دیسك های نوری

این مقاله , درباره یكی از تكنولوژی های جدید اطلاعات سی – دی – رام CD – ROM و نقش أن درامر اطلاع رسانی بحث می كند بررسی تاریخچه اطلاع رسانی بعد از جنگ جهانی دوم , از شروع نمایه سازی تا به وجود آمدن بانك های اطلاعاتی , از قبیل دایلوگ Dialog اوربیت Orbit و كوستل Questel بحث مقدماتی مقاله است

این مقاله ، درباره یكی از تكنولوژیهای جدید اطلاعات سی – دی – رام (CD – ROM ) و نقش أن درامر اطلاع رسانی بحث می كند .بررسی تاریخچه اطلاع رسانی بعد از جنگ جهانی دوم ، از شروع نمایه سازی تا به وجود آمدن بانكهای اطلاعاتی ، از قبیل دایلوگ ( Dialog ) اوربیت (Orbit ) و كوستل (Questel ) بحث مقدماتی مقاله است .مقایسه تطبیقی بانكهای اطلاعاتی ، با سی دی – رام و بیان ویژگی های دیسكهای نوری موضوع اصلی مقاله است . به نظر نویسنده ، استفاده از دیسكهای نوری ، روند رو به گسترش فعالیتهای اطلاع رسانی را دچار تحول بزرگی خواهد كرد .

شاید صحبت كردن از تاكتیكها در زمانی كه هنوز استراتژی مشخص نشده است ، چندان مفید به فایده نباشد . اما بحثی كه درباره سی- دی – رام (CD – ROM ) ها در این مقاله مطرح شده است ، نه تنها درمعرفی آنهاست ؛ بلكه با توجه به خصوصیات ویژه ای كه دارد ، می تواند در تعیین خط مشی اطلاع رسانی كشور ایفای نقش كند .پی بردن به نقش اطلاعات در تحقیق و توسعه و به وجود آوردن تكنولوژی جدید ، منجر به ایجاد روشهای مختلف برای ذخیره و بازیابی اطلاعات شده است . نمایه سازی Kwic Uniterm , Kwoc از جملهاین روشهاست ۱ ، كه هركدام مزایای خاص خود را دارد . تهیه میكروفیش از مجلات ، پدیده ای دیگر برای به نظم درآوردن و استفاده سریعتر از دانش بشری بود ۲ ! با ورود كامپیوتر به دنیای اطلاع رسانی ، تحول بزرگی به وقوع پیوست . موسسات تولید اطلاعات ، با استفاده از كامپیوتر ، آنچنان به حجم تولید اطلاعات خود افزودند كه ، اصطلاحی نظیر "انفجار اطلاعات " ، انقلاب اطلاعات " ، عصر اطلاعات " و …. به واژگان واژه نامه اضافه شد . حجم زیاد اطلاعات و تنوع موضوعی آن ، پایگاههای اطلاعاتی مانند :abstracts Medline , STIN , Physical abstracts Chemical …را به وجود آورد . استفاده از اطلاعات این پایگاهها ، به ایجاد بانكهای اطلاعاتی منجر شد .

از جمله مشهورترین این بانكها ، می توان Orbit , Dialog در امریكا ، STN آلمان ، blaise انگلستان و Questel فرانسه را نام برد . برای پی بردن به اهمیت "سی – دی – رام " ها و مقایسه آنها با بانكهای اطلاعاتی ، ابتدا ساختار و طرز كار با بانكهای اطلاعاتی شرح داده می شود مقایسه سی – دی – رامها با این بانكها از آن جهت قابل توجه است كه دیسكهای نوری ، خود نوعی پایگاه اطلاعاتی هستند . و پایگاههای اطلاعاتی ، نقش اول را در نظامهای اطلاع رسانی ایفا می كنند .بانكهای اطلاعاتی ، واسطه هایی هستند بین تولید كنندگان و مصرف كنندگان اطلاعات . یك بانك اطلاعاتی ، با پایگاههای اطلاعاتی متعددی در ارتباط است . و اطلاعات را از طریق خطوط پیوسته (Online) دریافت و به همین طریق در اختیار مصرف كننده قرار می دهد . مثلأ بانك اطلاعاتی Dialog با حدود ۴۰۰ پایگاه اطلاعاتی مانند : EBIS, American banker news, NTIS Agricola , Chemical Industry Notes , ۳ و تقویت كتابخانه ها ، آموزش نیروی انسانی ماهر و متخصص اطلاع رسانی و تقویت كتابخانه ها ، آموزش نیروی انسانی ماهر و متخصص اطلاع رسانی INSPEC, ERIC و …. در ارتباط است .

