عراق گذر از مرز امید

عراق هم اینک از تمامی مرزهای امید گذشته است, بی ثباتی, ناامنی, عدم بازسازی, جنگ های فرقه یی و خطر تجزیه این کشور مشکلاتی است که هر روز ابعاد هولناک تری به خود می گیرد

عراق هم اینک از تمامی مرزهای امید گذشته است، بی ثباتی، ناامنی، عدم بازسازی، جنگ های فرقه یی و خطر تجزیه این کشور مشکلاتی است که هر روز ابعاد هولناک تری به خود می گیرد. خوشبین ترین افراد نیز دیگر امید خویش را برای بسامان شدن اوضاع عراق از دست داده اند و تنها به این دلخوش کرده اند که طرح های امنیتی و مذاکرات منطقه یی و بین المللی بتواند تا حدودی از تعمیق فاجعه کنونی جلوگیری نماید.

شاید باور این واقعیت بسیار مشکل و سخت باشد که کنترل اوضاع از دست همه بازیگران موافق و مخالف در بطن بازی عراق خارج شده است. این کشور امروز به اتومبیل ترمز بریده یی می ماند که در جاده یی کوهستانی با سرعت زیاد به پائین در حرکت است و فقط یک معجزه می تواند از سقوط آن به ته دره ممانعت کند؛ در صورتی که آنان که می توانستند معجزه گر این واقعه باشند امروز خود قطعه یی از پازل این فاجعه تلقی می شوند.

مشکل اساسی تر اما این است که راننده این اتومبیل ترمز بریده هنوز نمی خواهد بپذیرد که اتفاق خیلی بدی دارد می افتد و هرگونه کمکی را نیز از نیروهای امدادی پذیرا نبوده و در عوض پای خویش را بیش از پیش بر روی پدال گاز فشار می دهد. در حالی که هیچ خبر خوشی از اوضاع این کشور به گوش نمی رسد طی دو روز اول ماه مارس خبرهای پراکنده یی منتشر شده است که نشان می دهد، وضعیت آنچنان وخیم است که حتی در واشینگتن دی سی پایتخت ایالات متحده نیز مجروحین جنگ عراق در آسایشگاه های خویش نیز قادر نیستند تا از کابوس عراق رها شوند. واقعیت این است که در عراق، امریکا، منطقه و به طور کلی هر آنچه که مربوط به اوضاع این کشور می شود، سیاست ها و رویکردها بر مبنای تمرکز بر حل بحران عراق برنامه ریزی نشده و همگان از این جایگاه به عنوان میدانی برای کسب اهداف خود و تسویه کردن حساب با دیگران استفاده می کنند.

به چند خبر در روزهای اخیر باید بیش از اندازه توجه نمود چرا که تصویری است از آنچه هم اکنون در عراق می گذرد و آنچه که در آینده می تواند اتفاق بیفتد.

فیلیپ دوست بلازی وزیر امور خارجه فرانسه روز جمعه ۲ مارس در کنفرانس مشترک مطبوعاتی با وزیر امور خارجه قطر در تحلیل اوضاع عراق به خبرنگاران می گوید ما به طور مشخص بر سر این نکته توافق داریم که عراق در آستانه تجزیه قرار دارد. در نقطه یی دیگر از این میدان مسعود بارزانی رئیس حکومت اقلیم کردستان عراق در گفت وگو با شبکه تلویزیونی ان تی وی در مورد کردستان بزرگ و ۴۰ میلیونی گفته است ایجاد یک دولت مستقل کرد، واقعیتی است که ترکیه، ایران و اعراب لازم است به آن توجه کنند .

متعاقب این سخنان، کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه امریکا در سنای این کشور وقتی که گفت گروه پ ک ک در مرز ترکیه و کردستان عملیات تروریستی انجام می دهد به جهت استفاده از واژه مرز کردستان خشم تمامی سیاستمداران ترک از ملی گرا تا اسلام گرا را برانگیخت. واکنش رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه مبنی بر اینکه ترکیه تنها با کشوری به نام عراق هم مرز است یادآور این هشدار مایک مک کومل رئیس سازمان اطلاعات ملی امریکا بود که گفت اگر کردستان مستقل تشکیل شود جنگ جدیدی در منطقه رخ می دهد زیرا ترکیه آن را تحمل نمی کند. آیا این تصویر گویای فروپاشی به عمد یا ناخواسته عراق نیست که امیدها برای هرگونه مصالحه ملی را می تواند به یاس تبدیل کند؟

برای پی بردن به اینکه جنگ در عراق واقعاً منجر به چه مصیبت و هرج و مرجی شده است کافی است تا به آنچه این روزها در امریکا در خصوص وضعیت نامناسب نگهداری از سربازان مجروح در آسایشگاه های نظامی این کشور مطرح می شود توجه کرد تا عمق بی برنامگی و عدم کنترل سیاستمداران بر جنگی که برافروخته اند، کاملاً برملا شود.

واشینگتن پست نوشته است که مجروحین جنگ عراق و افغانستان در آسایشگاه نظامی والتر رید در واشینگتن دی سی، یعنی کنار گوش کاخ سفید، در شرایط نامساعد و بدون هیچ مراقبتی در اتاق های مملو از سوسک و دیوار کپک زده نگهداری می شوند. این گزارش رسواکننده آنچنان خشم افکار عمومی و سیاستمداران منتقد در امریکا را برانگیخت که بلافاصله ژنرال جرج وایتمن رئیس آسایشگاه و فرانسیس هاروی معاون وزیر دفاع و سرپرست نیروی زمینی ارتش این کشور مجبور به استعفا شدند.

هم اینک این سوال بدون پاسخ پیش آمده است که نومحافظه کارانی که در درون پایتخت خود نمی توانند از سربازان مجروح کشورشان مراقبت نمایند چگونه قادرند از مردم عراق و اوضاع نامساعد این کشور دفاع کنند. عراق بدون شک همان نقطه یی است که سیاست های نومحافظه کارانه کنونی طی رویکرد جنگ طلبانه خویش به بن بست غیرقابل اجتناب خورده است. طرح های بدون پشتوانه یی که به نام استراتژی جدید امریکا در عراق توسط جرج بوش هر چند وقت یک بار نیز مطرح می شود به تجربه اثبات می کند که هیچ دستاورد مثبت و پایان خوشی را رقم نخواهد زد، هر چند که برای مدت خیلی کوتاه به لحاظ تاکتیک های میدان نبرد تاثیرگذار باشد.

مشکل اساسی عراق این است که سطح منازعات از حوزه سیاسی - نظامی به حوزه اجتماعی، مذهبی، نژادی و فرهنگی کشیده شده است و هم اکنون فرقه ها و مذاهب در مقابل هم قرار گرفته اند، مضاف بر اینکه نیروهای منطقه یی و فرامنطقه یی نیز هر کدام با دفاع از یکی از عناصر دخیل در این خشونت ها وضعیت را تشدید می کنند.

سر ریز شدن دیگر بحران های منطقه یی در میدان جنگ عراق هر چند که می تواند بهانه لازم را برای امریکا و دیگران جهت توجیه دخالت های نادرست خویش فراهم نماید اما به همان اندازه هم بر پیچیدگی اوضاع خشونت بار عراق می افزاید. بحران عراق بدون هیچ شکی یک بحران کاملاً داخلی است که با دخالت عنصر خارجی ایجاد شده و ریشه های آن در اشغالگری و نارضایتی مردم این کشور از وضعیت کنونی نهفته است.

اردشیر زارعی قنواتی