تحزب غربی یا فراتحزب اسلامی

سی و دو سال از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در ایران می گذرد و می توان گفت دولت و ملت در طول این سی و دو سال در همکاری و تفاهم با هم, فراز و نشیب های بسیار زیادی را طی کردند

سی و دو سال از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در ایران می گذرد و می توان گفت دولت و ملت در طول این سی و دو سال در همکاری و تفاهم با هم، فراز و نشیب های بسیار زیادی را طی کردند.

وجواد احزاب سیاسی به سبک و سیاق غربی در ایران اسلامی، به نظر پذیرفته شده است و با نزدیک شدن به هر انتخاباتی بازار تشکیل احزاب و گروه ها و دسته هایی که یک روزه متولد می شوند، داغ می شود.

احزاب در غرب یکی از ارکان جامعه مدنی است که خواست و اراده مردم را به صورت مسالمت آمیز به رجال سیاسی منتقل می کنند.

احزاب از خواست و اراده و نیاز مردم بوجود می آید ولی به علت دولتی بودن احزاب در ایران این امر به درستی محقق نشده است.

نگاه اجمالی به جابه جایی دولت ها در ایران و مواضع آنها، نشان دهنده عدم توافق راهبردی و کلان در اداره کشور و خودسری هایی بودیم که در برخی از آنان کیان نظام اسلامی را تهدید می کرد.

در اوائل انقلاب و در اولین دولت بعد از استقرار جمهوری اسلامی، فتنه بنی صدر را شاهد هستیم که ملت با هوشیاری و بصیرت سیاسی و شناخت آرمان انقلابی خود و با رهبری امام رئوف ملت از این گردنه سخت و دشوار با سربلندی عبور کرد.

در دولت آیت الله خامنه ای کشور رنگ آرامش به خود گرفت و دل امت اسلامی در نگاه راهبردی آیت الله خامنه ای مبنی بر تحقق آرمان اسلامی به آرامش رسید.

در دولت آقای هاشمی رفسنجانی با گفتمان سازندگی و تجویز نسخه های نوسازی غربگرا که جملگی ترجمه توسعه اقتصادی نوشته شده در کانون شرق شناسی غرب بود کشور رسما وارد گفتمان مدرنیته به لحاظ اقتصادی و غیربومی بعد از انقلاب شد.

این نسخه های اقتصادی که شکاف طبقاتی را به دنبال داشت باعث بروز و ایجاد اعتراض هایی شد که نهایتا با تغییر رنگ و بو به خشونت گرایید که نمود آن در فتنه ۱۳۸۸ که برآمده از نظریات جین شارپ بود به منصه ظهور رسید.

دولت آقای خاتمی، در امتداد دولت سازندگی، این بار، نسخه های شرق شناسان غربگرا را برای توسعه سیاسی کشور اعمال کرد. مفاهیمی که برای جامعه دینی ایران نگران کننده و حتی گیج کننده بود. نقطه عطف این مفاهیم جامعه مدنی غربگرا در گفتمان آقای خاتمی بود که خواستار آزادی مطبوعات، آزادی بیان و غیره بود.

جامعه ای که بعد از انقلاب، دچار فراز و نشیب های گوناگون شده بود خود را با مفاهیم خوش رنگ و لعاب افرادی چون حسین بشیریه که فاقد نگاه اسلامی در جهت مدرنیزاسیون تفکر سیاسی این ملت تلاش می کرد می دید.

جامعه مدنی غربی اعمالی در ایران، یک مهندسی اجتماعی با عوامل پیچیده و نهادهای گوناگون دخیل در این پروژه، با تاکتیک هایی که از آن سوی مرزها وارد می شد به اجرا درآمد. آقای خاتمی در لفظ یک مفهوم از جامعه مدنی را بیان می کند ولی در عمل رویکرد خاصی را به اجرا می گذارد.

دلسوزان نظام، نمی دانستند با عوامل غرب زده داخلی مبارزه کنند یا حکومت برحق اسلامی را برای هضم توده های ملت تئوریزه کنند. دوران سخت و عبرت آموزی بود.

دولت آقای احمدی نژاد، با زیر سؤال بردن نظم برجای مانده از دوران سازندگی و اصلاحات با شعار عدالت اجتماعی روی کار آمد.

اقدامات دولت نهم انقلابی و سازنده بود ولی بعد از انتخابات سال ۸۸ و روی کار آمدن دولت دهم، آقای احمدی نژاد، سرمست از رای مردم، شعار عدالت اجتماعی را فراموش کرد و دست به اقدامات جنجال برانگیزی زد که نشان دهنده تغییر رویکرد دولت دهم شد.

اقداماتی نظیر چشم بستن بر تاسیس مراکز کلان مالی وابسته به گروه خاص، حمایت همه جانبه از جریان انحرافی و... نشان دهنده بازگشت دولت دهم به رویکرد دولت های پیشین است.

مجموع تحولات فوق اهمیت و لزوم سازوکار نظارتی در چارچوب احزاب مردمی و اسلامی را در جهت ثبات راهبرد کلان کشور روشن می سازد.

با کمی تامل و تفکر به داشته های سنت های اسلامی و شیعی که نهاد مرجعیت در راس آن است به نوعی می توان از

فرا تحزب اسلامی صحبت کرد.

مراجع عظام تشیع به علت استقلال رای و دارا بودن سازوکارهای مردمی و داشتن مقلدان و هواداران از تمامی طبقات اجتماعی می توانند نقش کلیدی در بومی شمردن تحزب در ایران داشته باشند.

لازم به ذکر است مراجع عظام در چارچوب یک حزب به علت محدودیت هایی که در احزاب غربی تعریف می شود، نمی گنجند، لکن با تعریف محدوده معنایی و اجرایی می توان به نوعی از فراتحزب غربی صحبت کرد که از اصول و کارکرد تحزب غربی عبور کرده با به روز کردن سازوکارهای سنتی نهاد مرجعیت پایه گذار فهم جدیدی از احزاب در ایران باشند.

رسول ناصری