تلویزیون و سازندگی رفتار

تلویزیون وسیله خوبی برای انتقال مطالب و معلومات است. کودک با مشاهده تلویزیون تجاربی به دست می‌آورد که برای او زندگی‌ساز و فرهنگ است و تماشای برخی از صحنه‌ها آنچنان برای او …

تلویزیون وسیله خوبی برای انتقال مطالب و معلومات است. کودک با مشاهده تلویزیون تجاربی به دست می‌آورد که برای او زندگی‌ساز و فرهنگ است و تماشای برخی از صحنه‌ها آنچنان برای او لذت‌بخش است که حتی برای بزرگسالان آنچنان نیست. ولی عیبی که تلویزیون برای کودکان و نوجوانان دارد این است که بسیاری از برنامه‌های آن هوس‌های دست دوم را در آنان بر می‌انگیزد در حالی که هنوز هوس دسته اول‌شان برآورده نشده است.

کودکان اولین الگوهای اجتماعی خود را از تلویزیون می‌گیرند و بعد از والدین‌شان تلویزیون یکی از عوامل پرورش‌دهنده تخیلات،‌ افکار واگر به‌طور مناسب استفاده شود، استعدادهای آنهاست واما اگر از تلویزیون به‌طور مناسب استفاده نشود یکی از ابزارهای آشنایی کودک و نوجوان با پدیده‌های آسیب و اختلافات اجتماعی است که در شرایط خاص توانایی تظاهر پیدا خواهد کرد. برنامه‌سازان تلویزیون باید توجه داشته باشند که بافت جمعیتی کشور ما بافت نوجوان و جوان است. تلویزیون باید کودکان و نوجوانان را برای کسب علم و دانش آماده نموده و زمینه مناسب برای رشد شخصیت آنان را فراهم آورد. در بسیاری از برنامه‌هایی که موردعلاقه کودکان و نوجوانان است مشاهده می‌شود که به شیوه‌های خاص، صحبت از عشق ومحبت است بدین‌سان نتیجه مشاهده‌اش جز هوسی شدن و یا کوششی بی‌حساب برای برآورده شدن هوس‌ها نیست. از رفتار کودکان در دبستان و نوجوانان در دبیرستان پیداست که چه معلومات ارزنده‌ای از برنامه‌های تلویزیون اندوخته‌اند و برای همکلاسی‌‌های خودشان با آب و تاب تعریف می‌کنند، چگونه نقش آن هنرپیشه تلویزیونی را که دیشب دیده بازی می‌کند، حتی در جلسه درس که بسیار جدی هم می‌باشد الفاظ و کلمات خاصی بین بچه‌ها رد و بدل می‌شود.

تلویزیون نقش اساسی و سازنده و یا ویران‌ کننده در افراد دارد . کودک و نوجوان از تلویزیون رنگ وتاثیر می‌گیرد و حتی راه و رسم زندگی آینده را براساس آن استوار می‌سازد.

تلویزیون برای کودک ونوجوان می‌تواند مفید باشد به شرطی که متن آن سازنده و جهت دهنده، مثبت و گویا باشد، متن برنامه تلویزیون با واقعیت زندگی تطابق داشته باشد، قابل فهم باشد، قهرمانانش معلوم و شناخته شده و با اصالت و با شخصیت باشند، حرکات آنان بدآموز نباشد.

فراموش نکنیم که فیلم تاثیر واقعی برجای می‌گذارد؛‌اگر چه متن آن غیرواقعی باشد، چون کودک و نوجوان به حال می‌اندیشد و ظواهر فیلم را درک کرده و درونی‌سازی می‌کند. به کودک و نوجوان ایده می‌دهد اگرچه غیرقابل تطابق باجهان واقعیت باشد. داستان اکثر فیلم‌ها که از تلویزیون پخش می شود برای کودکان جنبه تخیلی داشته و قابل درک و فهم نیست، با این شرایط حاضر به دوری از تلویزیون نمی‌باشند به جهت اینکه کودکان نسبت به صفحه تلویزیون و به عبارت دیگر به صدا، آهنگ‌، رنگ، حرکات و رفتار بازیگر، گزارشگر و... احساس وابستگی می‌کند.

آنچه کودک از تلویزیون می‌آموزد بستگی به سطح رشد کودک و ماهیت برنامه‌هایی که تماشا می‌کند دارد. کودکان از تلویزیون هم رفتار جامعه‌پسند و هم رفتار پرخاشگرانه را می‌آموزند. کودکان یاد می‌گیرند که دیگران در جشن عروسی، در قرار ملاقات‌ها و در موقعیت‌های دیگر چگونه رفتار می‌کنند. هر چند که کودکان بسیاری از برنامه‌هایی را که برای آنان طرح‌ریزی شده است تماشا می‌کنند ولی غالبا آنچه می‌بینند برای بزرگسالان تهیه شده است، شخصیت‌ها و موقعیت‌ها برای آنان ناآشناست و آنچه را می‌بینند درک نمی‌کنند، زیرا مهارتهای شناختی آنان برای درک داستانهای‌پیچیده هنوز کاملا رشد نکرده است.

علی رضایی- کارشناس روانشناسی بالینی