روش های طبیعی درمان بی خوابی

در بسیاری از موارد, بیماری بی خوابی به دلیل وجود بیماری های جسمانی و روحی در افراد ایجاد می شود در این موارد بهره مندی از كمك های پزشكی و روان درمانی بسیار موثر است

وقتی بی‌خوابی به سراغ كسی می‌رود، فرد توانایی خوابیدن ندارد و یا اگر بخوابد بعد از مدت كوتاهی بیدار می‌شود، در حقیقت خواب او عمق و انسجام لازم را ندارد.

شخص بی‌خواب از اینكه نمی‌تواند چشم‌هایش را بیش از چند دقیقه بسته نگاه دارد، یا ذهن و فكر خود را ریلكس و آرام نگاه‌ دارد، شكایت می‌كند. عوامل بی‌خوابی عموما؛ ترس، اضطراب، هیجان، مصرف‌دارو، مصرف داروهای گیاهی و مصرف نوشیدنی‌های حاوی كافئین، فعالیت‌ زیاد و درد گزارش شده‌اند.

بی‌خوابی به سه نوع تقسیم می‌شود. بی‌خوابی گذرا، كوتاه‌مدت و مزمن. بی‌خوابی گذرا معمولا از یك‌ شب تا چند هفته طول می‌كشد. بیشتر مردم این نوع از بی‌خوابی را به دلایل مختلفی از قبیل اضطراب یا هیجان تجربه‌كرده‌اند. بی‌خوابی كوتاه‌مدت، عموما سه‌هفته تا ۶ ماه ادامه‌ دارد و در حالت مزمن، بیمار بی‌وقفه در مدت زمان بسیار طولانی گرفتار بی‌خوابی می‌شود. بی‌خوابی در بعضی مواقع به مصرف دارو یا عوامل محیطی و بیرونی ارتباط دارد و در برخی موارد به عواملی درونی مرتبط است:

تاخیر عملكرد سندرم خواب، یكی از عواملی است كه موجب بروز اختلال و بی‌نظمی در خواب شبانه می‌شود. افرادی كه به سبب كارشان به مناطق مختلف ـ در نصف‌النهارهای دور ـ سفر می‌كنند، به دلیل تغییر در ساعت طلوع خورشید و عدم هماهنگی اعضای درونی و ساعت آن مناطق دچار این نوع از بی‌خوابی می‌شوند.

پاراسومنیا یكی از ناهنجاری‌های خواب است كه به شكل كابوس، رفتار‌های خشونت‌آمیز و راه ‌رفتن در خواب بروز می‌كند.

بیماری ریفلاكس نیز یكی دیگر از عواملی است كه موجب برهم زدن خواب شبانه افراد می‌شود. در این بیماری، فرد به دلیل احساس ناخوشایند بالا آمدن اسید معده به سمت حلق و دهان، از خواب بیدار می‌شود، این مورد نیز جزو یكی از ناهنجاری‌های زمان خواب محسوب می‌شود.

دیوانگی یا جنون خفیف نیز از جمله عوامل مختل‌كننده خواب است. اصولا فرد مبتلا به جنون، نسبت به افراد سالم، كمتر احتیاج به خوابیدن دارد. و دقیقا همین كم‌خوابی موجب شدت یافتن جنون و دیوانگی در این افراد می‌شود. متاسفانه، كم خوابی در افرادی كه دچار جنون خفیف هستند منجر به دیوانگی ـ مانیا ـ می‌شود.

مصرف مواد محركی از قبیل كافئین، نیكوتین، شكر و داروها از جمله از عواملی هستند كه موجب بروز بی‌خوابی می‌شوند.

عدم انجام تمرینات ورزشی در طول روز نیز به بروز بی‌خوابی كمك می‌كنند، زیرا اگر فرد در طول روز تمرینات ورزشی مناسب داشته باشد، انرژی قابل‌ملاحظه‌ای را می‌سوزاند و راحت‌تر به استقبال خواب شبانه می‌رود.

درد، یكی دیگر از عواملی است كه موجب بروز بی‌خوابی می‌شود و بهترین راه‌حل، تلاش برای تسكین درد و برطرف كردن آن است.

عوارض جانبی برخی داروها نیز موجب بروز بی‌خوابی در افراد می‌شود، همچنین استرس، تغییرات بارز احساسی، بیماری‌های جسمی و روحی، آلرژی و عدم رعایت بهداشت خواب نیز به بروز این بیماری كمك می‌كند.

