تروری ناکام

می خواستند حمله شبیه کارهای القاعده و طالبان باشد و شکی ندارم که آنها هم دست داشتند اما کامل بودن نقشه چند انفجار, آتش افکن, گاز در هوا, فرورفتگی های ماشین و این واقعیت گزارش نشده که تک تیراندازها گلوله های دوربرد و قوی شلیک کرده بودند خبر از دسیسه بزرگ تری می داد

می‌خواستند حمله شبیه کارهای القاعده و طالبان باشد و شکی ندارم که آنها هم دست داشتند. اما کامل بودن نقشه- چند انفجار، آتش‌افکن، گاز در هوا، فرورفتگی‌های ماشین و این واقعیت گزارش‌نشده که تک‌تیراندازها گلوله‌های دوربرد و قوی شلیک کرده بودند- خبر از دسیسه بزرگ‌تری می‌داد. در واقع عناصری از درون سرویس اطلاعاتی پاکستان بودند که در دهه ۱۹۸۰ طالبان را ایجاد کردند و بی‌شک بعضی از این عناصر از نظر ایدئولوژیک و دینی با القاعده همدل بودند. بعضی‌ها سرباز یا کارگر آن بودند. در نامه‌ای که پیش از بازگشتم برای ژنرال نوشتم به اسامی آنها اشاره کردم. دولت اول کسی را مامور تحقیقات کرد که در واقع در شکنجه و تا پای مرگ بردن آصف، شوهرم، در سال ۱۹۹۹ نقش داشت. فرقه حاکم رئیس‌جمهور، مسلم لیگ پاکستان، می‌خواست بدترین بد را باز هم بدتر کند: بازی همیشگی «تقصیر قربانی است» را به راه انداختند و علنا مدعی شدند که حمله را حزب مردم انجام داده تا همدردی جلب کند.

وزیر کشور را که در سال ۲۰۰۲ از حزب من جدا شده و به مشرف پیوسته بود و منفعت بسیاری در وضع موجود سیاسی داشت مسوول کلی تحقیقات کردند. من علنا خواستار آن شدم که گروه‌های پزشکی قانونی اف.بی.آی و اسکاتلندیارد- که بهترین‌های جهان دانسته می‌شوند- برای همکاری در تحقیق اعزام شوند. وزیر «آفتاب» پرپائو بلافاصله مخالفت کرد و گفت این تجاوز به حق حاکمیت پاکستان است. البته قبلا چندین بار دیده بودیم که پاکستان برای کمک فنی در تحقیقات از خارج کمک بگیرد. پاکستان برای تحقیق در مورد بمب‌گذاری سفارت مصر در اسلام‌آباد از اف.بی.آی کمک خواسته بود. در سال ۱۹۹۳ نیز برای تحقیق در مرگ آصف نواز، فرمانده کل قوای وقت، از گروه پزشکی قانونی اف.بی.‌آی کمک خواسته بود. خود من در سال ۱۹۹۶ برای تحقیق در مرگ برادرم مرتضی از کارآگاه‌های بین‌المللی کمک خواسته بودم. و هم اف.بی.آی و هم اسکاتلندیارد برای تحلیل پزشکی قانونی هواپیمایی که ژنرال ضیاءالحق و سفیر آرنی رافائل در سال ۱۹۸۸ در آن جان سپردند، اعزام شده بودند. چندین و چند نمونه در سه حکومت مختلف پاکستانی سراغ داشتیم و طبیعی بود که برای تحقیق در قتل‌های جمعی ساعات اولیه ۱۹ اکتبر از خارج کمک بگیریم. اما رژیم نظامی مشرف مخالفت کرد. من می‌گفتم اگر چیزی برای پنهان کردن ندارید چرا هراسانید و کار تحقیق را پیش نمی‌برید؟

تا همین امروز کسی از من راجع به وقایع آن شب بازجویی نکرده است.

