تعادل بدن تان را برهم نزنید

اکثر روش های درمانی که امروزه با عنوان طب مکمل شناخته می شوند به دلیل نداشتن دلایل علمی و اثبات شده و منطبق نبودن صددرصدی قواعد و اصول شان با دانسته های علمی روز, مخصوصا با کشفیات طب نوین که البته آن هم ناشی از اقبال اندک و محدود مراکز دانشگاهی و پزشکی در تحقیق پیرامون مبانی این روش های درمانی است باعث شده که همواره چالشی بزرگ بین دانش آموختگان شیوه های درمانی جدید با اشخاصی که معتقد به استفاده از این روش های درمانی هستند, وجود داشته باشد

۱ اکثر روش‌های درمانی که امروزه با عنوان طب مکمل شناخته می‌شوند به دلیل نداشتن دلایل علمی و اثبات‏ شده و منطبق نبودن صددرصدی قواعد و اصول‌شان با دانسته‌های علمی روز، مخصوصا با کشفیات طب نوین (که البته آن هم ناشی از اقبال اندک و محدود مراکز دانشگاهی و پزشکی در تحقیق پیرامون مبانی این روش‌های درمانی است) باعث شده که همواره چالشی بزرگ بین دانش ‏آموختگان شیوه‌های درمانی جدید با اشخاصی که معتقد به استفاده از این روش‌های درمانی هستند، وجود داشته باشد. به نحوی که متاسفانه در کتب مرجع پزشکی یا تغذیه دنیا به‌وجود احتمالی خواص اشاره‏شده در قسمت‌های اخیر این ستون برای خوراکی‏های گوناگون مانند سردی و گرمی یا خصوصیات فردی انسان‌ها که در اصطلاح قدیم «مزاج» نامیده می‏شده، حتی اشاره‏ای نشده است. مسلم است که با توجه به نبود تحقیقات مستدل و علمی، ساده‏ ترین راه، انکار قضیه و نادیده گرفتن آن است. از سوی دیگر، تعداد افراد متبحر و باتجربه در این حیطه به‌دلیل پیچیدگی موضوع و عدم امکان بهره‏مندی از تحصیلات آکادمیک و مستمر در فراگیری این شیوه‌های درمانی به‌خصوص در زمینه طب سنتی ایرانی بسیار اندک و انگشت‏ شمار است.

البته متد دیگری همچون طب سوزنی چین با تلاش مجامع علمی کشور مبداء آن توانسته در دانشگاه‌های معظم پزشکی دنیا، کرسی آموزشی هم کسب کند، اما طب سنتی ایرانی که زمانی کتب آن به عنوان منبع آموزش پزشکی مطرح بوده، امروزه مهجور مانده است. این قضیه، راه اثبات حقانیت بسیاری از باورها و آموزه‌های طب سنتی را امروزه با مشکل مواجه کرده است. البته تعداد زیادی افراد ناآگاه اما پرمدعا که داعیه درمان هر بیماری را با این شیوه‌ها دارند نیز مزید بر علت شده و دیدگاه جامعه علمی و پزشکی را نسبت به خود با شک و تردید و گاه با مخالفت مطلق همراه کرده است. دلیل اصلی استفاده از برخی متد و قواعد طب سینوی در اینجا، تلاشی است برای یافتن راهی قابل‏ اتکا در تطابق بهتر غذای انتخابی هر فرد با توجه به خصوصیات جسمی و روانی ویژه‏ای که دارد و از شخصی به شخص دیگر می‌تواند کاملا متفاوت باشد؛ امری که به‌خوبی در زندگی روزمره خود شاهد هستیم. چیزی فراتر از فاکتورهای خونی مانند میزان قند، کلسترول، تری‏گلیسرید و... که باعث این اختلاف واکنش بدن اشخاص مختلف در برابر اغذیه یکسان می‌شود. بنابراین هدف اصلی، کمک گرفتن از مطالبی است که سابقه‏ای صدها بلکه هزارساله در پیشگیری و درمان انواع بیماری‏ها از طریق غذا دارد و نه حذف آنتی‏بیوتیک از پروسه درمان!

