پیروزی صلح آمیز بر دشمنی با بمب های هسته ای

چگونه از ظرفیت های عضویت های جدید فلسطین بهره بریم

با یک بررسی روی اخبار مربوط به عضویت فلسطین در یونسکو می توان دریافت که عمدتاً آن را چون پل یا امکانی جدید جهت عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل می دانند و کمتر به اهمیت همین عضویت در یونسکو معطوف هستند. عضویت پیاپی فلسطین در سازمان های مختلف بین المللی که اینک شتابی باورنکردنی گرفته است، درست است که راه را برای برداشتن موانع دیگر برای تشکیل کشور مستقل فلسطینی با عضویت کامل در سازمان ملل تسهیل می کند، اما خودش فی نفسه یک پیروزی است و آن هم کسب پیروزی در نقطه ای که می توان بخشی از نقشه های جاه طلبانه اسرائیلی ها را در زمینه شهرک سازی در تمام این سال ها، باطل کند؛ به شرط این که چون تصمیمات اخیر، هوشیارانه، حساب شده و مصمم و با حفظ همکاری منطقه ای و مشارکت جهانی گام برداریم. برای روشن تر شدن فرازهایی از آنچه باید فلسطینیان در پیش گیرند، ضروری است تا نگاهی به آرایش موجود در جغرافیای سیاسی منطقه بیاندازیم.

اسرائیل از شهرک سازی تنها برای فشار به فلسطینیان استفاده نکرده، بلکه از آن جهت یهودی سازی و تک قومیت سازی بیشتر منطقه سود جسته است، اما بدان هم اکتفا نکرده و در مذاکرات صلح کوشیده تا مناطق شهرک سازی شده غیرقانونی را تحت لوای یک معامله دو طرفه با فلسطینیان، ضمیمه خاک اسرائیل سازد. اگر فلسطینیان به شیوه ای که بتواند این تهاجم شان را خنثی سازد و حتی به ضرر جاه طلبی های اسرائیل تمام شود، دقت کنند و بر رویه هایی که خواهم گفت، معطوف شده و پایدار بمانند، تمام شهرک سازی های اسرائیل در این دوران بی فایده بوده و تنها ضرر مادی هنگفت برایش خواهد داشت.

اسرائیل در تمام طول این سال ها، در بیت المقدس شرقی، کرانه باختری و نوار غزه دست به شهرک سازی زده است. شهرک سازی های نوار غزه تنها هزینه برایش داشت و اسرائیل پس از صرف هزینه کلان ساخت و ساز مجبور شد، با هزینه هایی دیگر همان شهرک های ساخته اش را خراب کند و نوار غزه را تخلیه نماید. این اتفاقی است که در گذشته روی داده که می تواند برای هر دو منطقه دیگری که اسرائیل شهرک سازی صورت داده، تکرار شود. یعنی تخلیه کامل کرانه باختری و بیت المقدس شرقی و تخریب شهرک های ساخته خودش. اما این تنها یک سناریو محتمل است و با توجه به جغرافیای منطقه و سوابق تاریخی مناطق مذکور می تواند سناریوهای دیگری نیز به وقوع به پیوندد. اسرائیل بدنبال سناریوی الحاق شهرک های یهودی به خاک فلسطینی است و اگر بدون مانع تراشی بر سر میز مذاکره آمده بود و مانع تشکیل کشور مستقل فلسطینی و روند به رسمیت شناختن اش نمی شد، چه بسا امکان انعطافی نیز از طرف فلسطینی مقدور بود، اما نه اینک که هم عملاً مذاکرات را رها کرده، هم موانع عملی جدید و شروط جدید برای صلح وضع می کند، هم به شهرک سازی هایش توقف نداده که حتی توسعه نیز بخشیده و حالا در راه تشکیل کشور مستقل فلسطینی که منافاتی با مذاکرات صلح ندارد، کارشکنی می کند.

پس با دو سناریوی دیگر باید به پیشواز جاه طلبی های اسرائیل و شهرک سازی های بی وقفه شان برویم. عضویت کامل کشور فلسطین در یونسکو دارای همان ظرفیتی جهت تصمیم گیری برای آینده شهرک های یهودی در خاک فلسطین است که اگر به عضویت کامل سازمان ملل در می آمد، از آن ظرفیت برخوردار می شد؛ یعنی استفاده از ظرفیت ثبت شهرها و مکان هایی از جغرافیای تاریخی فلسطین به عنوان میراث جهانی. مشخصاً بیت المقدس شرقی دارای چنین ظرفیت تاریخی و جغرافیایی هست که به راحتی می تواند پرونده ای توسط فلسطینیان تشکیل و تقدیم به یونسکو و سازمان ملل جهت ثبت به عنوان میراث جهانی سازد. این یعنی شهرک سازی های یهودی در بیت المقدس شرقی در تمام طول این سال ها، خنثی می شود.

