جامعه ی خوش اخلاق ظهور

بی شک در همه ی دورانی که از آدم تا الان گذشته است, اخلاق و مباحث اخلاقی مثل سیبی که می خواهد به زمین بیفتد هزاران چرخ خورده در دوره ای رو به انحطاط گذاشته است مثل تجلی بی اخلاقی در قوم لوط ع و در دوره ای صعود کرده است, مثل دوران ظهور اسلام اما آنچه مسلم است این است که در عصر حاضر بی اخلاقی از عادات رفتاری مردم است

بی شک در همه ی دورانی که از آدم تا الان گذشته است، اخلاق و مباحث اخلاقی مثل سیبی که می خواهد به زمین بیفتد هزاران چرخ خورده. در دوره ای رو به انحطاط گذاشته است مثل تجلی بی اخلاقی در قوم لوط (ع) و در دوره ای صعود کرده است، مثل دوران ظهور اسلام. اما آنچه مسلم است این است که در عصر حاضر بی اخلاقی از عادات رفتاری مردم است.

آنچه در حوزه ی اخلاق می گنجد، طریقه ی ارتباط انسان با خداوند، خودش، مردم و حتی حیوانات را مشخص می کند.

خبر خوب اینکه در دوران ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) اخلاق نیز مانند دیگر اعمال و افکار دچار تغییر اساسی و رو به رشد می شود.

امام باقر (ع) در باره ی کمال اخلاقی در دوره ی ظهور می فرمایند:

« وقتی قائم (عج) ما قیام کند دستی بر سر بندگان ما می کشد و اخلاق شان را به کمال می رساند.» (۱)

آنچه در ادامه می آید، برنامه ی امام زمان (ع) برای رشد اخلاقی انسانها در دوران ظهور است.

الف) تعلیم از طریق عمل:

در زمان ظهور اسلام و زندگی ائمه معصومین (ع) مردم با دقت در اعمال پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و آل او، راهکار عملی زندگی خویش را می یافتند. رمز توفیق اولیا و امامان در تبلیغ دین همین شیوه ی رفتاری آنان است. مهمترین عامل در تربیت انسانها، وجود معلمی است که خود عامل به گفته های خود باشد.

امام رضا (ع) در بیان خود درباره ی امام می فرمایند:

«... [امام] آنچه به مردم فرمان می دهد، خود پیش از دیگران به آن عمل می کند و آنچه را که مردم را از آن نهی کندف خود بیش از انان از آن می پرهیزد.» (۲)

بنابراین اولین و مهمترین شیوه ی امام در یاددادن اخلاق به مردم، شیوه ی عملی است.

ب) عدالت اخلاقی:

عدل به معنای نشاندن هر چیز درجای خود است. (۳) البته معانی دیگری نیز برای عدل ذکر شده است اما بیان همین تعریف ما را به مقصود می رساند.

در مباحث اخلاقی منظور از عدل، اعتدال قوای نفس و تسلط عقل بر شهوت غضب و وهم است. عدالت یکی از اوصاف مومنان است و از اهداف حقیقی همه ی اولیای دین بوده و هست.

اگر فردی آراسته به عدالت اخلاقی باشد، بدون اکراه واجبار تن به فرامین خداوند می دهد. چنین فردی هرگز ظلم نمی کند به همین خاطر تمام خلایق از دست او در امان اند.

«امان» از صفات بالای عدالت است و یکی از اسماء به حق امام زمان (ع).

امام عصر در بیانی چنین خود را معرفی می کنند:

«انّی امان الارض» (۴)

(من امان زمینم)

چنین مرتبه ی عدالتی در امام موجب می شود که جامعه برای رفتن به سمت اخلاق، پذیرای تربیت اسلامی بشوند.

امیرمومنان، علی (ع) می فرمایند:

«مهدی به شما نشان خواهد داد که روش عادلانه در حکومت چگونه است و آنچه از کتاب و سنت متروک مانده، زنده خواهد کرد.» (۵)

ج) انقلاب اخلاقی

در زمان حکومت امام زمان (عج) الگوی بی مثال مردم، خود حضرت هستند. در راس جامعه و در مقام اجرایی آن امام و فرماندهان مخلص او قرار دارند. تحت تاثیر چنین رهبر و فرماندهانی، مردم اخلاق های مذموم را کنار می گذارند و به اطاعت خدا تن می سپارند.

امام صادق (ع) چنین می فرمایند:

«روابط نامشروع، مشروبات الکلی و رباخواری، از بین می رود، مردم به اطاعت و عبادت روی می آورند، امانت ها را به خوبی رعایت می کنند.» (۶)

د) احیای کتاب و سنت:

حضرت مهدی (عج) که خود قرآن ناطق است، با حکمرانی بر مردم آیات عظام را بار دیگر زنده می کند و سنت پیامبر اکرم (ص) را همانگونه که بود جاری و ساری می سازد.

امام مهدی (ع) که داناترین فرد به علوم و معارف الهی است، آنچه مورد نیاز مردم است، از دین و اخلاق، به آنها می آموزد. امام باقر (ع) در این مورد چنین فرموده اند:

«او مردم را به سوی کتاب خدا، سنت پیامبر، و ولایت علی بن ابی طالب، و بیزاری از دشمنان حضرت دعوت می کند.» (۷)

هـ) تفسیر قرآن:

خواندن قرآن و تفسیر واقعی آن می تواند تمام برنامه های انسان را در مسیر سعادت تضمین نماید. حضرت مهدی (ع) پس از ظهور قرآن را تفسیر می کند. نه با کلام، بلکه با عمل. به این معنی، که امام زمان (عج) با ظهور و تشکیل حکومت حق خود، آیات قرآن را متجلی می کنند. چنانچه وجود خود ایشان تجلی گر حق است.

البته امام در زمینه ی تفسیر قرآن، تفسیر بیانی هم خواهند داشت. چنانچه امیرمومنان علی (ع) چنین فرموده اند:

« گویا می بینم، که شیعیان در مسجد کوفه چادرهایی برقرار کرده اند و به مردم قرآن را همانگونه که نازل شده می آموزند.» (۸)

در ضمن همین برنامه، امام مجبور می شوند با عده ای که قرآن را علیه ایشان به تاویل می کنند، بجنگند.

امام صادق (ع) در این مورد می فرمایند:

«هنگامی که قائم (عج) قیام می کند، از جهل و نادانی مردم بیسش از آنچه که پیامبر دید می بیند.» راوی می پرسد: چگونه؟ و امام پاسخ می دهند:

«پیامبر (ص) وقتی مبعوث شد، که آنان سنگ و چوب تراشیده شده را پرستش می کردند، اما زمانی که قائم ما قیام قیام می کند مردم به سویش می آیند و همه آنها کتاب خدا را در برابر او تاویل می کند و با آن حضرت به احتجاج و لجاجت می پردازند.» (۹)

در هر حال، یکی از ماموریت حضرت مهدی (عج) نجات انسانها از فساد اخلاقی است و «خدا بهتر می‏داند رسالت‏خویش را در چه خاندانی قراردهد» (۱۰)

پی نوشت:

۱.بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۳۳۶

۲.من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص ۴۱۹

۳. العدلُ وضع کل شیءٍ موضعه

۴.بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۳۸

۵.روزگار رهایی، کامل سلیمان، ص ۶۰۶

۶.منتخب الاثر، ص ۳۰۸

۷.بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۳

۸.الغیبه، ص ۳۱۸

۹.همان، ص ۲۹۷

۱۰.((اللّه اعلم حیث یجعل رسالته)). سوره انعام آیه ۱۲۴.