گوش, استخر, عفونت

دکتر محمدرضا فتح العلومی متخصص گوش, حلق و بینی می گوید پس از آب تنی گوش تان را با سشوار خشک کنید

همیشه رفتن به استخر و دریا در فصل گرما با خاطرات خوب همراه نیست. خون‌دماغ، بروز حساسیت‌های فصلی و عفونت‌های گوش خارجی ۳ بیماری شایع فصل تابستان است که اگر کسی در معرض عوامل مستعدکننده قرار بگیرد، به آنها مبتلا خواهد شد، به‌خصوص عفونت گوش در جوانان و نوجوانانی که مشتاقانه در فصل گرما به استخر می‌روند...

در این مورد با دکتر محمدرضا فتح‌العلومی، جراح و متخصص گوش، حلق و بینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت‌وگو کرده‌ایم.

▪ چه علایمی نشان‌دهنده ابتلا به عفونت گوش خارجی است؟

احساس درد در لاله گوش یا اطراف مجرای گوش، تب، احساس ناخوشی، کاهش شنوایی به‌صورت خفیف تا متوسط، خارش و سوزش در گوش و التهاب غدد لنفاوی اطراف گوش. کسی که مبتلا به عفونت گوش خارجی می‌شود، ابتدا احساس خارش و گرفتگی گوش و در نهایت احساس درد می‌کند به‌طوری که نمی‌تواند دست به لاله گوشش بزند. معمولا لاله گوش قرمز نمی‌شود مگر اینکه عفونت منتشر شود. در افراد مبتلا به دیابت یا بیماران دچار نقص ایمنی باید عفونت گوش خارجی جدی گرفته شود زیرا ممکن است در موارد نادری به سرعت به سمت عفونت قاعده جمجمه پیش برود که بسیار خطرناک است و خطر جانی دارد.

▪ احتمال بروز این عارضه در چه کسانی بیشتر است؟

افرادی که در آب‌های آلوده، استخرهایی با فضای نامناسب و در دریا شنا می‌کنند یا با ابزارهای دستی مجرای گوش خود را تحریک و آسیب‌پذیر می‌کنند، بیشتر در معرض خطر عفونت گوش خارجی هستند. وجود انواع باکتری و قارچ در آب‌های آلوده و انتقال آنها به کانال گوش، باعث ایجاد عفونت و بروز علایمی مانند کاهش شنوایی، احساس درد، ترشح و خارش در قسمت‌های مختلف گوش می‌شود. افراد مبتلا به اگزمای گوش، مجرای گوش پوسته‌پوسته و کسانی که مقدار ترشح?های طبیعی گوش آنها زیاد است، بیشتر احتمال دارد به عفونت گوش خارجی مبتلا شوند، بنابراین لازم است تحت‌نظر متخصص گوش و حلق و بینی باشند. دستکاری گوش هم می‌تواند این عارضه را تشدید کند، مخصوصا وقتی برای خشک‌کردن گوش از

گوش پاک‌کن‌ استفاده ‌شود.

▪ اغلب افراد معتقدند اگر قبل از رفتن داخل آب، گوششان را با کمی آب یا کرم مرطوب کنند مانع ورود آب به گوش و بروز عفونت می‌شوند، آیا این باور درست است؟

نه، این باور اشتباهی است که بین عموم رایج شده.

▪ اگر فردی مبتلا به عفونت گوش باشد، می‌تواند به استخر برود؟

نه، کسی که به عفونت گوش یا پارگی پرده گوش یا سایر صدمه‌های پرده گوش مبتلاست یا جراحی‌ای روی این عضو از بدنش انجام شده، برای رفتن به استخر باید نظر پزشک متخصص را جویا شود. معمولا پزشک قالب‌های (گوش‌بند) ضدآب که مانع ورود آب به گوش می‌شود، تجویز می‌‌کند. کسانی که مبتلا به پارگی گوش هستند، نباید به هیچ‌وجه سرشان را زیر آب کنند زیرا ورود آب به گوش میانی باعث ایجاد عفونت‌های شدید می‌شود.

▪ آیا استفاده از گوش‌بند ضدآب و قطره‌هایی که حالت اسیدی دارند، می‌تواند در پیشگیری از عفونت گوش موثر باشد؟

بله، استفاده از گوش‌بند ضدآب حین تماس با آب یا قطره‌های مخصوص یا الکل بعد از شنا می‌تواند در پیشگیری از این عفونت موثر باشد؛ البته الکلی با درجه خلوص ۹۶ درجه، زیرا الکل‌های

۷۰ درجه حاوی مقداری آب هستند که باعث بروز عفونت قارچی می‌شوند. در مبتلایان به پارگی پرده تمپان (صماخ) بهتر است تجویز الکل با نظر پزشک متخصص انجام شود.

