چرا بعضی بچه ها حرف گوش نمی کنند

گاهی روند رشد کودک از زمان تولد طبیعی است و خندیدن, ارتباط چشمی, رفتارهای اجتماعی و دوستی ها در زمان مناسب اتفاق افتاده است اما گاهی حرف گوش نمی کند, حواسش پرت است, سرش به چیز دیگری گرم است و واکنشی نشان نمی دهد و گاهی مساله فراتر از اینهاست یعنی کودک برخی واکنش های اجتماعی مربوط به رشد را نشان نمی دهد یا گاهی نشان می دهد و گاهی نشان نمی دهد

این، متن ایمیلی است که از طرف یکی از مخاطبان «سلامت» به دست‌مان رسیده است. شاید مشکل او مشکل شما هم باشد: «با سلام، پسر ۱۸ ماهه‎ای دارم که به هیچ یک از خواسته‎های من توجه نمی‎کند. ابتدا فکر می‎کردم هنوز زمان آن نرسیده که متوجه حرف‎هایم شود اما ۲ ماه پیش متوجه شدم حرف‎هایم را به خوبی می‎فهمد و حتی از سنش باهوش‌تر است. داشتم در خانه دنبال جورابش می‎گشتم و با خودم حرف می‎زدم که جورابت کجاست می‎خواهیم به پارک برویم و... با سرعت دوید و جورابش را که قبلا در جایی دیده بود، برای من آورد در حالی که حتی وقتی کنار چیزی نشسته‌است، اگر ۱۰۰ بار به آن جسم اشاره کنم و بگویم آن را به من بدهد، این کار را انجام نمی‎دهد. حتی وقتی از او می‎خواهم کارهای خیلی ساده‎تر مثل دست زدن، بای‌بای کردن و دست دادن که همه بچه‎ها از ۸-۷ ماهگی یاد می‎گیرند انجام بدهد، به حرفم گوش نمی‎دهد، یا وقتی از او می‎خواهم به سمتی نگاه کند اصلا سرش را برنمی‎گرداند. اوایل فکر می‎کردم کندذهن است و متوجه حرف‎هایم نمی‎شود ولی وقتی بچه‎های دیگر را دیدم متوجه شدم همه دوست دارند والدینشان از آنها خشنود شوند و به همین دلیل کارهایی را که به آنها یاد می‎دهند، تکرار می‎کنند ولی ظاهرا پسر من مستقل است و علاقه‎ای به خشنود کردن ما و انجام کارهای تکراری ندارد. البته شاید این رفتارها در حال حاضر مشکل محسوب نشود ولی من نگران آینده او هستم، می‎ترسم که لجباز باشد و وقتی به سن بالاتر رسید کارهای خوبی را که از او می‎خواهیم انجام ندهد یا علاقه‎ای به یادگیری نداشته باشد. او بسیار مستقل است و وقتی موقع بازی زمین می‎خورد یا اتفاقی که خودش مسبب آن بوده برایش می‎افتد، اصلا گریه نمی‎کند تا جایی که بعضی وقت‎ها زمانی که به خواب می‎رود و از جنب‌و‌جوش می‎ایستد، متوجه می‎شوم جایی از بدنش زخم شده یا خون‌آلود است اما چون هیچ عکس‌العملی نشان نداده، متوجه نشده‎ام چه وقت و چگونه آسیب دیده‌است./ با احترام، خلیلی»

