سیاه دانه

گیاهی است علفی با ساقه افراشته منشعب با كرك یا بدون كرك به ارتفاع ۳۰ - ۱۵ سانتی متر، یك ساله با برگ هایی به طول ۳-۲ سانتی متر و منقسم به تقسیمات باریك و نخی شكل. گل ها منفرد به رنگ سفید، …

گیاهی است علفی با ساقه افراشته منشعب با كرك یا بدون كرك به ارتفاع ۳۰ - ۱۵ سانتی متر، یك ساله با برگ هایی به طول ۳-۲ سانتی متر و منقسم به تقسیمات باریك و نخی شكل. گل ها منفرد به رنگ سفید، كاسبرگ ها دراز، بیضی شكل، اغلب رنگی به تدریج در قاعده و انتهایشان باریك می شود. دانه ها بخش دارویی این گیاه را تشكیل می دهند، آنها ریز، سیاه رنگ، گرد یا سه وجهی بوده و سطحی ناصاف دارند. له شده شان بوی لیمو دارد. پس از كنده شدن پوسته رویی دانه، مغز سفیدرنگ و روغنی آنها نمایان می شود كه بسیار خوشبو است، دانه ها را در ماه های تیر و مرداد جمع آوری می كنند. در منطقه مدیترانه ای، هند و خاورمیانه به عمل می آید، در ایران نیز در اراك و اصفهان می روید و در سایر نواحی هم پرورش می یابد. دانه گیاه حاوی ۴۰ - ۳۰ درصد روغن و ۵/۱ - ۵/۰ درصد اسانس است. تركیبات دیگر مانند قندها، صمغ، ساپونین و آلكالوئیدها نیز از سیاه دانه گزارش شده است. ماده عمده موجود در اسانس سیاه دانه را پاراسیمن تشكیل می دهد. از سیاه دانه به عنوان ضدنفخ، ضدسرفه، ضدآسم، ضدالتهاب، بی حس كننده موضعی و ضدكرم استفاده می شود. همچنین به عنوان ادویه در صنایع غذایی و مصارف خانگی مورد مصرف قرار می گیرد. در طب سنتی ایران این گیاه به عنوان زیادكننده شیر، ضدانگل های روده ای، مسهل و ضدنفخ مصرف داشته است. سیاه دانه و روغن حاصل از آن را بایستی در محل خنك، ظروف دربسته و دور از نور نگهداری كرد.