قلعه یزد گرد‌

مجموعه بناهای یادمانی قلعه یزد گرد در ۱۸ کیلومتری سه راهی ریجاببه سر پلذهاب قرار دارد. این مجموعه با وسعت تقریبی ۴۰کیلومتر مربع از سمت شمالغرب با پرتگاه تندی به جلگه ذهاب و …

مجموعه بناهای یادمانی قلعه یزد گرد در ۱۸ کیلومتری سه راهی ریجاببه سر پلذهاب قرار دارد. این مجموعه با وسعت تقریبی ۴۰کیلومتر مربع از سمت شمالغرب با پرتگاه تندی به جلگه ذهاب و از طرف شمال شرقی به صخره های پلکانی "دالاهو" محدود می شود. بر اساس اولین تحقیقات و کاوش‌هایباستان شناسی در اینمنطقه و بر طبق گچبری های مکشوفه از بنای معروف به"" گچ گمبد" زمان ساخت اینمجموعه به دوره ساسانی نسبت داده می‌شد، اما کاوش های بعدی در این منطقه نشانداد بسیاری از مجموعه بناهای این محوطه متعلق به اواخر دوره اشکانی است. این مجموعه شامل چند محوطه است؛

دیوارگچی:

خطی از استحکامات به طول ۵/۲کیلومتر و عرض ۲تا ۴متر است و از لاشه سنگ به همراه ملات گچ ساخته شده است.

سرتا سر نمای خارجی این دیوار با مجموعه ای از برج های نیم دایره ای شکل تقویت شده است.

آشپزخانه:

در انتهای پایین دیوار مجموعه ای ازاستحکامات قرار دارد و به احتمال زیاد محل استقرار سربازان بوده است.

دروازه:

دو برج منفرد در ابتدای دیوار دفاعی قرار گرفته است . این مکان دروازه خوانده می شود.

جای دار:

در حال حاضر این محوطه بین باغ‌های روستای زرده قرار دارد.آثار بر جای مانده در این محوطه نوعی استحکامات دفاعی با دیوارها و برج های تعبیه شده در آن را نشان می دهد. این بنا احتمالا ترکیبی از دژ قلعه برای کل محوطه بوده است.

قلعه یزدگرد:

این بنا در یکی از بلندترین ارتفاعات قرار دارد. اطراف این قلعه را حصاری با برج های نیم دایره ای شکل احاطه کرده است. قطر این برج ها بین ۲ تا ۶ متر است و با فاصله ۶ تا ۱۶ متر از یکدیگر قرار گرفته اند.

گچ گمبد:

این محوطه که به نام "میدان" نیز شناخته می‌شود دارای وسعت تقریبی ۸۰۰ در ۴۰۰ متر است.اطراف این مجموعه را حصاری با برج های نیم دایره ای شکل در بر گرفته است. در قسمت جنوبی آن پردیس و در قسمت شمالی آن کاخی به چشم می خورد .

قلعه داور:

این بنا در داخل روستای "بان گمبد" قرار دارد. کاوش های باستان شناسی نشان داده است که این بنا آتشکده ای از دوره ساسانی بوده که در اوایل اسلام با الحاق فضاهایی به آن ، تبدیل به کارگاه شیشه گری شده است.