۲ در قسمت قبل گفتیم که برای دستیابی به یک برنامه غذایی کامل و سالم بهتر است هر فرد با استفاده از دستورات هرم غذایی و با توجه به خصوصیات شخصی خویش که شاید یکی از مهم‌ترین آنها مزاج باشد، با انتخاب بهتر غذای روزانه خود، میزان ابتلا به برخی بیماری‏ها (چه جسمی و چه آنچه که به آلام روانی شخص مربوط می‌شود) را کاهش دهد.

در این راستا، مصرف مواد غذایی توصیه‏شده در هرم غذایی که دارای طبع سرد و‌ تر هستند، مانند لبنیات با توجه به توضیحات هفته‌های گذشته، برای افراد بلغمی‏ مزاج، مشکل‏زا خواهد بود. یک راه‌حل این بود که همراه لبنیاتی همچون ماست از ماده غذایی استفاده کنیم که قادر باشد تا حدی طبع آن را معتدل کند و به اصطلاح، مصلح آن را هم مصرف کنیم. مثل نعنا، پونه یا کاکوتی. اما راه دیگری که به‌نظر بهتر می‏آید و بیشتر مقبول است، استفاده از فهرست جایگزین مواد غذایی است. شاه‏بیت استفاده از لبنیات در غذای روزانه، تامین کلسیم است. افرادی که مزاج سرد دارند با مصرف خشکباری همچون بادام که طبعی گرم دارد به راحتی قادر به تامین بخشی از کلسیم مورد نیاز خود از طریق غذایی همسو با تعادل جسمانی خود خواهند بود. اما بادام، کالری بالایی دارد پس قسمتی را هم با استفاده از سبزیجاتی مانند کلم‌بروکلی برآورده کنند. حبوبات هم علاوه بر کلسیم، دارای پروتئین نسبتا خوبی هستند که با حذف لبنیات از منوی روزانه، مورد نیاز خواهند بود. البته حبوباتی مانند لوبیا و لپه با طبع گرم و خشک، از عدس یا باقلا که طبیعت سردی دارند، برای این افراد مناسب‏تر هستند. بنابراین، هرم غذایی در این افراد ترجیحا در قسمت لبنیات، کاهش و در قسمت حبوبات، برخی از سبزیجات و خشکبار با افزایش همراه خواهد بود.

۳ حال، لختی بیندیشیم. تاکنون با کدام مواد غذایی مشکل بیشتری داشته‏ ایم؟ اینجاست که تجربه قبلی ما در انتخاب غذای روزانه خیلی می‌تواند کمک‏مان کند. تقریبا محال است که کسی فهرستی بلندبالا از مواد غذایی که برهم‏ زننده حالت تعادل (و به قول امروزی‏تر آن هموئستاز) بدنش هستند، نداشته باشد. مواد غذایی که به محض خوردنشان، یک جای کار می‏لنگد! اما در سایر اعضای خانواده مشکل‏ساز نیست. شاید در برخی موارد، نیازمند امتحان روش آزمون خطا هم باشیم. به این معنا که برای رسیدن به میزان صحیح درصد استفاده از حبوبات، خشکبار، لبنیات و سبزیجات مختلفی که با مزاج ما سازگارترند (حال با هر مزاجی که داشته باشیم)، شاید بهتر باشد دست به امتحان روشی شویم که در هفته‌های متوالی، نسبت درصد استفاده از این مواد غذایی را در آنها تغییر دهیم و ببینیم با کدامیک همسوتریم. چگونه؟ این مبحث را از هفته آینده با توضیح مشخصات مزاج گرم و خشک پی خواهیم گرفت.

حمید خواجه‏ پور