● نگاه روان‌پزشک کودک و نوجوان

دکتر کتایون رازجویان

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

به روان‌پـزشـک کـودک مـراجـعـه کـنـیـد

گاهی روند رشد کودک از زمان تولد طبیعی است و خندیدن، ارتباط چشمی، ‎رفتارهای اجتماعی و دوستی‎ها در زمان مناسب اتفاق افتاده است اما گاهی حرف گوش نمی‎کند، حواسش پرت است، سرش به چیز دیگری گرم است و واکنشی نشان نمی‎دهد و گاهی مساله فراتر از اینهاست؛ یعنی کودک برخی واکنش‎های اجتماعی مربوط به رشد را نشان نمی‎دهد یا گاهی نشان می‎دهد و گاهی نشان نمی‎دهد. گاهی کودک کارهایی مانند خداحافظی، نگاه کردن به چیزی که مادر می‎گوید و اشاره کردن را انجام نمی‎دهد و گاهی این کارها را کوتاه انجام می‌دهد. در این صورت هرچه سریع‌تر باید به‌وسیله یک روان‌پزشک کودک بررسی شود چون اگر دچار اختلالی باشد، هرچه زودتر درمان و به او رسیدگی شود، موثرتر خواهد بود. فرزندتان را نزد یک روان‌پزشک کودک ببرید چون در آنچه در مورد فرزندتان شرح داده‎اید، نشانه‌هایی وجود دارد که می‎تواند جدی باشد و به بررسی بیشتری نیاز دارد.

خوشبینانه‏ ترین حالت این است که کودک نافرمانی می‎کند. خیلی بعید است کودک در ۱۸ ماهگی به صورت انتخابی به مادر واکنش نشان ندهد مگر اینکه دلبستگی‎اش به مادر کم یا مشکل خاصی با مادر یا پدر داشته باشد یا محیط خانه به گونه‎ای باشد که این واکنش را نشان می‎دهد. اگر مادر مراقب و حمایت‌کننده‎ و پدر گرم‎ باشد، چنین واکنشی در این سن خیلی بعید است. واکنش نشان ندادن کودک به درد، نشانه مستقل بودن نیست. اینکه کودک به رخدادهایی که برای بچه‎های دیگر خیلی دردناک است هیچ واکنشی نشان ندهد، گریه نکند، محل آسیب‌دیدگی را به مادر نشان ندهد‌ و گاهی در نقطه مقابل، با کوچک‌ترین محرک مثلا صدای بلند واکنش‎های تند نشان بدهد، جیغ بزند و پرخاشگر ‎شود، ممکن است علامتی جدی باشد که باید پیگیری شود.

● نگاه روان‌شناس

دکتر سیما فردوسی

مشاور خانواده، استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

کـودک ۱۸مـاهـه

مـتوجه رضـایـت والـدین نـمی‎شـود

یک دلیل اینکه کودک حرف گوش نمی‎کند این است که سنش کم است و نمی‎توان انتظار داشت به همه حرف‎ها و دستور‎ها گوش بدهد ولی اگر مادر احساس می‎کند فرزندش عمدا نافرمانی می‎کند، می‎تواند از روش‎های تشویقی استفاده کند یعنی بگوید اگر فلان چیز را به من بدهی، تو را به پارک می‎برم و ببیند که با تشویق این کار انجام می‌شود یا نه. در مورد استفاده از روش‎های تشویقی نگران نباشید و نترسید، کودک شرطی نمی‎شود و تا آخر عمرش اینطور نمی‎ماند. با توجه به سن کم کودک، به نظر می‎رسد انتظار شما در مورد حرف گوش دادن او زیاد است و همین انتظار بالا باعث می‎شود فرزندتان عکس‌العمل نشان بدهد و به حرف گوش نکند. یک کودک ۱۸ماهه متوجه رضایت والدین نمی‎شود. ممکن است چیزی را زیاد تکرار کرده یا با خشونت یا زیاد از او خواسته باشند. در مورد اینکه اگر زمین بخورد گریه نمی‎کند و متوجه زمان و چگونگی آسیب دیدن نمی‎شوید و با دیدن جای کبودی متوجه آن می‎شوید، توصیه می‎کنم حتما به یک متخصص مغز و اعصاب، عصب‌شناس یا نورولوژیست مراجعه کنید تا کودکتان را از نظر درک درد بررسی کنند و مشخص ‎شود که آیا مساله فیزیولوژیک مطرح است یا نه.

فرزانه فولادبند