علت خاموشی ها

ماهیت خاموشی ها متفاوت است و باید آن را شناخت عامل خاموشی ها برخی به دلیل كمبود تولید است ولی اكثر خاموشی ها به دلیل محدودیت امكانات انتقال است باید از یك منبع, برق را به محل دیگری انتقال داد چون ظرفیت انتقال محدود است برق به مقصد ارسال نشده و خاموشی اعمال می شود

●امروز از نظر مشتركان برق، حادترین مسأله وزارت نیرو خاموشی است و طبیعی است كه این سؤال در ذهن هر فردی بوجود می آید كه چرا در كشور ما كه از جمله بزرگترین تولید كنندگان انرژی در جهان است باید با چنین مشكلی مواجه باشیم. چه عوامل و شرایطی این موقعیت را پیش آورده است؟

- ماهیت خاموشی ها متفاوت است و باید آن را شناخت. عامل خاموشی ها برخی به دلیل كمبود تولید است. ولی اكثر خاموشی ها به دلیل محدودیت امكانات انتقال است. باید از یك منبع، برق را به محل دیگری انتقال داد. چون ظرفیت انتقال محدود است برق به مقصد ارسال نشده و خاموشی اعمال می شود.

بخشی دیگر به دلیل فرسودگی شبكه است، قدمت شبكه ها و جنس سیم ها موجب می شود كه انرژی انتقال یافته از منبع به مقصد منتقل شود ولی فرسودگی شبكه امكان انتقال برق كافی ندارد. برخی از مشكلات نیز به دلیل كافی نبودن توان پست های برق است. بخشی دیگر از خاموشی ها نیز به دلیل متعادل نبودن رشد مصرف و تولید است.قانون برنامه چهارم رشد تولید برق را ۸ درصد پیش بینی كرده است و دولت موظف است هر سال ۸ درصد قدرت تولید نیروگاهی ایجاد كند. من این نوید را می دهم كه سال گذشته رشد تولید نیروگاهی ۹ درصد بوده است و امسال می خواهیم آن را به۱۰ درصد برسانیم. از برنامه جلو و در مقایسه با دیگر بخش ها جزو پیشتاز ها هستیم در حالی كه اكثر بخش ها از پیش بینی برنامه عقب هستند.

با این وجود به دلیل رشد مصرف، محدودیت داریم و رشد مصرف نیز به دلیل اعمال نرخ ثابت در سه سال اخیر است. دولت هر سال حقوق را افزایش می دهد و نرخ بسیاری از كالاها طبق تورم افزایش داشته ولی نرخ آب و برق را سه سال ثابت نگه داشتیم. از اول سال ۸۴ تا امروز هیچ افزایش قیمتی نداشته ایم. این اقدام پیام اقتصادی دارد و طبعاً مردم به سوی مصرف كالای ارزان روی می آورند. بنابر این مصرف از تولید پیش افتاده است.

● تقسیم بندی ای از نقش هر یك از عوامل گفته شده در شرایط امروز تولید و عرضه برق كشور و درصد تأثیر آنها در خاموشی ها ارائه می فرمایید؟

- بستگی به فصل دارد ولی در فصل گرما و شش ماهه نخست سال كه حادترین شرایط را داریم، ۷۵ درصد مشكلات مربوطه به انتقال است یعنی خاموشی های اعمال شده در جنوب كشور به دلیل مشكل انتقال بود و با ورود چند خط انتقال پرظرفیت این مشكل در جنوب كشور به شدت كاهش یافته است. برخی از استان های كشور نیروگاه ندارند و مجبور هستیم از محلی دیگر برق انتقال دهیم و معنی آن هدر روی و اتلاف برق در شبكه است.

