کــار و بــار

پرسشی از دکتر زهرا رضایی متخصص زنان اشتغال و بارداری جور درمی آیند

شاید در محیط کارتان خانم‌های بارداری را دیده‌ باشید که با اینکه در هفته‌های پایانی بارداری به سر می‌برند، به کار کردن ادامه می‌دهند ولی خودتان به دلیل ویار شدید از همان ماه اول نتوانید سرکار بروید...

خیلی از خانم‌های باردار ترجیح می‌دهند مرخصی‌های خود را برای زمانی نگه دارند که نوزادشان به دنیا می‌آید بنابراین تا جایی که بتوانند، به کارکردن ادامه می‌دهند. این کار ممکن است بی‌خطر باشد ولی گاهی نگران‌کننده می‌شود. برای اینکه بدانیم کارکردن در بارداری چه تاثیری بر مادر و جنین دارد، با دکتر زهرا رضایی، متخصص بیماری‌های زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت‌وگو کرده‌ایم.

▪ آیا کار کردن خانم باردار اشکالی دارد؟

اگر خانمی قبل از بارداری کاملا سلامت باشد و دوران بارداری طبیعی‌ای را بگذراند، دچار مشکلی نشود و محیط کارش ایمن باشد و خسته نشود، ممکن است بتواند تا آخرین‌ روزهای بارداری همچنان به کارکردن خود ادامه دهد. بهتر است خانم‌ها ۱ تا ۲ هفته قبل از زایمان بیشتر استراحت کنند زیرا ممکن ‌است این آخرین فرصت‌ها برای استراحت بی‌دغدغه‌شان باشد اما اگر بارداری مادر طبیعی نباشد، اوضاع فرق می‌کند؛ برخی خانم‌ها حتی ممکن است از همان ابتدای بارداری به دلیل تهوع و استفراغ‌های شدید، خستگی بیش از حد و نداشتن تمرکز در کار، مجبور به رها کردن شغل خود ‌شوند بنابراین این موضوع به شرایط بارداری و شغل هر فردی بستگی دارد.

▪ اگر شغل خانم بارداری که مشکل خاصی هم ندارد طوری باشد که مجبور شود مدت طولانی بنشیند یا فعالیت بدنی انجام دهد چطور؟

گاهی لازم است شرایط کاری خانم باردار تغییر کند یا کارش سبک‌تر شود. برخی مطالعه‌ها نشان می‌دهد زنانی که باید وسایل سنگین را جابه?جا کنند یا به مدت طولانی بایستند یا ساعت کاری‌شان نظم خاصی ندارد، احتمال بیشتری دارد زایمان زودرس داشته باشند یا نوزادی با وزن کم به دنیا بیاورند. احتمال ابتلا به فشار خون بارداری نیز در آنها زیاد است بنابراین بهتر است کارفرما در جریان قرار بگیرد. صحبت با همکاران دیگر و تغییر کار نیز لازم است. خانم‌های باردار می‌توانند برای کاهش خستگی مرخصی بگیرند یا ساعت‌های کاری خود را کم کنند. اگر خانمی مخصوصا در پایان ۳ ‌ماهه دوم و شروع ۳ ‌ماهه سوم، مجبور به نشستن یا ایستادن طولانی مدت است، باید هر ۲ ساعت استراحت و حتما از زیرپایی استفاده کند.

▪ در مورد خانم‌هایی که با مواد شیمیایی سر و کار دارند چطور؟

خانم بارداری که با مواد شیمیایی پرخطر مانند سرب و جیوه، حلال‌های شیمیایی ارگانیک، اشعه و رنگ‌ها سروکار دارد یا در آرایشگاه‌ با رنگ موها کارمی‌کند، باید بداند این مواد می‌توانند باعث سقط، ‌زایمان زودرس، نقایص جنینی و مشکلاتی در رشد و نمو جنین شوند. در این گونه موارد، باید قبل از بارداری در مورد ادامه کار تصمیم‌ گرفت و اگر امکان دارد شغل خود را تغییر داد. در غیر این صورت کارفرما موظف است اطلاعاتی در مورد عوامل خطر محیط کار در اختیار خانم باردار قرار دهد و تا حد امکان شرایط بی‌خطری را برای او فراهم کند.

▪ اگر شغل خانم مستلزم کار طولانی‌مدت با وسایلی مانند رایانه یا تلفن همراه باشد، چطور؟

اگر خانم باردار مجبور باشد ساعت طولانی پشت میز بنشیند، باید صندلی راحتی داشته باشد و زیرپایی استفاده کند، هراز چند گاهی بلند شود و قدم بزند و ورزش‌های کششی پا انجام دهد. خانم‌های باردار تا جایی که امکان دارد بهتر است از تلفن‌همراه استفاده نکنند یا کمتر استفاده کنند و گوشی را در مکانی دورتر از بدن خود قرار دهند.

▪ چه خانم‌هایی باید در زمان بارداری شغلشان را ترک کنند یا ساعت کاری خود را کاهش دهند؟

خانم‌هایی که دوقلو یا چندقلو باردارند یا در معرض ابتلا به فشارخون بالا هستند یا رحم نارسا یا ناکارآمد دارند یا خانم‌هایی که سابقه سقط دارند، باید کار خود را کم یا قطع کنند. علاوه بر اینها، اگر در سونوگرافی مشخص شود جنین رشد خوبی ندارد، مادر باید بیشتر استراحت کند.

▪ به خانم‌های باردار برای رانندگی چه توصیه‌ای دارید؟

رانندگی در ۳ ‌ماهه اول و دوم بارداری اشکالی ندارد البته باید حتما کمربند ایمنی ببندند و به مدت طولانی رانندگی نکنند. در ۳ ماه آخر بارداری بهتر است از رانندگی کردن خودداری کنند زیرا در این ماه‌ها احساس خستگی و خواب‌آلودگی وجود دارد. بهتر است برای جلوگیری از کمردرد، هنگام رانندگی یک بالشتک پنبه‌ای پشت کمر قرار گیرد و صندلی‌ تا جایی که ممکن است، از فرمان ماشین دور باشد. یکی از خطاهای خانم‌ها در دوران بارداری،‌ از کار انداختن سیستم خودکار باز شدن کیسه هوا هنگام تصادف‌های رانندگی است در صورتی که کیسه هوا هم به اندازه کمربند ایمنی ضروری و مهم است. در دوران بارداری چه خود خانم رانندگی کند و چه در صندلی کنار راننده بنشیند، بهتر است صندلی‌ طوری تنظیم شود که بیشترین فاصله را با داشبورد داشته باشد تا در صورت وقوع تصادف و ضربه‌های ناگهانی وقتی کیسه هوا باز می‌شود، مادر و جنین آسیب نبینند.

سهیلا عابدین‌پور