▪ چرا توصیه می‌شود پس از حمام و استخر برای خشک‌کردن گوش از سشوار استفاده شود؟

گوش ‌تنها بن‌بست پوستی است که به دلیل ساختمانی که دارد به آسانی آب وارد آن نمی‌شود و در صورت واردشدن هم در آنجا می‌ماند و محیط را برای ایجاد عفونت باکتریایی یا قارچی آماده می‌کند. باتوجه به اینکه دوسوم داخلی مجرای گوش، استخوانی است و پوست بدون واسطه لایه زیر پوست، مستقیما به استخوان چسبیده است، استفاده از گوش پاک‌کن باعث صدمه به این پوست نازک و ورود میکروب به زیر پوست می‌شود. در ضمن اگر حین استفاده از گوش‌پاک‌کن ضربه‌ای به آرنج فرد اصابت شود، ورود گوش‌پاک‌کن به گوش میانی هم باعث ایجاد پارگی پرده گوش، دررفتگی زنجیره استخوانی گوش میانی، سرگیجه شدید و حتی کری برگشت‌ناپذیر می‌شود. استفاده از گوش پاک‌کن فقط زمانی توجیه‌پذیر است که قرار باشد از دارویی مانند پماد در گوش استفاده شود آن هم با ملایمت. برای خارج کردن آب از گوش کافی است ابتدا دستمال کاغذی را به نوک انگشت کوچک پیچاند و لبه گوش گذاشت و سر را خم کرد و چند بار تکان داد. اگر آب خارج نشد، سشوار با حرارت ملایم را با فاصله ۲۰سانتی‌متری از گوش به مدت ۳۰ ثانیه بگیرید و آنقدر این کار را تکرار کنید که احساس کنید مجرای گوش شما عاری از رطوبت است. البته این کار را برای گوش دیگر هم انجام دهید چون اگر فقط برای یک گوش انجام شود، دچار سرگیجه خواهید شد. اگر باز آب خارج نشد، نیم ساعت روی همان گوش بخوابید. اگر با این کار هم گرفتگی گوش برطرف نشد، به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است به دلیل وجود جرم گوش و متورم شدن آن، گرفتگی برطرف نشود.

▪ عفونت گوش خارجی بر شنوایی هم تاثیر می‌گذارد؟

نه، اما میزان کاهش شنوایی از خفیف تا متوسط است و با درمان مناسب و زودهنگام، شنوایی مجددا به حالت عادی خود بازمی‌گردد.

▪ چه زمانی عفونت قارچی ایجاد می‌شود؟

به‌طور طبیعی در کانال گوش همه افراد قارچ وجود دارد اما در صورت ایجاد عفونت در بیمار، اقدام‌های درمانی انجام می‌شود. نخستین علامت، خارش گوش است که در ادامه بیمار دچار درد شدید و ترشحات بی‌رنگ یا سفید پنیری از گوش می‌شود و حتی ممکن است به تب و کاهش شنوایی بینجامد. مهم‌ترین علت ابتلا به عفونت‌های قارچی وجود رطوبت طولانی‌مدت همراه با هوای گرم و محیط قلیایی در مجرای گوش خارجی است بنابراین شیوع این بیماری در فصول گرم سال در افرادی که به‌طور مکرر حمام می‌کنند یا شنا می‌روند و پس از برخورد با آب مجرای گوش را خشک نمی‌کنند یا اختلالی در شکل مجرای گوش دارند (که مانع خروج آب از گوش می‌شود) بیشتر دیده می‌‌شود. جرم گوش به‌طور طبیعی در گوش وجود دارد و کانال گوش را اسیدی می‌کند و مانع رشد قارچی در آن می‌شود اما زمانی که جرم در معرض آب قرار می‌گیرد pH (میزان اسیدیته کانال خارجی گوش) به سمت قلیایی‌شدن می‌رود، درنتیجه محیط برای رشد قارچ فراهم می‌شود.

▪ برای پیشگیری از بروز عفونت گوش خارجی و عفونت قارچی در استخرهای عمومی چه باید کرد؟

به‌طور طبیعی آب حین شنا وارد گوش نمی‌شود مگر اینکه در دریا موج از پهلو به صورت فرد برخورد کند یا فرد در استخرهایی که موج‌گیر ندارد، یا به دلیل تلاطم زیاد آب موج‌ شکل می‌گیرد و با شدت وارد مجرای گوش می‌شود، شنا کند بنابراین نخستین راه پیشگیری از ابتلا به عفونت گوش جلوگیری از ورود آب به مجرای گوش و در صورت ورود، خشک‌کردن از راه مناسب آن است. متاسفانه گاهی افراد با جسمی نوک‌تیز، کانال گوش را می‌خارانند یا آن را تمیز می‌کنند، به‌خصوص خانم‌ها که برای این کار از سنجاق مو استفاده می‌کنند. در این شرایط پوست کانال گوش زخم می‌شود و میکروب به زیر پوست نفوذ می‌کند.

راضیه پاشایی