سنگینی تاریخی و اقتصادی نقش نفت در اقتصاد ایران شرایطی پیش آورده است كه وزارت نیرو به عنوان تأمین كننده بخش مهمی از انرژی مورد نیاز برای توسعه كشور در افكار عمومی از جایگاه مناسبی برخوردار نباشد و تنها هنگام بروز خاموشی ها مورد توجه قرار گیرد ولی این نقش با توجه به اداره امور آب كشور جایگاه مهمی به وزارت نیرو بخشیده كه ضرورت دارد تا به آن به نحو دقیق و عمیق تری پرداخته شود. صنعت برق در ایران سابقه ای صد ساله دارد و به همین دلیل توان بالایی در این بخش ذخیره شده كه نیاز به مدیریت و آزادسازی دارد. گفت وگو با پرویز فتاح وزیر نیرو از این رو تدارك دیده شد تا نقش انرژی برق و آب در اقتصاد كشور بیش از پیش تبیین شود ولی تراكم كار و محدودیت زمانی وزیر نیرو امكان مطرح شدن بسیاری از بحث های اساسی را ممكن نكرد كه با نظر وی ادامه این بحث به فرصت های دیگری موكول شد. این گفت وگو را می خوانید.

برای حل این مشكل طرح توزیع منطقه ای نیروگاه های كشور را تهیه كردیم تا هر استان به اندازه مصرف خود برق تولید كند و از محل دیگری برق نیاز نداشته باشد.

●با توجه به آماری كه ارائه فرمودید با اعمال تعرفه های جدید و كاهش مصرف در واقع ۲۵ درصد مشكلات شما برطرف می شود و ۷۵ درصد مشكلات باقی خواهد بود؟

- این مسأله صحیح است و مشكل ، برطرف نمی شود. ولی به این نكته نیز توجه كنید كه خاموشی هایی كه رخ می دهد نسبت به تولید عدد ناچیزی است و كمتر از یك درصد و حدود دو دهم درصد است، ولی حساسیت جامعه و وابستگی مردم به مصرف برق تأثیر آن را افزایش داده است. امروز بحث وزارت نیرو در دولت این است كه دولت باید هزینه اصلاح شبكه را بدهد و یا صنعت برق از محل درآمدهای خود این هزینه ها را تأمین كند. درآمدهای ما كه ثابت است و امكان تامین بودجه از این محل را نداریم. ما مصرف كننده هستیم. سیم مسی كیلویی هزار و پانصد تومان بوده و امروز به ۸ الی ۹ هزار تومان رسیده است. ما همه چیز را خریداری می كنیم و چون این كالاها رشد داشته اند و درآمد ما ثابت مانده است نمی توانیم اشكالات شبكه را اصلاح كنیم.

● با این توضیحات نباید امیدوار باشیم كه مشكلات شما در آینده نزدیك حل شود؟

- ما اگر مصرف را كنترل كنیم. امید به اصلاح را افزایش داده ایم ولی اگر بخواهیم راه حل اساسی ارائه شود، باید شبكه های قدیمی را اصلاح كنیم.

●درست است كه ۲۲ درصد و حتی بیشتر در شبكه توزیع برق اتلاف انرژی دارید؟

- ۲۲درصد نیست متوسط اتلاف انرژی حدود ۱۹ درصد است.

● اتلاف انرژی در نیروگاه ها نیز در این آمار محاسبه شده است؟

- بله این ۱۹ درصد شامل آنها نیز می شود.

● این میزان اتلاف انرژی را چه باید كرد؟

- راه حل اصلاح شبكه است و باید منبع مالی تأمین شود تا این اقدام انجام شود.

● بخش خصوصی وارد نمی شود؟

- هنوز با شرایطی كه بخش خصوصی واردشود فاصله داریم. یك شبكه واحد توزیع داریم كه نمی توانیم آن را به بخش خصوصی واگذار كنیم. هر مصرف كننده از یك خط برقی می گیرد و امكان ندارد. شاید در آینده شبكه های محلی ایجاد كنیم و به تدریج خصوصی سازی این بخش را آغاز كنیم. در حال حاضر خصوصی سازی نیروگاه ها بر منابع تولید را آغاز كرده ایم.

