گذرگاهی‌ شگفت در‌ سرزمین‌ آندلس

آب‌گذر سگوبیا مهم‌ترین شاهکار مهندسی رومیان در اسپانیاست. برای بیان اهمیت تاریخی این بنا لزوما باید به ارزش‌های زیباشناختی آن هم اشاره شود. تاثیر بصری فراموش‌ نشدنی این …

آب‌گذر سگوبیا مهم‌ترین شاهکار مهندسی رومیان در اسپانیاست. برای بیان اهمیت تاریخی این بنا لزوما باید به ارزش‌های زیباشناختی آن هم اشاره شود. تاثیر بصری فراموش‌ نشدنی این بنا بیشتر به این سبب است که از هر زاویه‌ای منحصربه‌فرد جلوه خواهد کرد.

این مجموعه یک سیستم هیدرولیکی پیچیده و در عین حال ساده است. ارزش باستان‌شناختی آب‌گذر سگوبیا بیشتر از آن‌که به کاربری آن مربوط باشد به ابعاد خارق‌العاده آن بستگی دارد. این بنا تا چندی پیش کاربری داشته و برای هدایت آب به داخل شهر استفاده می‌شده، اما به‌دلیل نشت آب و ترک‌خوردگی برخی از قسمت‌ها تصمیم گرفته شد‌ تا مدتی از این کاربری صرفنظر شود. بدون تردید از لحاظ ساختار معماری این بنا کاملا منحصربه‌فرد است زیرا ظرف حدود ۲۰۰۰ سالی که از ساخت آن می‌گذرد، کماکان استوار بر جا مانده است.

تاریخچه این بنا دقیقا مشخص نیست زیرا متاسفانه هیچ مدرک کافی ‌یا کتیبه‌ای که بتواند تاریخ دقیق بنا را مورد تایید قرار دهد، پیدا نشده. پژوهشگرانی که روی بنا تحقیق کرده‌اند، آن را به دوران پادشاهانی چون تراخانو ، کلودیوا ، نروا و دومیسیانو نسبت می‌دهند. اما با قطعیت می‌توان آن را محصول اواخر سده نخست و سال‌های ابتدایی سده دوم میلادی به حساب آورد.

ارتفاع آب‌گذر سگوبیا در مرتفع‌ترین بخش به حدود ۲۸ متر می‌رسد البته با احتساب فونداسیون به‌کار رفته، نقشه بخش مرتفع آب‌گذر از یک خط مستقیم تبعیت نمی‌کند. آب‌گذر دقیقا از نقطه‌ای که وارد شهر می‌شود تا میدان دیا سانز که مقصد نهایی آن است در مجموع ۱۶۷ طاق‌نما دارد. با وجود آن‌که کل نقشه، ظاهری یکدست و یکپارچه دارد اما باید توجه داشت‌ ستون‌ها و پایه‌های مربوط به طاق‌ها ابعاد یکسانی ندارند. ارتفاع آنها از دو تا سه متر به سه تا چهار متر تغییر می‌کند. پهنای طاق‌ها نیز بین چهار تا شش متر متغیر است. برای این مجموعه دو طبقه طاق‌نما تعبیه شده. عرض طاق‌های طبقه بالا حدود پنج متر ‌و پایه‌های ستونی آن هم باریک‌تر است‌. عرض طاق‌های پایین هم ۵/۴ متر ‌‌و ستون‌های آن عریض‌تر‌ است . بلوک‌های به‌کار رفته از جنس گرانیت هستند.

از آنجا که این بنا نماد رسمی شهر است،‌ چند بار مورد بازسازی قرار گرفته. اولین بازسازی در عهد پادشاهی فردیناند و ایزابلا (قرن ۱۴ و ۱۵ میلادی) که در تاریخ اسپانیا به نام پادشاهان کاتولیک مشهور هستند، انجام شد. بازسازی‌ها در سال‌های آینده نیز ادامه داشت، اما به هر شکل تلاش معماران بر این بود که به الگوی اصلی و اولیه خللی وارد نشود. ‌این بنا سال ۱۹۸۵ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. بعدها در سال ۲۰۰۶ نیز در فهرست بناهای تاریخی نیازمند مرمت قرار گرفت‌.

فرناز حیدری