرایط روز جامعه است.

این در حالی است که می دانیم، این اثر، مراحل تولید خود را در سال های گذشته گذرانده بود و حتی سال ۸۷ نیز تا آستانه اکران در جشنواره بیست وهفتم فجر پیش رفت. با این حال می بینیم که تم اصلی فیلم، روایت مبارزه حضرت سلیمان با شیاطین و اجنه ای است که به ملک او هجوم آورده اند. سلیمان نبی بارها تاکید می کند که آن شیاطین و اجنه، در پس ایجاد «فتنه» در آن سرزمین هستند. فتنه ای که به تفرقه افکنی بین اهالی ملک سلیمان می انجامد و تنها راه رهایی از آن وضعیت، وحدت در پیروی از آن پیامبر - به عنوان رهبر جامعه است.

البته این یک برداشت خاص، در تطابق با شرایط امروز جامعه ماست. وگرنه در موقعیتی دیگر، می توان تفسیر دیگری از آن داشت.

همچنان که مردم سرزمین های دیگر نیز، براساس وضعیت خودشان، می توانند، برداشتی متفاوت از ملک سلیمان داشته باشند. از این نظر، ملک سلیمان نه تنها یک اثر ملی، بلکه یک فیلم کاملا بین المللی محسوب می شود که در صورت برنامه ریزی مناسب در اکران جهانی، می تواند سفیر فرهنگی افتخارآمیزی برای کشور ما باشد و ضمن ارتباط با انبوه مخاطبان، از کشورها، فرهنگ ها و ادیان گوناگون، اثری جریان ساز در عرصه بین المللی باشد. این تولد را به سینمای ایران تبریک می گویم.

آرش فهیم