یکشنبه, ۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 28 April, 2024
مجله ویستا

دولت های پس از انقلاب


دولت های پس از انقلاب

بازرگان به عنوان دبیرکل نهضت آزادی و فردی که در اردوگاه روشنفکران دارای جایگاه ویژه یی بود, همچنین به دلیل ویژگی های مذهبی اش در آن زمان گزینه یی مناسب برای تصدی این پست به حساب می آمد و وزرای پیشنهادی او نیز اغلب چهره هایی مبارز و روشنفکر به حساب می آمدند که چندان برای مردم ناآشنا نبودند

زمانی‌ که‌ امام‌ خمینی‌، رهبر انقلاب‌ مهدی‌ بازرگان‌ مدیرعامل‌ پیشین‌ شرکت‌ ملی‌ نفت‌ ایران‌ و شرکت‌ آب‌ تهران را مامور تشکیل‌ کابینه‌ کرد، این‌ نکته‌ به‌ او تذکر داده‌ شد تا از وزیران‌ و کارگزاران‌ رژیم‌ شاهنشاهی‌ استفاده‌ نشود و در ضمن‌ وابستگی‌های‌ حزبی‌ در انتخاب‌ وزرای‌ کابینه‌ او دخیل‌ نباشد.

بازرگان‌ به‌ عنوان‌ دبیرکل‌ نهضت‌ آزادی‌ و فردی‌ که‌ در اردوگاه‌ روشنفکران‌ دارای‌ جایگاه‌ ویژه‌یی‌ بود، همچنین‌ به‌ دلیل‌ ویژگی‌های‌ مذهبی‌اش‌ در آن‌ زمان‌ گزینه‌یی‌ مناسب‌ برای‌ تصدی‌ این‌ پست‌ به‌ حساب‌ می‌آمد و وزرای‌ پیشنهادی‌ او نیز اغلب‌ چهره‌هایی‌ مبارز و روشنفکر به‌ حساب‌ می‌آمدند که‌ چندان‌ برای‌ مردم‌ ناآشنا نبودند.وی‌ با انتخاب‌ پنج‌ نفر از اعضای‌ نهضت‌ آزادی‌ نتوانست‌ گرایشات‌ حزبی‌اش‌ را کنار بگذارد. هرچند کسانی‌ که‌ در آن‌ زمان‌ جزو وزرای‌ دولت‌ موقت‌ به‌ حساب‌ می‌آمدند، بعدها به‌ صف‌ منتقدان‌ و مخالفان‌ نظام‌ پیوستند؛ چهره‌هایی‌ همچون‌ احمد صدر حاج‌ سیدجوادی‌ وزیر دادگستری، عباس‌ امیرانتظام‌ سخنگوی‌ دولت، شاپور آذر برزین‌ فرمانده‌ نیروی‌ هوایی و کریم‌ سنجابی‌ به‌ عنوان‌ وزیر خارجه‌.

هرچند که‌ سنجابی‌ پیش‌ از آن‌ نیز در دولت‌ مصدق‌ در کسوت‌ وزارت‌ ظاهر شده‌ بود و به‌عنوان‌ وزیر فرهنگ‌ دولت‌ مصدق‌ فعالیت‌ می‌کرد و پیش‌ از به‌ پایان‌ رسیدن‌ عمر دولت‌ موقت‌ بازرگان‌ جای‌ خود را به‌ ابراهیم‌ یزدی‌ واگذار کرد.

دولت‌ موقت‌ پس‌ از تسخیر سفارت‌ امریکا توسط‌ دانشجویان‌ پیرو خط‌ امام‌ درصدد آزاد ساختن‌ گروگان‌ها و حل‌ مشکل‌ به‌ وسیله‌ مذاکرات‌ سیاسی‌ برآمد و از آنجا که‌ این‌ رویکرد دولت‌ موقت‌ با مخالفت‌های‌ شدیدی‌ مواجه‌ شد، دولت‌ موقت‌ بطور دسته‌جمعی‌ استعفا کرد. پس‌ از این‌ استعفا امور اجرایی‌ کشور از سوی‌ امام‌ به‌ شورای‌ انقلاب‌ واگذار شد. اینجا بود که‌ جوانان‌ انقلابی‌ وارد صحنه‌ اجرایی‌ کشور شدند که‌ همانها بعدها در دولت‌ محمد علی‌ رجایی‌ به‌ عنوان‌ وزیران‌ جدید به‌ اولین‌ مجلس‌ شورای‌ اسلامی‌ معرفی‌ شدند.پس‌ از استعفای‌ دولت‌ بازرگان‌ ، نخستین‌ انتخابات‌ ریاست‌ جمهوری‌ توسط‌ علی‌اکبر هاشمی‌ رفسنجانی‌ که‌ در آن‌ هنگام‌ به‌ عنوان‌ وزیر کشور بر صندلی‌ وزارت‌ تکیه‌ زده‌ بود برگزار شد و ابوالحسن‌ بنی‌صدر به‌ عنوان‌ رییس‌ جمهور منتخب‌ پس‌ از کش‌ و قوس‌های‌ فراوان‌ محمدعلی‌ رجایی‌ را برای‌ تشکیل‌ کابینه‌ به‌ عنوان‌ نخست‌ وزیر برگزید.انتخاب‌ شهید رجایی‌ به‌ عنوان‌ نخست‌ وزیر چندان‌ خوشایند بنی‌صدر نبود و وی‌ نتوانست‌ این‌ نارضایتی‌ را پنهان‌ کند و در همین‌ راستا با وزرایی‌ همچون‌ میر حسین‌ موسوی‌ وزیر خارجه‌، محسن‌ نورب

خش‌ وزیر دارایی‌، احمد توکلی‌ وزیر کار، علی‌اکبر پرورش‌ وزیر آموزش‌ و پرورش که‌ از سوی‌ شهید رجایی‌ معرفی‌ شده‌ بودند مخالفت‌ کرد.

