طب سنتی و فصل بهار

فصل بهار از نظر گرمی و سردی, تری و خشکی در اعتدال است و هیچ یک از وضعیت های فوق غلبه ندارد هر چند برخی معتقدند که مزاج بهار گرم و تر است

فصل بهار از نظر گرمی و سردی، تری و خشکی در اعتدال است و هیچ‌ یک از وضعیت‌های فوق غلبه ندارد. هر چند برخی معتقدند که مزاج بهار گرم و تر است.

با این وجود طب سنتی اسلامی، بر پاک‌سازی بدن از مواد زائدی که از خوردن غذاهای انرژی‌زا و گرم در فصل زمستان ایجاد شده‌ است و با گرم شدن تدریجی هوا در بهار و تابستان تبدیل به سموم و مواد شدیداً مضر می‌شوند، تاکید دارند. به همین منظور برای لذت بردن از طراوت بهاری و جلوگیری از سستی و افزایش غلظت خون، پیش رفتن به سمت یک رژیم غذایی سبک را توصیه می‌کنند.

نکته ۱: در فصل بهار وعده‌های غذایی سبک و زود هضمی داشته باشید

سبک‌ترین رژیم غذایی در طی سال را باید در فصل بهار داشته باشیم، بنابراین در تمام وعده‌های غذایی از غذاهای سبک و زودهضم استفاده کنید، بنابراین فصل بهار زمان مناسبی برای شروع رژیم کاهش وزن و رهایی از چربی‌های اضافه است. روزه داری سبک برای مدت کوتاه (در نیمه‌های فروردین) می‌تواند برای پاک‌سازی کبد مفید باشد.

نکته ۲: مصرف این نوشیدنی‌ها در فصل بهار مفید است:

نوشیدن چای زنجفیل تازه و داغ در این فصل برای حذف سموم تجمع‌یافته و مواد هضم نشده در بدن در طی زمستان مفید است. به علاوه مصرف شربت‌های لیمو، نارنج، آلبالو، به، غوره، انار، سکنجبین، کاسنی و زرشک توصیه می‌شود.

نکته ۳: در وعده ناهار از حبوبات و سبزیجات استفاده کنید:

قبل از وعده ناهار حتما صبحانه‌ای سبک که شامل آب‌میوه و چند تکه تازه میوه باشد میل کنید. برای وعده ناهار بیشتر از انواع لوبیای تازه، جوانه‌های ماش، لوبیا، عدس و یونجه و سبزیجات سبز رنگ جوان مثل ریحان، کرفس، کاهو، مارچوبه، اسفناج، بامیه، کدو، کلم، برگ سبز تربچه و چغندر استفاده کنید، مثلاً آش جو، آش آب‌غوره، آش تمبر هندی، خورش کدو، بورانی، آش دوغ، آش ماست و سوپ سبزیجات. خورش‌ها و خوراک‌های سبزیجات که بدون سرخ شدن و با ادویه‌هایی چون ریحان، رازیانه، مرزنجوش، رزماری، زیره سیاه و شوید طعم‌دار شده باشند، انتخاب‌های مفیدی هستند. میوه‌های تازه مثل زردآلو، انجیر، انگور، آلو، انواع توت‌ها به همراه بادام خام و فرنی، تمرهندی ترش یا شیرین، کاهو با سکنجبین نیز میان‌وعده‌های مفیدی هستند و مصرف آن‌ها نسبت به تنقلات گرم مانند گردو و انواع شیرینی‌ها ارجحیت دارد.

نکته ۴: در فصل بهار از این مواد غذایی کمتر مصرف کنید:

برای کمک به پاک‌سازی کبد از غذاهای با طبع گرم، تلخ و به ویژه شور باید پرهیز شود. مصرف کمتر گوشت‌ها به ویژه گوشت قرمز و مواد تولید کننده خون، در مقایسه با زمستان ضروری است. مصرف مواد و غذاهای چرب و تند در فصل بهار توصیه نمی‌شود.

نکته ۵: از میوه‌ها و سبزیجات فصلی استفاده کنید:

دیدگاهی در بین برخی متخصصان تغذیه وجود دارد که میوه‌ها و سبزیجات را باید متناسب با فصل رویش آنها مصرف نمود. بر اساس این نظریه، مصرف میوه‌ها و سبزیجات هر فصل در همان فصل می‌تواند بیش از پیش مفید باشد و به پاک‌سازی بدن از سموم تجمع یافته کمک کند.

نکته ۶: برنامه غذایی و خواب منظمی داشته باشید:

بر اساس نظریه‌های طب سنتی، نظم برنامه غذایی و ساعت خواب به هنگام تغییر فصل که بدن نسبت به تغییرات محیطی حساس‌تر می‌شود و بیشتر در معرض سرماخوردگی قرار می‌گیرد توصیه می‌شود.

● مزاج بهار و تابستان و تدابیر آن

ایجاد فصول از رحمت رحمانیه حق متعال است. فواید و حکمت‌های بی‌شماری بر تغییرات فصول چهارگانه است که نه تنها برای حیات انسان‌ها، بلکه برای حیات همه موجودات ضروری است. این تغییرات قطعاً با تأثیراتی همراه است که این تأثیرات، آمادگی ما را جهت مقابله با آن فراهم می‌کند. در این فصل، آدمی از سرمای زمستان به هوای معتدل بهار منتقل می‌شود و لذا باید متوجه این تغییرات آب و هوایی باشد؛ به ویژه این که بعد از بهار، فصل تابستان در راه است. هنگامی که بهار به مزاج اصلی خود باشد، برترین فصل‌ها است؛ زیرا مناسب مزاج خون و روح است. طبیعت فصل بهار معتدل است؛ اما میل به حرارت ملایم و رطوبت دارد. این فصل، به جهت آن که خون را به اعتدال به سوی پوست جذب می‌کند. قرمز کننده رنگ رخسار است؛ اما همانند هوای تابستان تحلیل برنده نیست. بهار امراض مزمن را به هیجان وامی‌دارد. به این بیان که خلط‌های راکد را جاری می‌کند و چیزی جز همانند فصد (خون‌گیری) و دفع مواد زائد و کم کردن طعام و زیاد نوشیدن مایعات و شربت‌های خنک، موجب خلاصی از امراض این فصل نیست.

● تدابیر فصل بهار

در اوایل فصل بهار به فصد (خون‌گیری) و اسهال و به ویژه قی کردن مبادرت کند تا ماده در بدن کمتر شود.

نباید از انواع گوشت و نوشیدنی‌هایی که گرمی‌بخش و سیار رطوبت‌زا هستند، مصرف کرد.

غذا باید نرم، سبک و سریع هضم شود.

بهتر است که در فصل تابستان خوراک و نوشیدنی‌ها کمتر خورده شود و ورزش نیز کمتر انجام شود. آرامش و استراحت لازم است

هر بامداد پیش از خوردن غذا، باید کمی ورزش کرد. ورزش باید در فصل بهار بیشتر از ایام تابستان انجام شود.

معده را نباید از غذا پر کرد؛ بلکه باید غذا را کم و سبک میل کرد و از دو فصل دیگر، کمتر غذا خورد.

نوشیدنی‌ها (چون آب غوره و آب انار و سکنجبین) گرما، خوب و پسندیده است. باید از غذاهای گرم و تلخ و تند و شور پرهیز شود.

عاطفه چهره‌گشا