توجه کنید که از میان شهرک سازی های مناطق مختلف، شهرک سازی بیت المقدس شرقی برای فلسطینیان پرخطر تر بود و اسرائیل با تداوم مذاکرات و خرید زمان و گسترش شهرک ها درصدد بوده و هست که عملاً با یهودی سازی تمام اورشلیم، دیگران را ناگزیر به پذیرش اورشلیم یکپارچه به عنوان پایتخت اسرائیل سازد و حذف مالکیت فلسطینیان بر بیت المقدس شرقی را واقعیت بخشد. با ثبت بیت المقدس شرقی در یونسکو، به هر میزان که اسرائیل در بیت المقدی شرقی شهرک های یهودی بسازد، آن همواره ضمیمه خاک فلسطینی است و همان طور که در اسرائیل ۱۵ درصد اعراب و فلسطینیان مسلمان زندگی می کنند و در اورشلیم نیز مسیحیان و مسلمانان در کنار یهودیان زندگی می کنند، در بیت المقدس شرقی نیز شهرک ها و یهودیان ساکن آن ها، یهودیان کشور فلسطینی خواهند بود. به عبارتی، مگر مناطقی از اسرائیل که اینک اعراب و فلسطینی در آن زندگی می کنند، ضمیمه خاک فلسطینی شده که مناطقی از بیت المقدس شرقی که یهودیان در آن زندگی می کنند، ضمیمه خاک اسرائیل شود؟ در گذشته فلسطینیان از امکانات رسمی برای مستندسازی های حقوقی برای این مالکیت برخوردار نبودند، اما اینک با عضویت در یونسکو می توانند این حق شان را بدون جنگ و خونریزی و تنها با تداوم راه های مسالت آمیز و راهکارهای حقوقی و قانونی جامه عمل بپوشانند.

می ماند، شهرک سازی های کرانه باختری که می تواند به هر یک از دو سناریوی شهرک های غزه یا بیت المقدس شرقی دچار شود یا سناریوی جدیدی با توجه به جغرافیای منطقه بیابد. اسرائیل به شکل زیرکانه ای بسیاری از شهرک سازی های کرانه باختری را در جوار بحرالمیت انجام داده تا هم شهرک ها به آب دسترسی یابند و همزمان خاکی از کرانه باختری را که به فلسطینیان تعلق دارد، از این طریق از مجاورت در کنار بحرالمیت محروم سازد! در گذشته فلسطینیان می خواستند نسبت به برخی از شهرک های کرانه باختری و الحاق شان به خاک اسرائیل انعطاف نشان دهند. اما اینک چنین مشروعیتی موجب شده تا اسرائیل تصور کند، پس اگر بر شهرک سازی ها تداوم بخشند، می توانند باز در مذاکرات صلح دست بالا را بگیرند و آن ها نیز ضمیمه خاک اسرائیل خواهند شد.

در حالی که کنوانسوین های متعدد سازمان ملل صراحتاً هر گونه ساخت و ساز را در سرزمین های اشغالی ممنوع می داند، اسرائیل می خواهد در مذاکرات صلح با گرفتن تعهد از فلسطینیان در مذاکرات و توافق نامه صلح، این کار غیرقانونی اش را مشروعیت بخشد. پس راه فلسطینیان، به رسمیت نشناختن هیچ یک از شهرک سازی ها در گستره جغرافیای مرزهای فلسطینی پیش از ۱۹۶۷ است و قوانین بین المللی کاملاً حامی ان هاست و آن ها باید به عنوان یهودیان و شهروندان کشور مستقل فلسطین، جزو خاک این سرزمین شمرده شوند؛ همان گونه که فلسطینیان و اعراب ساکن اسرائیل، اینک شهروند و جزو کشور اسرائیل شمرده می شوند. این یعنی، به شکست کشاندن جاه طلبی های زورگویانه یک کشور مجهز به سلاح هسته ای، بدون توسل به کشتار و خونریزی و جنگ، آن هم با دستانی خالی و بدون نیاز به شلیک حتی یک گلوله. پیروزی کامل، آن هم با اخلاقی ترین روش ها و مبتنی بر اصولی ترین حقوق متساوی طرفین. فلسطینیان اگر از این پس از این روش ها برای کسب حقوق شان استفاده کنند، موفق و مهمتر از آن، برنده حقیقی خواهند بود و توسل به راه های غیرانسانی و ترور و جنگ موجب می شود، مهمتر از به تأخیر افتادن و پایمال شدن حقوق مادی شان، شکست معنوی بخورند و آخرت خویش را نیز ببازند.