سرانجام‌ اختلافات‌ موجود و عملکرد بنی‌صدر به‌ جایی‌ رسید تا طرح‌ عدم‌ کفایت‌ وی‌ در مجلس‌ مطرح‌ و او از این‌ سمت‌ توسط‌ رهبر فقید انقلاب‌ برکنار شود.پس‌ از بنی‌صدر محمدعلی‌ رجایی‌ به‌ عنوان‌ کاندیدای‌ دومین‌ دوره‌ انتخابات‌ ریاست‌ جمهوری‌ توانست‌ با رای‌ ۱۳ میلیونی‌ مردم‌ رییس‌ جمهور ملتی‌ شود که‌ او را رییس‌ جمهور مکتبی‌ می‌نامیدند. وی‌ با انتخاب‌ باهنر به‌ عنوان‌ نخست‌وزیر اولین‌ روحانی‌ را برای‌ انتخاب‌ کابینه‌ به‌ مجلس‌ فرستاد. هر چند عمر این‌ دولت‌ کوتاه‌ بود اما وزرایی‌ که‌ این‌ دولت‌ به‌ مجلس‌ پیشنهاد کرد به‌ رغم‌ اینکه‌ چهره‌هایی‌ تازه‌ و جوان‌ بودند، با این‌ همه‌ کسانی‌ بودند که‌ در ماه‌های‌ پس‌ از انقلاب‌ خود را شناسانده‌ بودند و برای‌ مردم‌ چهره‌های‌ ناشناس‌ نبودند. با اینکه‌ این‌ کابینه‌ نیز عمر چندانی‌ نداشت‌ و در تاریخ‌ هشتم‌ شهریور ۱۳۶۰ در انفجار ساختمان‌ نخست‌وزیری‌، محمدعلی‌ رجایی‌ به‌ همراه‌ نخست‌ وزیرش‌ به‌ شهادت‌ رسیدند.

کابینه‌هایی‌ که‌ پس‌ از ترور شهید رجایی‌، دومین‌ رییس‌ جمهوری‌ ایران‌ بر سر کار آمدند و آیت‌الله‌ مهدوی‌ کنی‌ نخست‌ وزیر دولت‌ موقت‌ پس‌ از ترور شهید رجایی‌ میرحسین‌ موسوی‌ نخست‌ وزیر دولت‌ آیت‌الله‌ خامنه‌یی، علی‌اکبرهاشمی‌ رفسنجانی‌ و محمد خاتمی‌ ریاست‌ آنها را بر عهده‌ داشتند، در اولین‌ گام‌، همواره‌ کوشیدند با نگاه‌ داشتن‌ بیشتر وزیران‌ قبلی‌ مانع‌ از تغییرات‌ جدی‌ و گسترده‌ بشوند.پس‌ از ترور شهید رجایی‌، با موافقت‌ امام‌ خمینی‌(ره)، آیت‌الله‌ سید علی‌ خامنه‌یی‌ کاندیدای‌ ریاست‌ جمهوری‌ شد و از سوی‌ مردم‌ برگزیده‌ شد. وی‌ میرحسین‌ موسوی‌ را به‌ عنوان‌ نخست‌وزیر مامور تشکیل‌ کابینه‌ کرد.در دولت‌ اول‌ میرحسین‌ موسوی‌ که‌ در سال‌۶۱ به‌ مجلس‌ معرفی‌ شد تنها سه‌ وزیر جدید و بدون‌ سابقه‌ یعنی‌ سرهنگ‌ سلیمی‌، احمد توکلی‌ و علی‌اکبر ولایتی‌ به‌ چشم‌ می‌خوردند که‌ این‌ دو نفر یعنی‌ توکلی‌ و ولایتی‌ پیش‌ از این‌ برای‌ تصدی‌ لیست‌ وزارت‌ و نخست‌وزیری‌ معرفی‌ شده‌ بودند و چهره‌های‌ ناشناخته‌یی‌ نبودند. توکلی‌ به‌ عنوان‌ وزیر کار در دولت‌ بنی‌صدر از سوی‌ شهید رجایی‌ معرفی‌شده‌ بود و ولایتی‌ نیز برای‌ تصدی‌ پست‌ نخست‌وزیری‌ به‌ مجلس‌ پیشنهاد شده‌ بود و مجلس‌ با آن‌ مخالفت‌ کرده‌ بود.


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 2 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.


همچنین مشاهده کنید