حمله تروریستی به من در ۱۹ اکتبر ۲۰۰۷ نشان از مسائلی در مورد نزاع درونی اسلام و تقاطع اسلام و دموکراسی می‌دهد که فکر مرا به خود مشغول کرده. قتل عام مسلمان علیه مسلمان که در ماه اکتبر در کراچی صورت گرفت در ادامه خشونت فرقه‌ای درونی مسلمانان علیه مسلمانان است که شعله‌های آن در اوایل قرن بیست‌ویکم در بغداد و سایر بخش‌های عراق زبانه می‌کشد. طالبانیزاسیون مناطق قبیله‌ای فدرال در پاکستان و رشد افراط‌گرایی درون استان سرحد در کشور من نشانه‌ای از نگرانی اصلی من و دلیل نوشتن این کتاب است. در جو سیاسی دیکتاتوری و خودکامگی پتانسیل افراط‌گرایی مسلمانان سراسر جهان نهفته است. اگر افراط‌گرایی و مبارزه‌طلبی در دیکتاتوری اوج می‌گیرد و با نمایشی تک‌نفره و اتکا بر قدرت نظامی نمی‌توان جلویشان را گرفت، پس جهان دموکراتیک دلیلی بسیار قوی- اگر نه به خاطر دلایل اخلاقی حداقل به دلیل منافع شخصی- برای کمک به پایداری حکومت دموکراتیک در کشورهای جهان اسلام دارد.

با داشتن این عقیده در پس ذهن است که کارنامه و تاریخ غرب در پیشروی یا عقب‌روی رشد نهادهای دموکراتیک در طی سه قرن در کشورهای غالبا مسلمان را بازگو می‌کنم. بحث من این است که بنیادهای حکومت دموکراتیک بخشی از نظام ارزشی اسلام است و می‌خواهم افسانه تناقض اسلام و دموکراسی را کنار بزنم. بنا به تجربه خودم می‌دانم که دموکراسی بخشی جداناشدنی از اسلام است. بنیان هویت من به عنوان مسلمان نافی کسانی است که می‌خواهند از اسلام برای توجیه وحشت‌آفرینی استفاده کنند و مذهب را تحریف و کنترل و از آن برای برنامه سیاسی خود سوءاستفاده می‌کنند. عملیات آنها نه تنها متضاد اسلام است که مشخصا توسط اسلام منع گشته.

پیغام اصلی که می‌خواهم در این کتاب انتشار دهم مربوط به دو تنش اساسی است که باید حل شوند تا بتوانیم جلوی برخورد تمدن‌ها را که به عقیده بعضی پیش روی ماست، بگیریم. اولی تنشی است درون جامعه اسلام. ناکامی در حل صلح‌آمیز و عقلانی این تنش می‌تواند به برخورد ارزش‌ها بینجامد و کار را به برخورد اسلام و غرب بکشاند. یافتن راه‌حلی برای این نزاع درونی اسلام است- در مورد دموکراسی، در مورد حقوق بشر، در مرود نقش زنان در جامعه، در مورد احترام برای سایر مذاهب و فرهنگ‌ها، در مورد فناوری و تجدد- که روابط آینده بین اسلام و غرب را شکل می‌دهد. اما هر دوی این برخوردها را می‌توان حل کرد. برای این کار به پذیرش و آشتی نیازمندیم.

بدین هدف است که با نوشتن این کتاب در افزوده‌ای کوچک و خاضعانه انجام می‌دهم تا دیدگاه زنی مسلمان و مدرن را به اشتراک بگذارم.

آنچه خواندید بخشی از آخرین کتاب بی‌نظیر بوتو، سیاستمدار فقید پاکستانی با عنوان «آشتی: اسلام، دموکراسی و غرب» است که در روزهای زوج هفته در صفحه کتاب اندیشه کارگزاران منتشر می‌شود.

بی‌نظیر بوتو

ترجمه‌: آرش عزیزی