اختلافات بر سر شبه جزیرة کریمه

چشم انداز روابط کیف و مسکو بر سر سواس تاپل

در دوران جنگ ماه اوت در منطقه قفقاز، اوکراین با تقبیح اقدام روسیه در اعزام کشتی های خود به منطقه، استقرار این ناوگان در دریای سیاه سواحل گرجستان را تهدید احتمالی علیه امنیت ملی خود خوانده بود.

این کشتی ها بندر سواس‌تاپل را که به مدت ۲۲۵ سال لنگرگاه ناوگان روسیه بود، اما در سال ۱۹۵۴ بخشی از اوکراین شد، ترک کردند. پافشاری کی یف در تغییر موقعیت و خروج این ناوگان از سواس‌تاپل و حمایت آن از گرجستان، روابط اوکراین و روسیه را تیره کرده و این هراس را که ممکن است اوکراین هدف بعدی کرملین باشد به شدت افزایش داده است.

مسکو سالانه صد میلیارد دلار به ازای اجاره تجهیزات این بندر در سواس‌تاپل، شهری در شبه جزیره کریمه که در سال ۱۹۵۴ از روسیه به اوکراین منتقل شد، می پردازد.

مسکو با عقد موافقت نامه ای با کی یف متعهد شده تا سال ۲۰۱۷ ناوگان روسیه را از منطقه خارج نماید. علیرغم مخالفت رهبران اوکراین، مسکو از کی یف خواسته تا زمان این موافقت نامه را تمدید کند.

در عین حال روسیه حتی مقدمات هزینه بر ساخت زیربنای مورد نیاز برای انتقال این ناوگان به بندرهای خود در سواحل مرزی در دریای سیاه را آغاز نکرده است.

سرگئی کولیک، کارشناس نوموس، سازمان نخبگان مستقل در سواس‌تاپل می گوید: « از نظر نظامی موقعیت جغرافیایی این ناوگان تفاوت چندانی ایجاد نخواهد کرد. ناوگان دریای سیاه بار سیاسی دارد که معمولا به عنوان اهرم فشار و اعمال نفوذ مورد بهره برداری قرار می گیرد، به نحوی که برای روسیه، حضور این ناوگان در شبه جزیره کریمه و برای کی یف تعیین قلمروهای اوکراین را حائز اهمیت می کند. »

بنا به گفته مقامات روسیه، سواس‌تاپل به دست آن ها بنا شده و روسیه در برابر مهاجمان از این شهر دفاع کرده است. سرگئی کولیک می گوید: « بسیاری از یگان های نظامی اوکراین و نیز سربازان و دریانوردان کشور های دیگر به نمایندگی از امپراتوری روسیه و ارتش اتحاد جمهوری شوروی برای دفاع از سواس‌تاپل جنگیدند.»

امروز اکثریت جمعیت کریمه متشکل از شهروندان روسیه است. گنادی باسوو، نماینده بلوک روسیه در شورای شهر سواس‌تاپل به اهمیت اقتصادی این ناوگان اشاره می کند و می گوید:« اعضای بیش از دو هزار خانواده، پرسنل ناوگان دریایی روسیه و شهروندان اوکراین در بخش های زیربنایی این ناوگان کار می کنند. ناوگان دریای سیاه برای توسعه اقتصادی و اجتماعی سواس‌تاپل منافع اقتصادی قابل توجهی به همراه می آورد.»

باسوو مقامات اوکراین در کی یف را به دلیل حمایت از گرجستان مورد سرزنش قرار می دهد و آن ها را به تبدیل کریمه به منطقه جنگی متهم می کند.

والری پالی، تحلیل گر مرکز رازومکاو، گروه نخبگان مستقل در کی یف می گوید: «احتمال وقوع درگیری و خصومت در کریمه بسیار کم است اما روسیه اهرم های دیگری برای اعمال فشار بر اوکراین در اختیار دارد. درگیری و تنش اطلاعاتی و حمله های اطلاعاتی از این قبیل اهرم ها هستند. روسیه در ضمن می تواند از ظرفیت های ناوگان دریای سیاه، که نه تنها کشتی بلکه توانایی های امنیتی اطلاعاتی دارد استفاده کند. در ضمن حضور فیزیکی شهروندان روسیه با تابعیت دوگانه در اوکراین نیز مسئله مهمی برای روسیه است. »

در دروان جنگ گرجستان ، روسیه از مسئله شهروندان دارای تابعیت دوگانه، به عنوان بهانه ای برای ورود به قلمروهای مرزی گرجستان سواستفاده کرد.

بوسوو، نماینده شورای شهر، علیرغم گزارش های خبری بسیار در این مورد، اقدام مسکو در صدور گذرنامه های روسی برای شهروندان اوکراین را انکار می کند. برخی تعداد گذرنامه های صادر شده را حدود ۲۰۰۰ فقره در سال ارزیابی کرده اند.

آمار مرکز نخبگان مستقل رازموکاو در کیو حاکی از آن است که هفتاد درصد مردم اوکراین نسبت به تهاجم احتمالی روسیه به کشورشان احساس خطر نمی کنند.

ویکتور کونستانتینوو، استاد روابط بین المللل دانشگاه ایالتی کی یف می گوید: « پدید آوردن تنش و آشوب به جمعیت عظیمی از مردم نیاز ندارد. جرقه آتش توسط تعداد اندکی از مردم مسلح، یک جنگ نظامی تمام عیار پدید می آورد. تعداد اندکی از اعضای گروه های افراطی هر دو کشور قادرند تا درگیری و منازعه به راه بیاندازند.»

موضع کی یف در برابر اتحادیه اروپا و عضویت احتمالی در ناتو و نیز موضوع زبان از جمله اختلاف های کنونی اوکراین با روسیه است. تحلیل گران بر این باورند تا زمانی که مقامات اوکراین به تشتت آرا پیرامون مشکلات موجود ادامه دهند، احتمال دارد مسکو با سواستفاده از این مسائل به ماجراجویی های خود در کریمه ادامه دهد.

منبع: صدای امریکا