ترافیک، علائم و مقررات

شاید شما تصور کنید مقررات رانندگی با اختراع اتومبیل پیدا شده است، اما این طور نیست. قوانین عبور و مرور از زمان‌های خیلی دور به‌جود آمده و به مرور زمان مدون گردیده است. در حقیقت …

شاید شما تصور کنید مقررات رانندگی با اختراع اتومبیل پیدا شده است، اما این طور نیست. قوانین عبور و مرور از زمان‌های خیلی دور به‌جود آمده و به مرور زمان مدون گردیده است. در حقیقت مقررات رانندگی تاریخچه‌ای به قدمت خود ترافیک دارد.

در تاریخ افسانه مانند که از دورهٔ سومری‌ها به یادگار مانده، ما به مشخصات شهر باستانی او بر می‌خوریم. دیوار این شهر چنان بود که عرض آن در تاج به هفت متر می‌رسید و دو ارابه می‌توانستند بدون اشکال از کنار هم عبور کنند. ارابه‌ها برای جلوگیری از برخورد با یکدیگر،می‌باید از سمت راست خود حرکت می‌کردند.

در امپراتوری روم قوانینی برای سر و سامان دادن به رفت و آمد وسایل نقلیه وضع شده بود ژولیوس سزار دستور داده بود که هیچ زنی حق گردونه رانی در شهر رم را ندارد.

(در ایران باستان نیز، سوارانی که به اسباب‌هایشان بی‌توجه بودند، یا بیش از شش فرسنگ در روز آنها را به تاخت و تاز در می‌آوردند، یا در مورد علیق آنها گوتاهی می‌کردند، توسط مأمورینی که از بین فرزندان نجبا انتخاب شده بودند، دستگیر و به جرائم سنگین محکوم می‌شدند).

(ساتراپ‌ها در شهرها و جاده‌ها مراقب حرکت کالسکه‌ها، ارابه‌ها و کجاوه‌ها بودند تا عبور و مرور آنها برای مردم تولید مزاحمت نکند و در ایام جنگ مراقب بودند تا بر اثر بی‌توجهی رانندگان، وسایل نقلیه از کار نیفتند، که نقش آن در تخت جمشید و نقش رستم حجاری شده است).

بعد از اسلام و در دوران خلافت بنی‌امیه و بنی‌عباس با تقلید از وضع سازمان‌های ایران و روم، تشکیلات عظیمی به نام پلیس عالی یا (شرطه) به‌وجود آمد. که سرانجام امور مختلف از جمله امنیت عبور و مرور را برعهده داشت.

(شرطه، مأمور نظم در شهر و جلوگیری از تخلفات مردم، چه سواران و چه پیادگان بود. اگر چرم محرز بود، مثلاً چنانچه اسب سواری را مست می‌یافتند که در معابر می‌تازد، او را دستگیر می‌کردند، می‌زدند و جریمه می‌کردند و تا زمانی که آثار مستی در او مشاهده می‌شد. اجازهٔ اسب سواری و یا شتر سواری نداشت).

همان‌طور که امروزه در تمامی کشورها قوانینی برای جلوگیری از رانندگی در هنگام مستی وضع شده است، اما مقررات رانندگی و علائم راهنمائی آن‌گونه که در حال حاضر وجود دارد، نتیجه اختراع اتومبیل و رواج وسایلی نقلیهٔ موتوری در شهرهاست.

در اروپا، به موجب قانونی که در سال ۱۸۳۱ به تصویب پارلمان انگلستان رسید و به قانون پرچم قرمز موسوم شد، یک نفر که پرچم قرمز در دست داشت، در جلوی وسیله نقلیه موتوری به راه می‌افتاد تا بهاین وسیله مردم را از حرکت وسیله نقلیه موتوری آگاه سازد. این عمل در شب توسط فانوس قرمز صورت می‌گرفت. به‌دنبال تولید انبوه اتومبیل و استفادهٔ روز افزون از آن در شهرها و جاده‌های، در بسیاری از کشورهای مختلف نیاز به وضع قوانین و مقرراتی بین‌المللی برای رانندگی به‌وجود آمد. در سال ۱۹۴۹ کنفرانسی از طرف سازمان ملل در ژنو برگار گردید که هدف آن تهیهٔ آئین‌نامه و علائم یکنواخت راهنمائی و رانندگی بود. در سال ۱۹۶۸، سازمان ملل کنفرانس دیگری دربارهٔ ترافیک جاده‌ها و وین برگزار کرد. این کنفرانس یک پیش‌نویس (کنوانسیون درباره علائم و چراغ‌ها) تهیه نمود که به‌نام کنوانسیون ۱۹۶۸ وین معروف است.

علائم و نشانه‌های تصویری

علائم راهنمائی و رانندگی برای کنترل و تنظیم عبور و مرور در راه‌ها (خیابان‌ها و جاده‌ها) به کار می‌رود و همهٔ استفاده کنندگان از سیستم حمل نقل (رانندگان، سرنشینان و عابران پیاده) مؤظف به رعایت آن هستند. این علائه به‌طور کلی به دو دستهٔ علائم افقی و علائم عمودی تقسیم می‌شوند.

علائم افقی

به‌صورت خط‌کشی بر سطح راه رسم می‌شوند. خط‌کشی‌ها، بریده (منقطع)، پر (ممتد)، عرضی (گذرگاه عابر پیاده) و شطرنجی هستند که هر کدام مفهوم خاصی دارند. به جز خط‌کشی، علائم نیز بر سطح خیابان نقش می‌شود. مانند فلش‌هائی که جهت حرکت را نشان می‌دهند. یا شکل‌هائی که اختصاصی بودن مسیر را می‌رسانند (مسیر ویژهٔ اتوبوس).

علائم عمودی

به‌صورت تابلوها و چراغ‌هائی هستند که تنظیم عبور ومرور را انجام می‌دهند و در محل‌های مخصوصی نصب می‌شوند.

تابلوهای راهنمائی به‌طور کلی به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

تابلوهای اعلام خطر که به شکل مثلث قرمز است و رانندگان را از خطرهای راه آگاه می‌سازد.

تابلوهای محدودیت یا ممنوعیت که به شکل دایرهٔ قرمز است و میزان سرعت و حق تقدم عبور را تعیین می‌کند.

تابلوی حکم کننده (دستوری) که به شکل دایرهٔ آبی است و جهت حرکت را به رانندگان نشان می‌دهد.

تابلوی اخباری که اطلاعاتی را در خصوص وضعیت راه به رانندگان می‌دهد و بیشتر به شکل مستطیل آبی است.

علاوه بر تابلوهای بالا، نشانه‌های تصویری دیگری هم وجود دارند که جنبهٔ بین‌المللی داشته و در کشورهای مختلف به‌کار می‌روند.

علائم تصویری هرچند قراردادی هستند، اما اغلب با توجه به شکل و موقعیت واقعی طراحی شده‌اند.

چراغ راهنمائی

چراغ راهنمائی از جمله علائم راهنمائی است که برای تنظیم عبور و مرور وسایل نقلیه و عابران نصب گردیده است. [محمود برآبادی ـ ۵۸]