توجه به نکته ای دیگر نیز حائز اهمیت است. فلسطینیان باید از هر ظرفیتی و هر دریچه ای که از آن طریق به رسمیت شناخته می شوند، نخست در راه تحقق ظرفیت های بالقوه استفاده کنند و تصور نکنند که همه چیز موکول به آن است که کشور فلسطینی در سازمان ملل به رسمیت شناخته شود و بدانند که همچون عضویت در یونسکو، پذیرش در هر سازمان جانبی که مرتبط با سازمان ملل است، به زعم خود مفید است و از امکانات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن علاوه بر نقش هویتی شان برای کشور مستقل فلسطینی بهره برند و تنها به اضافه شدن اسم شان بسنده نکنند و دلشان خوش باشد که یک صندلی را در سازمانی بین المللی اشغال کرده اند. عضویت در سازمان توسعه صنعتی وابسته سازمان ملل یکی از این ظرفیت هاست که باید پیگیری گردد و پرونده عضویت در آن و استفاده از امکانات پس از عضویت گشوده و دنبال شود. از سویی، وقتی طیفی از عضویت های جدید و راهکارهای مبتنی بر اهداف همسو را به تدریج و آرام پیش می برید، روند جریان تحولات را تغییر می دهید و این چیزی است که اینک اتفاق افتاده و آمریکا و اسرائیل نمی دانند که کدام سوی قضیه را باید بگیرند که منجر به عقب نشینی بیشتر شان نشود و چگونه باید مقاومت کنند تا در انزوا نیفتاده و مخالفت شان نیز کم تأثیر یا حتی بی تأثیر نبوده که هیچ، موجب از دست دادن افکار عمومی جهان و انزوای بیشترشان نشود.

این نحوه تدریجی پیشروی به سوی اهداف مختلف، اما همسو و حساب شده، به گونه ای است که هر هدفی که کسب شده و عضویتی که پذیرفته می شود، هم خود ظرفیتی جدید برای فلسطینیان ایجاد می کند و هم امتیاز و پیروزی مهمی است و هم متعاقباً موجب تقویت اهداف و عضویت های پیش رو می شود؛ همچون عضویت در هر سازمان جنبی سازمان ملل که علاوه بر فعال سازی بخش های مختلف کشور فلسطینی، به عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل نیز کمک کرده و شتاب می بخشد. در شطرنج به این استراتژی مبتنی بر حرکات کوچک، اما حساب شده و همسو که منجر به قفل کردن کامل طرف مقابل می شود، روش مار بوآ اطلاق می شود؛ یعنی همچون مار بوآ که نه با نیش و ورود زهر ناگهانی به بدن، بلکه با پیچیدن و حلقه زدن تدریجی و تنگ تر نمودن امکان تنفس طعمه با هر دم و بازدم، حریف را کیش و مات می کند. با این همه، نباید فلسطینیان انتظار داشته باشند که همه تلاش هایشان به پیروزی کامل در کوتاه مدت منتهی شود و باید روش های مسالمت آمیز با کارشناسان خبره حقوقی شان را ادامه دهند و گذشت زمان به شکلی تصاعدی به ضرر جنگ طلبان اسرائیلی است و آمریکا نیز دیر یا زود در خواهد یافت که مقاومت بیشتر در راه حقوق فلسطینیان بی فایده است و آنان باید همان گونه که در گذشته، دفاع از دولت آپارتاید آفریقای جنوبی را رها کردند، اینک نیز وقت آن رسیده تبعیض های عملی را که در تضاد با ادعای لفظی شان پیرامون فلسطینیان است، کنار بگذارند.

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هیئت علمی دانشگاه آبردین با رتبه پروفسوری

عضو جامعه شناسان بدون مرز