کلیسا می خرید

با کلیساهایی که مدت هاست کسانی در آن جمع نمی شوند, چه کار باید کرد

با کلیساهایی که مدت‌هاست کسانی در آن جمع نمی‌شوند، چه کار باید کرد؟

در آلمان برخی از آنها را به فروش می‌گذارند و به آپارتمان‌های مجلل، دفتر کار، تئاتر، اغذیه‌فروشی و رستوران تبدیل می‌کنند. به گزارش‌ای پی اس، حدود ۳۵ هزار کلیسای جامع شهری و کلیسای کوچک شهری متعلق به کیش کاتولیک و پروتستان وجود دارد.

مجموع زیربنای این کلیساها ۷ میلیارد متر مربع است. با وجود اینکه ریشه‌های معنویت اروپا در مسیحیت است، از حضور مردم در کلیسا هر روز کاسته می‌شود. پرستشگاه‌ها قربانی بحران عمیق مالی‌ای شده‌اند که درون دو شاخه اصلی مسیحیت رشد کرده است.

مطالعات حاکی از آن است که در خلال سال‌های آینده ۳۰ تا ۴۰ درصد کلیساها در این کشور تعطیل خواهد شد. در طول ۳ تا ۴ دهه گذشته، شمار کثیری از مردم به کلیسا پشت کرده‌اند و تامین مالی فعالیت‌های آنها به موضوع مهمی بدل شده است.مطلب حاضر، گزارشی است نسبتا تاریخی از این بحران مذهبی در آلمان.

آنچه تازگی دارد، این نیست که از شمار مردمی که در مراسم مذهبی در کلیسا شرکت می‌کنند، کاسته می‌شود – این امر در چند دهه گذشته روشن بوده است – بلکه شمار بیشتری از مردم از عضویت در کلیسا خارج می‌شوند تا مالیات کلیسا را نپردازند. از اوایل قرن نوزدهم کلیساهای پروتستان و کاتولیک آلمان از حقی قانونی برای دریافت مالیات برخوردار بوده‌اند؛ این حقی بود که سبب شد بسیاری از کلیساها به سازمان‌های ثروتمندی بدل شوند.

اما اکنون با کاهش شدید درآمدهای مالیاتی، کلیساها برای تامین بودجه مدارس متعدد، کودکستان‌ها، هیأت‌های مذهبی و برنامه‌های اجتماعی در داخل و خارج زیر فشار شدید قرار دارند. تغییرات جمعیتی چشمگیر در ۳۰ سال گذشته در شهرهایی مانند برلین، هامبورگ و کلن بر فعالیت کلیساها تأثیر گذاشته است.

این وضعیت به خصوص در برلین مشهود است که ده‌ها هزار کارگر مهمان ترک که بیشترشان مسلمان بودند، در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ وارد آن شدند و در محلات آن ،که سابقاً بیشتر پروتستان‌نشین بودند، ساکن شدند. طولی نکشید که هیچ اجتماعی در کلیسای تاریخی لوتر برگزار نشد زیرا اعضای مسن آن درگذشتند و شمار جامعه ترک‌تبار چند برابر شد. کارگزاران پروتستان از تخریب این کلیسا که در سال ۱۸۹۴ ساخته شده بود، خودداری کردند و در سال ۲۰۰۲ آن را بر اساس قراردادی ۵ ساله به کلیسای آمریکایی در برلین اجاره دادند.

اکنون کلیسای آمریکایی برلین پس از هزینه کردن ۳ میلیون یورو برای نوسازی این ساختمان مالک آن شده است. در قراردادهایی مشابه، دو کلیسای پروتستان دیگر در برلین اکنون به کلیسای ارتدوکس صرب تعلق دارد. بیش از ۸ هزار نفر صرب در پایتخت آلمان زندگی می‌کنند.

در سال ۲۰۰۰ کلیساهای پروتستان و کاتولیک در آلمان مجموعاً بیش از ۸/۸ میلیارد یورو از محل مالیات کلیسا درآمد داشتند اما این درآمد از آن زمان کاهش یافته است. در سال ۲۰۰۳ این رقم ۵/۸ میلیارد یورو و در سال ۲۰۰۴، ۷ میلیارد یورو بود. مقامات نگران روند کاهش این درآمدها هستند.