ارتباط با بانكهای اطلاعاتی ، از طریق خطوط تلفن امكان پذیر است . و چنانچه این ارتباط بخواهد از طریق كشور دیگری ، برقرار شود به یك خط تلفن از طریق ماهواره ، یك دستگاه مودم و یك مونیتور نیاز است . در این روش ، استفاده كننده از اطلاعات ، دارای چندین شماره رمز است . بعد از اینكه او توانست ارتباط تلفنی برقرار نماید و پس از تایید شماره های رمز ، تماس برقرار می شود . سپس استفاده كننده – كه باید با زبان خاص بانك مربوط آشنا باشد – مطالب مورد نظر خود را ، از طریق زبان خاص بانك وارد می كند . بانك ، این دستورات را دریافت نموده و با سرعت ، مطالب خواسته شده را ارسال می نماید . اطلاعات ارسالی ، در فایلی كه قبلأ توسط استفاده كننده مشخص گردیده ذخیره می شود و استفاده كننده ارتباط را قطع می كند . بانك د رپایان جستجو ، قیمت تمام شده را به دلار اعلام می كند . هزینه به حساب مشتری گذاشته می شود و در پایان هر فصل ، صورت حساب ارسال می گردد .كتابخانه دانشگاه علوم و صنایع دفاع ، با بانكهای اطلاعاتی BLA/SE , QUESTEL , STN , ORBIT , DIALOG در ارتباط است و جستجوهای متعددی را از این طریق امجام داده است .

▪ در این جستجوها چند مورد قابل توجه است :

۱) هزینه اطلاعات درخواستی ، با توجه به اینكه به دلار مطالبه می شود گران است : هزینه یك جستجوی ۵ دقیقه ای ( از زمان برقراری ارتباط تا پایان ارسال اطلاعات ) جهت دریافت اطلاعات كتابشناختی حدود ۳۷ مدرك ، توسط بانك ، ۴۳ دلار اعلام شده است . البته قیمت مكالمه تلفنی از راه دور و حق اشتراك نیز به این مبلغ اضافه می شود .

۲) با توجه به نرخ گران به دست آوردن اطلاعات از این طریق ، مسئول جستجو برای به حداقل رساندن قیمت ، تحت فشار روانی مسئله ای به نام " سرعت " است .

۳) دستیابی به اطلاعات كتابشناختی و در نهایت چكیده مطالب یك جستجو، منظور نهایی را مرتفع نساخته و تازه جستجوگر باید ، به دنبال به دست آوردن اصل مدرك یا مدارك باشد . این مدرك ممكن است یك كتاب ، مقاله ، ثبت نوآوری ، مقاله ای از یك كنفرانش یا خلاصه مذاكرات یك گردهمایی باشد . و چنانچه خوشبینانه به مسئله نگاه كنیم و فرض را براین بگذاریم كه به احتمال ۳۰ درصد ممكن است ، مقاله در داخل كشور وجود داشته باشد ، به احتمال ۷۰ درصد مطالب مورد نظر باید از خارج تهیه شود . نرخ به دست آوردن كپی یك مدرك – البته چنانچه مانع قانونی نداشته باشد – از قرار صفحه ای ۱۰ دلار ، از یك تا ده صفحه است . و صفحه ای ۲۰ دلار ، از ۱۱ تا بیست صفحه .

۴) احتمال قطع ارتباط در هنگام جستجو از شهرستانها ۳۰ درصد است ۴ . عللی از قبیل قطع برق ، اشكال در شبكه ارتباطی و اوضاع جوی ، میتواند از علل قطع ارتباط محسوب گردد . بنابراین باید به تجهیزات مورد نیاز اشاده شده دربالا ، دستگاه (Unintrrupt Power UOS System ) و دو عددباطری ۲۴ ولت را نیز اضافه كنیم .

ارجاعات

۱- اطلاع رسانی ( تهران : مركز اسناد و مدارك علمی ایران )

۲- در همین مقاله ، از منسوخ شدن تولید میكروفیشها صحبت خواهیم كرد .

Dialog Cataloge ۱۹۹۲

۴ – از ۱۰ ارتباط ۳ ارتباط در ضمن دریافت اطلاعات مدارك قطع شده است .

۵ – C. J . Amstrong and J,A. Large . CD ROM Information Products : an evaluative guide and directory . ( Hants , England : gower , ۱۹۹۰ ) PP inside front cover .

۶ – همان ( منبع شماره ۵ )

۷ – همان ( منبع شماره ۵ )

۸ – Ulrich , s Plus ( CD ROM ).( New York , NY :Bowker Electronic Publishing ), ۳ rd ed ., ۱۹۹۰ .

۹- Books in print plus ( CD ROM ) ( New York , NY: Bowker Electronic publishing ) , ۵ th ed ., ۱۹۹۰

۱۰- Metthew Finlay , Joanne Mitchell , editors. The CD ROM directory ۱۹۹۲ , ۷th ed ., ( London: TEPL publishing c ۱۹۹۱ ) PP:۷-۹

۱۱-همان .

۱۲- C.J.Armstrong and J.A.Large .CD ROM Information productis: an evaluative guide . (Hants , England: Gower . ۱۹۹۰) .

۱۳-پرفرمای این مجلات بر روی دیسكت نوری توسط دانشگاه علوم و صنایع دفاع دریافت شده است .

۱۴- Kirsten black . “ CD-ROM Networking: the Leicester Polytechnic experience “ in ASLIB information , ۲۰ (۷/۸) , ۱۹۹۲. PP:۲۸۸-۱۹۰

۱۵- ف . دبلیو لنكستر ، كتابخانه ها و كتابداران در عصر الكترونیك ، ترجمه اسد الله آزاد ( مشهد : آستان قدس ، ۱۳۶۶ ) .

۱۶- Raymond Kerweil . “The future of libraries”, in Library Journal . ۱۱۷(۱, ۳, ۵), ۱۹۹۲.

احمد تندیور

كتابخانه دانشگاه علوم و صنایع دفاع

---