بیماری خطرناک با علائم مخفی

درد علامتی است که انسان را متوجه مشکلی در بدن خویش می سازد تا درصدد رفع مشکل برآمده و به معالجه خود پردازد این امر در باب بیماری های جسمانی صدق می کند اما آیا در باب بیماری های روحی و روانی معنوی نیز وضع به همین منوال است

درد علامتی است که انسان را متوجه مشکلی در بدن خویش می‌سازد تا درصدد رفع مشکل برآمده و به معالجه خود پردازد. این امر در باب بیماری‌های جسمانی صدق می‌کند اما آیا در باب بیماری‌های روحی و روانی (معنوی) نیز وضع به همین منوال است؟

● عدم آگاهی مشکل گناهکار

بیماری‌های معنوی را می‌توان گناه نامید. و این بیماری گاه توأمان با درد است و گاه بی درد تا پایان زندگی ادامه می‌یابد. درد و بی‌دردی گناهکار از آگاهی است چنانچه آگاهی یابد دست از گناه شسته و به سوی حق باز می‌گردد و در صورت عدم آگاهی تا پایان مسیر ، ادامه خواهد داد. حضرت امیر علیه‌السلام در این باره می‌فرمایند: برهان گناهکار، نادرست‏ترین برهان‏هاست، و عذرش از توجیه هر فریب خورده‏ای بی اساس‏تر، و خوشحالی او از عدم آگاهی است. ای انسان! چه چیز تو را بر گناه جرأت داده؟ و در برابر پروردگارت مغرور ساخته؟ و بر نابودی خود علاقه‏مند کرده است؟ آیا بیماری تو را درمان نیست؟ و خواب زدگی تو بیداری ندارد؟ چرا آنگونه که به دیگران رحم می‏کنی، به خود رحم نمی‏کنی؟ چه بسا کسی را در آفتاب سوزان می‏بینی بر او سایه می‏افکنی یا بیماری را می‏نگری که سخت ناتوان است، از روی دلسوزی بر او اشک می‏ریزی، امّا چه چیز تو را بر بیماری خود بی تفاوت کرده؟ و بر مصیبت‏های خود شکیبا و از گریه بر حال خویشتن باز داشته است؟ در حالی که هیچ چیز برای تو عزیزتر از جانت نیست. چگونه ترس از فرود آمدن بلا، شب هنگام تو را بیدار نکرده است؟ که در گناه غوطه‏ور، و در پنجه قهر الهی مبتلا شده‏ای؟ (نهج البلاغه، ترجمه دشتی، خطبه ۲۲۳)

● شناخت، اهمیت و اصالت آن

آنچه در نخستین مرحله از آموزشها و تعالیم اسلامی دستگیر می‏شود، این است که مهمترین شالوده و مرحله در پرورش انسان و تکامل اسلامی او معرفت و شناخت است. مراحل خاصی از این تعالیم ما را به این اصل بنیادین مهم رهبری می‏کند، که از آن جمله است:۱- شناخت ملاک هر حرکت و عمل است. در اسلام واجب است که هر حرکت و عملی بر شناخت و دانش و آگاهی بنا شده باشد، با شناخت آغاز شود و با شناخت پایان پذیرد. آنچه چنین نباشد ملاک و ارزشی ندارد، چنان که در حدیث است: هیچ حرکتی نیست جز اینکه در آن نیازمند به معرفت و شناخت هستی».۲- شناخت و علم، میزان ارزش انسان است.۳- شناخت برای آدمی همچون زندگی است برای او، از آن جهت که شناخت و معرفت منشأ زندگی انسانی است در انسان. و زندگی راستین همین زندگی است نه زندگی جسمانی جانوری.۴- شناخت بالاترین نوع عبادت و تقرب به خداست، تا آنجا که ارزش هر عبادت و تقرب، منوط به اندازه شناخت و معرفت عمل‏کننده است. (الحیاة / ترجمه احمد آرام / ج‏۱ / ۳۴۲ ) به گفته حضرت علی علیه‌السلام: هر کس باید از کار خویش بهره گیرد و انسان بینا کسی است که به درستی شنید و اندیشه کرد، پس به درستی نگریست و آگاه شد، و از عبرت‏ها پند گرفت، سپس راه روشنی را پیمود، و از افتادن در پرتگاه‏ها، و گم شدن در کوره راهها، دوری کرد، و کوشید تا عدالت را پاس دارد و برای گمراهان جای اعتراض باقی نگذارد. (نهج‌البلاغه ترجمه دشتی/ خطبه ۱۵۳) پس سستی دل را با استقامت درمان کن، و خواب زدگی چشمانت را با بیداری از میان بردار ، و اطاعت خدا را بپذیر، و با یاد خدا انس گیر، و یاد آر که تو از خدا روی گردانی و در همان لحظه او روی به تو دارد، و تو را به عفو خویش می‏خواند، و با کرم خویش می‏پوشاند! در حالی که تو از خدا بریده به غیر او توجّه داری! پس چه نیرومند و بزرگوار است خدا! و چه ناتوان و بی مقداری تو، (همان/ خطبه ۲۲۳ ) بنابراین اگر آدمی‌معرفت حقیقی داشته باشد جز به راه حق قدم بر نخواهد داشت.

● توجه و توصیه به معرفت و آگاهی

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: تا می‌توانید دقت کنید در خصوص امری که نباید از آن جاهل باشید و مواظب خود باشید و خود را برای به دست آوردن کاری که اگر در وصول به آن قدم جهل و نادانی بردارید معذور نبوده وادار سازید زیرا دین خدا ارکانی دارد که اگر کسی به ظاهر آن پرداخته و به ارکان آن توجهی نکرده و جاهلانه از ظاهر دین استفاده کند به حال او نتیجه نخواهد داشت چنانچه هر گاه کسی از آن حقایق و ارکان اطلاع پیدا کند زیانی به حال او نخواهد داشت بلکه نافع برای اوست اینک برای به دست آوردن آنها از حسن و میانه‌روی استفاده کرده و از خدا کمک بخواه که جز به کمک او وسیله دیگری برای وصول به این هدف میسر نخواهد بود. (الإرشاد للمفید / ترجمه ساعدی/۵۵۱)