نیروی انسانی ماهر نیاز توسعه اقتصادی

از نظر واژه شناسی, توسعه واژه ای لاتینی, مشترک بین زبان انگلیسی و فرانسه در انگلیسی توسعه یعنی Development در مقابل Envelopment یعنی توسعه نیافته است مفهوم مجازی توسعه, رشدکردن, از لفافه خارج شدن و یا از سنتی به مدرنیته رسیدن است توسعه مفهوم قراردادی و اعتباری است

از نظر واژه شناسی، توسعه واژه ای لاتینی، مشترک بین زبان انگلیسی و فرانسه در انگلیسی توسعه یعنی Development در مقابل Envelopment یعنی توسعه نیافته است. مفهوم مجازی توسعه، رشدکردن، از لفافه خارج شدن و یا از سنتی به مدرنیته رسیدن است. توسعه مفهوم قراردادی و اعتباری است. هیچوقت توسعه مطلق وجود ندارد. توسعه یک پدیده همه جانبه است در ابعاد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، فیزیکی، جمعیتی، تکنولوژی و فکر و اندیشه که هر کدام از اینها با همدیگر تفاوت زیاد دارد. مثلا توسعه فرهنگی فرآیند درازمدتی است که متناسب با حفظ حرمت عرف و سنن هر ملتی تغییر می کند. توسعه فیزیکی در صورت استفاده از همه امکانات مالی، تکنولوژی و نیروی انسانی به فرض ساخت یک مدرسه و یا یک بزرگراه و... در زمان معین به ثمر خواهد رسید ولی توسعه فرهنگی نیاز به زمان و سرمایه گذاری درازمدت دارد، بدون توسعه آموزشی، توسعه اجتماعی، توسعه فرهنگی و توسعه های دیگر نمی توان به توسعه پایدار رسید، توسعه ای که تداوم داشته باشد همه جنبه های زندگی بشری را پوشش بدهد، در کشور ما چندین برنامه توسعه چه در رژیم سابق و چه در رژیم جمهوری اسلامی ایران پشت سر گذاشته شده که می توان به فعالیت اقتصادی، آموزشی و عمرانی در این راستا اشاره کرد.

اگر نگاهی به برنامه های تدوین شده در طول دوران گذشته بیندازیم در می یابیم که تأکید بیشتر دست اندرکاران برای فعالیت های فرهنگی حول محور نیروی انسانی و بهای لازم به تعلیم و تربیت، آموزش نیروهای ماهر مدنظر بوده است. جامعه شناسان بر این باورند که اصولا آموزش سنگ زیربنایی توسعه است و این حقیقتی است انکارناپذیر، زیرا این انسانها هستند که با مظاهر توسعه سروکار داشته و با آن کنار می آیند. یک جامعه فرهیخته و تحصیل کرده خواهد توانست مفاهیم توسعه را درک کرده، زندگی خود را مقامی بخشد و از حکومت های وقت، شکل واقعی توسعه اجتماعی و اقتصادی را مطالبه نماید. به همین جهت بود که در برنامه های مدون در طول سالهای اخیر ایران رقم قابل توجهی از اعتبارات در امر آموزش اختصاص یافته بود. آموزش به مقاطع پیش دبستانی، دبستانی، راهنمایی و دبیرستان تقسیم گردیده که می توان با اتخاذ تدابیر لازم و با دوراندیشی نسبت به اجرای زیربنایی آموزش تحصیلات عالیه در کشور را به نحو احسن همگام با سیاست های جهانی طراحی و نهادینه کرد. جمعیت ایران جوان است و این جمعیت نیاز به مراقبت، توجه و برنامه ریزی دارد تا کارآیی لازم را در عرصه اجتماعی بدست آورده و بتواند در جامعه عنصر مفید با طرز تفکر و اندیشه برای رسیدن به اهداف عالیه دست یابد. مقاطع تحصیلی دانشگاهی هم از دید برنامه ریزان آموزشی برای مقاصد توسعه اقتصادی و اجتماعی به دور نمانده است. در یک دوره ده ساله ما شاهد جهشی در روند آموزش عالی در کشور هستیم.