● درمان بی‌خوابی

در بسیاری از موارد، بیماری بی‌خوابی به دلیل وجود بیماری‌های جسمانی و روحی در افراد ایجاد می‌شود. در این موارد بهره‌مندی از كمك‌های پزشكی و روان‌درمانی بسیار موثر است. تمامی داروهای مسكن این پتانسیل را دارند كه مصرف كننده را به خود وابسته كنند، به گونه‌ای كه مصرف‌كننده بدون آنها نمی‌تواند بخوابد. برخی از داروهای مسكن حاوی بنزودیازپام و مسكن‌های بدون آن ممكن است موجب بروز بی‌خوابی در مصرف‌كننده شوند.

بسیاری از افرادی كه دچار بی‌خوابی هستند، از قرص‌های خواب و برخی از داروهای مسكن استفاده می‌كنند. داروهای خواب‌آوری كه بیشتر در این موارد تجویز می‌شود، داروهای حاوی بنزودیازپام شامل دیازپام، لورازپام، نیترازپام و … می‌باشد، كه متاسفانه مصرف این داروها اعتیاد آور است، مخصوصا اگر در مدت زمان مصرف طولانی باشد.

داروهایی كه در آنها بنزودیازپام وجود ندارد از جهت عوارض جانبی نسبت به داروهایی فوق سالم‌ترند، اما به هرجهت تاثیراتی را از لحاظ جسمی و روحی بر فرد مصرف كننده خواهد داشت.

مصرف مقدار كمی از داروهای ضدناهنجاری نیز در برخی موارد به بیمارانی كه دچار بی‌خوابی هستند توصیه می‌شود كه موجب تسكین بیمار می‌شود اما اثرات سوء آن بر روی سیستم عصبی به حدی است، كه خاصیت آن را بی‌ارزش می‌كند.

و اما بسیاری از افرادی كه گرفتار بی‌خوابی هستند از گیاهان دارویی مثل سنبل‌الطیب، بابونه، افیون و گل ساعت برای درمان استفاده می‌كنند. اثر بخشی گیاه سنبل‌الطیب در تحقیقات مختلفی به اثبات رسیده و در درمان این بیماری بسیار موثر و كمك‌كننده است.

برخی از شیوه‌های طبیعی درمان بی‌خوابی مثل نوشیدن یك لیوان شیرگرم قبل از فرارسیدن زمان خواب، دوش آب گرم عصرگاهی، تمرینات ورزشی شدید به مدت نیم تا یك ساعت در روز به ویژه بعدازظهر‌ها، میل كردن ناهار مقوی و كامل و حذف شام و صرف غذای مختصری در میان‌وعده عصرانه، پرهیز از فعالیت‌هایی كه فكر و ذهن را درگیر می‌كنند از جمله مواردی است كه اكثر متخصصان درمان‌های طبیعی به افراد مبتلا به بی‌خوابی توصیه می‌كنند.

طب سنتی چین نیز درمان‌های متنوعی برای درمان بی‌خوابی دارد. یكی از شایع‌ترین این درمان‌ها، طب سوزنی است. رژیم‌غذایی مناسب، اصلاح شیوه‌زندگی، گیاه‌درمانی و … ازجمله تكنیك‌هایی هستند كه برای درمان این بیماری استفاده می‌شوند. البته استفاده از این متد هنوز به طور علمی اثبات نشده اما افرادی كه از این شیوه‌ها استفاده می‌كنند معتقدند كه این نوع از درمان باعث شكسته‌شدن دوره بی‌خوابی‌های شبانه‌شان شده، بدون آنكه آنها نیازی به مصرف مسكن و یا قرص‌های خواب‌آور داشته باشند.

عطردرمانی، به‌خصوص استفاده از روغن اسطوخودوس و دیگر روغن‌های آرام‌بخش نیز برای درمان بی‌خوابی بسیار مناسب‌اند.

در سنت بودا، به افرادی كه از بی‌خوابی و یا كابوس‌های شبانه رنج می‌برند توصیه می‌شود تا خود را با مهربانی و محبت كردن، درمان كنند. این تمرین باعث به وجود آمدن احساس عشق و مهربانی در فرد می‌شود كه در نهایت منجر به آرامش روح و جسم او می‌گردد. این آرامش در حقیقت تنهٔ اصلی برای ایجاد آرامشی عمیق و مثبت و انسجام بخشیدن به خواب است. البته در كنار این روش، تصحیح شیوه‌ نادرست زندگی و رژیم غذایی مناسب نیز به افراد توصیه می‌شود.

نویسنده :بابک خاندوزی