● در زمینه خصوصی سازی نیروگاه ها در چه مرحله ای هستید؟

- از قبل مجوز خصوصی سازی نیروگاه ها را داشته ایم و سابقه داریم. در حال حاضر، هم نیروگاه خصوصی ساخته شده و هم نیروگاه دولتی به بخش غیردولتی داده شده است و در حال كار هستند. با ابلاغ سیاست های بند «ج» اصل ۴۴ از سوی مقام معظم رهبری این مسأله متحول شده است. امروز برنامه ریزی بهتری می كنیم و امیدواریم كه در سال جاری نمود بیشتری داشته باشد.

● بازار برق شفاف و قانونمند است و از نظر شما بخش خصوصی امكان فعالیت در این بازار را دارد؟

- امروز بخش غیردولتی و یا خصوصی در این زمینه وارد شده است، تأكید من در مورد بخش غیردولتی به دلیل حضور برخی نهادها و بنیادها در این زمینه است كه در حال فعالیت هستند و فقط بخش خصوصی نیست. این امر با چارچوب های خاصی در حال انجام است. طبق قراردادهای جاری تأمین سوخت برعهده وزارت نیرو است و ما با وزارت نفت طرف هستیم و به آنها اطمینان داده ایم كه سوخت را در محل نیروگاه تحویل می دهیم و آنها هزینه ای را پرداخت نمی كنند. آنها تنها باید سود و خواب سرمایه را محاسبه كنند و به نسبت آن برق را به ما تحویل دهند.توافق های قیمتی هم داریم كه متوسط ۲۲ تومان برای هر كیلو وات ساعت برق است. در حالی كه ما برق را هر كیلووات ساعت ۱۵ تومان می فروشیم.در شبكه برق رقابت ایجاد كردیم و در ساعت های متفاوت قیمت تغییر می كند. بین ساعت ۶ تا یازده شب كه پیك مصرف است نرخ برق بالاترین است از آن به بعد نرخ تغییر می كند و حدود ۴ تعرفه در طول روز اعمال می شود.

از ساعت ۱۲ ظهر تا ۵ بعدازظهر پیك مصرف دیگری داریم كه نسبت به شب كمتر است. این تعرفه ها به این دلیل اعمال می شود تا تولید كننده ها مشتاق عرضه در ساعت های پرمصرف بشوند و این اتفاق افتاده و روش خوبی است.البته اگر به موقع برق مورد نیاز را عرضه نكنند. جریمه سنگینی برای آنان در نظر گرفته شده است.

● با توجه به اظهارات شما هیچ مشكلی در زمینه خصوصی سازی در بخش برق ندارید؟

- نمی شود این گونه گفت، مشكلات متفاوتی وجود دارد. در حال حاضر، ما تعیین می كنیم كه نیروگاه كجا ساخته شود و كمبودهای خودمان را در نظر می گیریم و پیش می آید كه بخش غیردولتی تمایل به احداث نیروگاه در محلی كه ما می خواهیم ندارد. این هم دلیل فنی دارد هم اقتصادی. نیروگاه از نظر ارتفاع از سطح دریا و درجه حرارت راندمان متفاوتی دارد و این برای سرمایه گذار مهم است و باید در نظر گرفته شود و این یعنی نرخ های متفاوت برای خرید برق.

علاوه بر این، دور افتاده بودن و قرار داشتن در مناطق محروم و نزدیك بودن به شهرهای بزرگ هزینه های متفاوتی را تحمیل می كند. در این زمینه، نكات فنی و اقتصادی و محیط زیستی وجود دارد كه دارای پیچیدگی است.

●در بخش آب و فاضلاب خصوصی سازی شده است؟

- در این دو بخش گام مهمی برداشته نشده است.

گفت وگو با پرویز فتاح وزیر نیرو

محمد علی توحید

---