در این راستا مراکز آموزش عالی دولتی و همچنین خصوصی و غیرانتفاعی فعالیت می کنند. از نظر کمیت کل دانشجویانی که در مراکز غیردولتی آموزش می بینند به مراتب از مراکز دولتی بیشتر است و این خود گویای این حقیقت است که از یک طرف مشارکت جمعی ارتقاءیافته و از طرف دیگر خانواده ها خود در تأمین هزینه های آموزش عالی که معمولا سنگین هم هست داوطلبانه مشارکت می کنند به هر حال این جنبه از توسعه، بخش دیگری از آموزش را پوشش می دهد و آن آموزش های فنی و حرفه ای است که نظام آکادمیک را کمتر به خود راه داده است. ما امروز مراکز آموزش فنی و حرفه ای و آموزشکده های فنی در کشور بسیار داریم، با تسهیلات ویژه ای دانشجو می پذیرد و آنها را برای ورود به مرحله اشتغال در کشور آماده تا نسبت به اجرای پروژه های فرهنگی و اجتماعی در یک چشم انداز آینده نگرانه به جامعه تزریق نماید. مدتها است که این احساس قوت گرفته است که بین گروه های تحصیل کرده دانشگاهی مقاطع تخصصی و تکنسین ها و کارگران ماهر تعلیم داده و گروه های پایین سطوح جامعه مثل کارگری خلا وجود دارد.

این خلا را کسانی که آموزش لازم را بین درجات تخصصی با سطوح بالا دیده اند پر می کنند. یعنی در مقام تکنسین انجام وظیفه می کنند. جامعه ای از لحاظ اشتغال می تواند جذب کامل داشته باشد که نیروی کار بین سه سطوح فوق به جا عمل شود. متأسفانه سالهای اخیر بیشتر خانواده ها با تحصیلات عالی سبب شده در سطح دوم بازار کار خلا وجود آید، که بسیار قابل توجه است. حال موضوع زیربنایی فرهنگی دارد یا اقتصادی و یا... بماند. واقعیت این است که فارغ التحصیلان دوره های راهنمایی کمتر به مدارس فنی و حر فه ای روی می آورند و این مدارس تکنسین تربیت می کنند، امروز شاهد این خلا هستیم. چیزی که ما لازم داریم آموزش است زمانی می توانیم به توسعه برسیم که نیروی کار آگاه داشته باشیم و زمینه فعالیت ها آماده باشد.

در این میان کشورهایی که مشکلات توسعه دارند عمدتا شامل مشکلات نیروی انسانی و اولویتهای اقتصادی است که چنانچه در جهت رفع آنها به طریق علمی با اعمال راه کارهای قانونی نوآورانه و اندیشمندانه عمل شود راه به سوی توسعه پایدار و مانا هموار می شود. در کشور ما خانواده ها، در امر هزینه های آموزش عالی و تخصصی فرزندان خود، با دولت همکاری دارند تا نیروهای دارای تخصص های لازم به بازار معرفی نماید و این دولت است که با برنامه ریزی از خلاقیت های بالقوه موجود در نسل جوان را به نحو مطلوب استفاده نماید. از جهات دیگر، کشوری هستیم تک محصولی و متکی به نفت که آن هم روزی به پایان خواهد رسید بایستی به فکر منابع تجدید شونده باشیم لذا باید توجه داشته باشیم باد، خورشید، آب و بالاخره انرژی هسته ای کشور ما را می تواند به آینده امیدوار کند. لذا این همه هیاهو در موضوع هسته ای ایران که حق مسلم ما است و با خلاقیت نیروهای ایرانی در جهت کسب نهایی آن هستیم خار چشمی در چشم جهان خواران و به اصطلاح سردمداران جهان شده ایم.

بر این باوریم که سرمایه گذاری در جامعه اسلامی براساس معیارهای فرهنگی و اجتماعی هرچند یک پروسه زمانی درازمدت نیاز دارد ولی در صورت تحقق و استمرار آن به عنوان یک سرمایه گذاری زیربنایی، کشور را به یک توسعه فرهنگی نزدیک می سازد که ارزش و اعتبار آن در مقایسه با ارزش های اقتصادی، سیاسی به مراتب بالاتر و نیاز جامعه به این توسعه در زمان کنونی از ضروریات اساسی به نظر می رسد تا دست اندرکاران فرهنگی و اجتماعی کشور را به چالش و همفکری و تبادل نظر سوق دهد.

منصور شعبانی