مردی که در بستر مُرد

به بهانه درگذشت احمد عاشورپور, پدر موسیقی فولکلور گیلان

استاد گفته بود مرا در بی‌بی حوریه بندرانزلی به خاک بسپارید. چون همان‌جا و در غازیان به دنیا آمده بود.

غازیان بندرانزلی. آنقدر گیلان و انزلی را دوست داشت که تا پایان تحصیلات متوسطه آنجا ماند.

احمد عاشورپور در سال ۱۲۹۶ در شهرستان غازیان بندرانزلی متولد شد و اگر تا ۱۰ سال دیگر در میان ما می‌ماند، برایش جشن ۱۰۰ سالگی می‌گرفتیم.

او نیز مانند بسیاری از همنسلانش موسیقی را با آواهای سرزمین مادری‌اش آغاز کرد. شاید کمی عقب‌تر وقتی که نوزاد بود و مادر در گهواره (ننو) برایش لالایی‌های گیلانی و تالشی می‌خواند.

عاشورپور پس از اتمام تحصیلات دوره متوسطه و اخذ دیپلم به کرج آمد تا در رشته معدن تحصیلات دانشگاهی‌اش را آغاز کند.

اما بر حسب اتفاقات روزگار دانشجوی مهندسی کشاورزی شد. این مهاجرت و مد شدن فرهنگ غربی در اوایل دهه ۱۳۲۰ و حتی سال‌های قبل از آن روی او تاثیر گذاشت و به قول خودش «من از روی آهنگ‌هایی که صفحاتش را از خارج می‌آوردند تقلید می‌کردم».

وقتی که عاشورپور جوان وارد دانشکده کشاورزی شد تازه رادیو راه افتاده بود همکلاسی‌های دوره دبیرستانش به او گفته بودند که صدای خوبی دارد و او هم این قضیه را جدی گرفته بود. در ۳۰ سالگی (۱۳۲۶) اولین صفحات او منتشر شد که صدایی متفاوت و حال و هوایی تازه برای مردم آن روزگار داشت. ۴ سالی می‌شد که در رادیو خوانندگی می‌کرد به وساطت و معرفی استاد ابوالحسن صبا.

به تدریج عاشورپور مطرح شد و با توجه به صدای گرمی که داشت ترانه‌های گیلکی، فارسی و حتی ترکی او بر سر زبان‌ها افتاد.

آنچه در آن سال‌ها و تا بعدش احمد عاشورپور را در میان سایرین متمایز می‌کرد گرایش متفاوت او به موسیقی فولکلور و خلاقیت‌های شخصی وی در خلق ترانه‌های مردمی بود. او در اصل با نگاهی دوسویه به فرهنگ گیلکی و استفاده از ژانرهای موسیقی غرب توانست حال و هوایی تازه در موسیقی فولکلور گیلان ایجاد کند.

او بعد از انقلاب مدتی دست از فعالیت‌‌های موسیقایی کشید اما از آنجایی که عاشق آن فرهنگ بود مجددا چند کنسرت در تهران و گیلان برگزار کرد. استاد فقید بیش از ۸۰ آهنگ ساخته است که همگی در حافظه تاریخی مردمان موسیقی‌دوست باقی مانده است.

استاد عاشورپور نزدیک به چهار ماه در بیمارستان جم بستری بود. او در طول این مدت از بیماری عفونت ریه رنج بسیار برد تا اینکه صبح روز ۲۳ دی‌ماه جاری چشم از جهان فرو بست. از آثار وی می‌توان به ترانه‌های ماندگاری نظیر «اوهوی مار»، «جمعه‌بازار»، «سر کوه بلند» و «گل‌بانو» اشاره کرد.

آخرین اجرای این هنرمند فقید تقریبا چهار سال پیش در فرهنگسرای اندیشه بود که با استقبال مردم به‌خصوص گیلانی‌ها مواجه شد.

احمد عاشورپور با تلاش خود توانست به عنوان یکی از نگه‌دارندگان فرهنگ گرانسنگ گیلکی خود را جاودانه کند. نکته قابل تامل دیگری که از زنده‌یاد عاشورپور می‌توان یاد آورد توانایی‌های حنجره او بود. او در آخرین کنسرتی که در ۸۶ سالگی خودش در تهران (فرهنگسرای اندیشه) برگزار کرد به قدری پرصلابت و وسیع خواند که همگان از آن حجم صوتی در تعجب ماندند که چگونه مردی با این سن و سال می‌تواند صدایی به این توانمندی داشته باشد.

البته نباید فراموش کنیم روی دیگر سکه صدای استاد عاشورپور احساس و گرمایی بود که به شکلی ناخودآگاه مخاطب را جذب می‌کرد.