مادرانی که سینما به آن ها مدیون است

یادی از مادران سینمای ایران به بهانه روز مادر

امروز روز مادر است‌. مادرانی که برای فرزندان خود مادری کرده و می‌کنند اما در این میان بودند زنانی که با بازی در نقش مادر و یا تربیت فرزندان بازیگر‌، مادری را به سینما و تلویزیون کشانده و اهمیت این نقش را به همگان گوشزد کردند اگرچه در میان نسل حاضر کمتر کسی حاضر به بازی در چنین نقش مهمی است و بازیگران میان‌سال همچنان علاقه دارند که نقش‌های مهیج‌تری بازی کنند که ویژه بازیگران جوان است و از بازی در نقش مادر گریزانند. به بهانه روز مادر نگاهی می‌کنیم به این مادران سینمای ایران‌:

منیژه حکمت

منیژه حکمت تهیه‌کننده و کارگردان سینما متولد سال ۱۳۴۱ در شهر اراک است. اولین فیلم وی فیلم زندان زنان بود و پس از آن فیلم سه زن و لالایی را ساخت. منیژه حکمت همسر جمشید آهنگرانی کارگردان فیلم‌های شبیخون و جوانمرد است و دختر وی پگاه آهنگرانی نیز بازیگر و مستندساز ایرانی است. او پگاه را آن چنان تعلیم داد که علاوه بر حضور سینمایی به فعالیت‌های اجتماعی و انسان دوستانه نیز بپردازد‌. پگاه آهنگرانی سال گذشته برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن از جشنواره فیلم فجرشد‌.

رخشان بنی‌اعتماد

رخشان بنی‌اعتماد در سال ۱۳۳۳ در تهران زاده شد. او در رشته کارگردانی سینما در دانشکده هنرهای دراماتیک تهران (دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر) تحصیل کرد. وی از سال ۱۳۵۲ با سمت منشی‌صحنه در تلویزیون مشغول به کار شد و تا سال ۱۳۵۹ چند فیلم مستند کوتاه را کارگردانی کرد. فعالیت سینمایی خود را از سال ۱۳۶۰ به عنوان منشی صحنه فیلم «آفتاب‌نشین‌ها» و فیلم «گل‌های داوودی» آغاز کرد. با کارگردانی فیلم «خارج از محدوده» در سال ۱۳۶۶ کارگردانی فیلم‌های بلند را آغاز کرد. فیلم‌های «روسری آبی»، «بانوی اردیبهشت»، «زیر پوست شهر» و «خون بازی» برای وی افتخارات و جایزه‌های بیشتری به ارمغان آورد. بنی‌اعتماد با جهانگیر کوثری (تهیه‌کننده و مفسر و گزارش‌گر ورزش) ازدواج کرده‌است و دخترشان، باران کوثری بازیگر است. موفقیت های باران کوثری که بی تردید مرهون راهنمایی های مادرش است بسیارزیاد است‌.

جمیله شیخی

او بانوی بزرگ سینماست که تاثیر حضور او بر صحنه‌های تئاتر و پرده‌های سینما هرگز از یادنخواهد رفت. شیخی ۸ اردیبهشت ۱۳۰۹ متولد و ۵ خرداد ۱۳۸۰ در اوج شهرت و موفقیت زندگی را بدرود گفت. او دکترای افتخاری تئاتر داشت. جمیله شیخی با گذراندن آموزش تئاتر زیر نظر شاهین سرکیسیان‌ دکتر مهدی فروغ و پروفسور کویین‌بی در سال ۱۳۳۵راه خود را برای ورود به دنیای سینما هموار ساخت‌.آتیلا پسیانی بازیگر مطرح سینما و تئاتر فرزند اوست و همین‌طور ستاره پسیانی دیگر بازیگر سینمای ایران نیز افتخار نوه‌گی این هنرمند پیشکسوت سینمای ایران را دارد.

حمیده خیرآبادی

حمیده خیرآبادی بازیگر نامدار سینمای ایران معروف به نادره و ملقب به مادر سینمای ایران در سال ۱۳۰۳متولد و در سال -۱۳۸۹ درتهران درگذشت‌. وی فعالیت هنری خود را با تئاتر فرهنگ آغاز کرد.از جمله فعالیت‌های خیرآبادی می‌توان به «امیر ارسلان نامدر»‌، «پدرسالار»‌، «تلخ و شیرین»، «اجاره‌نشین‌ها»، «بانو» و...اشاره کرد‌. ثریا قاسمی که خود نیز اکنون از پیشکسوتان سینماست فرزند اوست‌. قاسمی رکوردار بازیگری در سینمای ایران است که از سنین نوجوانی وارد فعالیت هنری شده است.