در سال ۱۹۹۰، دو سازمان کلیسایی قدرتمند آلمان ۲۸ میلیون نفر عضو داشتند که امروز تعداد آن حدود ۲۱ میلیون نفر است. از زمان وحدت دو آلمان در سال ۱۹۹۰، کلیسای کاتولیک ۲میلیون نفر و کلیسای پروتستان دو برابر آن عضو از دست داده‌اند.

کارگزاران کلیساهای آلمان با انتخاب دشواری روبه‌رو هستند: یا باید برخی از این املاک را واگذار کنند – که ارزش آن بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون یورو برآورد می‌شود – یا از تعداد کارکنان خود و بودجه برنامه‌های اجتماعی بکاهند.

آخن که یکی از اسقف‌نشین‌های بزرگ‌تر آلمان است، می‌کوشد بودجه فعالیت‌ کلیساها را تامین کند. یک سوم از کارکنان کلیساهای این شهر بیکار شده‌اند و ۶۰ میلیون یورو در هزینه فعالیت‌های آنها صرفه‌جویی شده است.

۳ سال پیش در شهر بیله‌فلد در غرب آلمان، کلیسای مارتینی که در سال ۱۸۹۷ ساخته شده بود، به رستوران تبدیل شد. این رخدادی بی‌سابقه بود؛ یعنی نخستین کلیسای بزرگ در آلمان به مکانی برای غذاخوری بدل شد و در سالنی به مساحت ۶۲۰ متر مربع که زمانی ادعیه مسیحی خوانده می‌شد، اکنون انواع غذاها عرضه می‌شود. دیدن تبدیل کلیسا به رستوران برای مؤمنان مسیحی دشوار است اما روزگار به قدری برایشان سخت شده است که از هر خریداری استقبال می‌کنند.

کاترین گورینگ- اِکارت، نماینده پارلمان آلمان از حزب سبز اخیرا در جمع ۳۰۰ نفر در کنگره کلیسا در شهر ویتمبرگ گفت که نهایتاَ کلیسا می‌داند باید در نقش خود ارزیابی مجدد کند و جای جدیدی برای خود در جامعه معاصر پیدا کند. وی افزود: ما به کلیسای دنیوی نیاز داریم، نه به کلیسای متعلق به آن دنیا.

در کلیسای الیاس در برلین، امروز صدای دعا و سرود مذهبی جای خود را به جیغ و داد کودکانی داده است که در آن به جست و خیز مشغول هستند. این کلیسا مدتی است به موزه کودکان تبدیل شده‌است. در کلن و پوتسدام، دو کلیسای قدیمی اکنون سکونتگاه مجلل یک معمار و یک تاجر شده‌اند. کلیسایی دیگر در روستایی در شرق آلمان به شعبه‌ بانک مبدل شده است.

کلیسای یادبود مارتین لوتر در حومه جنوبی برلین که یادگار دوران نازی است، به فروش گذاشته شده است. این کلیسا در سال ۱۹۳۳ که هیتلر به قدرت رسید، وقف شد. در آن زمان نشان صلیب شکسته و کنده‌کاری‌های آریایی آذین‌بخش آن بود.

۳ سال پیش معلوم شد برج ۵۰‌متری آن ،که در طول بمباران زمان جنگ آسیب دیده بود، بی‌ثبات است. جمع‌آوری ۵/۳ میلیون یورو برای تعمیر آن میسر نشد. مسئولان کلیسا امیدوارند این ساختمان دست کم به موزه یا مرکز اسناد فاشیسم یا حتی سالن کنسرت تبدیل شود اما تا به حال پیشنهادی برای آن دریافت نشده است.

مسئولان کلیسا پیشنهاد تخریب ساختمان و ساخت و ساز در محل آن را رد کرده‌اند. وزارت ترابری، ساختمان و امور شهری آلمان بر این امر تأکید دارد که نخستین هدف در مواجهه با کلیساهای بدون استفاده، جلوگیری از تخریب آنهاست. کارشناسان این وزارت معتقدند کلیساها چه در شهرها و چه در روستاها هنوز جالب‌ترین بناها هستند و مردم بیش از خانه خود با آنها همذات پنداری می‌کنند.

وحیدرضا نعیمی