رقیه چهره‌آزاد

مرحومه رقیه چهره‌آزاد؛ مادر ماندگار سینمای ایران نقشی را بازی کرد که از خاطر کسی پاک نخواهد شد. نقش مادر در فیلم «مادر» علی حاتمی از آن قبیل نقش‌ها بود که به هیچ وجه از خاطره‌ها محو نخواهد شد. رقیه چهره‌آزاد در سال ۱۲۸۶ در تهران متولد شد. فعالیت خود را در تئاتر با نمایش تأثیر زن در جامعه و اولین کار سینمایی‌اش را با فیلم طوفان زندگی آغاز کرد. وی دیپلم افتخار انجمن دوستداران تئاتر را به مناسبت روز جهانی تئاتر در سال ۱۳۴۱ دریافت کرد و سیمرغ بلورین و دیپلم افتخار هشتمین جشنواره فیلم فجر، برای فیلم مادر (نقش اول زن) ساخته علی حاتمی را نیز از آن خود ساخت. افسانه چهره‌آزاد، نوه اوست‌.

زهرا حاتمی

زهرا حاتمی (زری خوشکام) بازیگر قدیمی سینمای ایران که آخرین حضورش در سریال هزار‌دستان به کارگردانی علی حاتمی بود فرزندی با شهرت لیلا حاتمی تحویل سینمای ایران داد .لیلا حاتمی تنها زن سینمای پس از انقلاب ایران است که پا بر فرش قرمز جشنواره اسکار گذاشته است‌.

فرشته طائرپور

فرشته طائرپور تهیه‌کننده باسابقه سینما در بهمن ماه ۱۳۳۱ در تهران به دنیا آمد و فارغ‌التحصیل کارشناسی ادبیات انگلیسی است. او به دنبال فعالیت ادبی در حوزه کودکان و نوجوانان از سال ۱۳۶۶ در زمینه سینمای کودک نیز به کار پرداخت. طائرپور در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر نیز نخستین داور زن از مجموعه سینمای ایران محسوب می شود.او نخستین سینماگر ایرانی است که در پنجاه سال گذشته توانسته به عضویت هیات‌رییسه سازمان بین‌المللی فیلم سازان کودک وابسته به یونسکو (سیفژ) درآید. فرشته طائرپور در سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۱ به عنوان نخستین تهیه‌کننده زن، به عنوان رییس هیات‌مدیره خانه سینما که بزرگ‌ترین تشکیلات صنفی سینماگران ایرانی بود، انتخاب و مشغول به کار بوده است.غزل شاکری بازیگر سینما نیز که فعالیتش را با «گلنار» از سنین کودکی آغاز کرد و سال گذشته نیز فیلم «آیینه‌های روبرو» را در حال اکران داشت فرزند اوست.

گلاب آدینه

گلاب آدینه در سال ۱۳۳۲ شمسی به دنیا آمد‌. نام اصلی او گلاب مستعان است وی دختر حسینقلی مستعان، همسر مهدی‌هاشمی و مادر نورا‌ هاشمی بازیگر است. یک تکه نان، مهمان مامان، زندان زنان‌، زیر پوست شهر، بانوی اردیبهشت‌، روسری آبی و.. از جمله فعالیت‌های وی محسوب می‌شود‌. نورا ‌هاشمی بازی در فیلم‌های «جیب‌بر خیابان جنوبی»، «عروس افغان» و «حوالی اتوبان» رادر کانامه حرفه‌ایش دارد.

پروین‌دخت یزدانیان

«پروین‌دخت یزدانیان» در سال ۱۳۰۲ در نجف‌آباد اصفهان متولد شد. وی مادر«کیومرث پوراحمد» کارگردان سینما است. او حضور در جلوی دوربین را از سال ۱۳۷۰ با مجموعه«قصه‌های مجید» آغاز کرد. وی ۵ فروردین ۱۳۸۹ در سن ۸۷ سالگی درگذشت‌.

شهلا ریاحی

شهلا ریاحی که از او باعنوان مادری مهربان و دلسوز یاد می‌شود در سال ۱۳۰۵ در تهران متولد شد. نام اصلی‌اش «قدرت زمان وفادوست» است. تحصیلات خود را تا اول دبیرستان ادامه داد و در سال ۱۳۲۳ کار تئاتری خود را در تئاتر تهران زیر نظر«دهقان» آغاز کرد که در طی مدت کوتاهی، ستاره تئاتر تهران شد. وی بعدها با اسماعیل ریاحی نویسنده و کارگردان سینما ازدواج کرد و از تئاتر به سینما کشیده شد. او پس از انقلاب به بازی در نقش‌های مادر و عزیز خانم روی آورد و نام مادری مهربان و دلسوز را برای خود به ارمغان آورد ازمیان زنان پیشکسوت بازیگری که نام برده شد معدود زن بازیگری است که هم اکنون در قید حیات است و در آستانه ۹۰سالگی همچنان دلسوزانه برای همه مادری می‌کند اگرچه کمتر کسی از او یادی می‌گیرد و به سراغش می‌رود‌. اکنون روز مادر به پایان رسید اما مهر مادر همیشه پا برجاست و ای کاش هفته‌ای برای مادر در نظر گرفته و به سراغ مادران سینما‌گر پیشکسوتی برویم که شاید سالهاست در شلوغی سینما فراموش شده‌اند و کسی دیگر به فکرآنان نیست‌.

نویسنده : صبا رادمان