۷ اورژانس, ۷ کمک اولیه

مهارت هایی که امروز به دست می آورید شاید فردا جلوی مرگ انسان دیگری را بگیرد

حتما شما هم این جمله معروف را شنیده‌اید که: «حادثه خبر نمی‌کند!» این جمله در مورد ما که کشورمان یکی از حادثه‌خیز‌ترین کشورهای دنیاست و در معرض حوادث غیرمترقبه زیادی قرار دارد، نمود بیشتری دارد. کمک‌های اولیه یا مراقبت‌های اورژانسی، دانشی است که نه تنها خودمان را در مواقع ضروری حمایت می‌کند؛ بلکه فرا گرفتن آنها می‌تواند روزی روزگاری به کارمان بیاید.

فوریت‌های پزشکی همیشه اتفاق نمی‌افتند اما اگر اتفاق بیفتند شما وقت کافی برای کسب اطلاعات در زمینه کمک‌های اولیه ندارید. به منظور اقدام موثر، آگاهی از چگونگی عملکرد در مواقعی که به نظر می‌رسد فرد آسیب‌دیده، شدیدا بیمار است یا در وضعیت ناگواری قرار دارد بسیار حایز اهمیت است. مهارت‌هایی که شما امروز به دست می‌آورید روزی شاید در مرگ و زندگی انسانی دیگر موثر واقع شود.

● کمک‌های اولیه در موارد خون‌ریزی بعد از تصادف

یکی از شایع‌ترین آسیب‌ها در کشور ما تصادفات است. بسیاری از تصادفات باعث خون‌ریزی از دست و یا دیگر اعضای بدن می‌شوند. وقتی صدمه‌ای باعث خون‌ریزی می‌شود. برای بند آوردن خون‌ریزی باید اقداماتی را انجام دهید. اغلب صدمات خون‌ریزی‌ مرگ‌باری را به دنبال ندارند اما اگر مقادیر قابل توجهی خون از فرد برود، احتمال بروز شوک، بی‌هوشی و مرگ وجود دارد. مراقبت‌های دقیق و صحیحی باید برای بند آوردن خون و همچنین اجتناب از عفونت و سایر عوارض احتمالی، صورت گیرد. اطلاعاتی که در زیر ارایه می‌شود شرح و توضیحی است راجع به اقدامات اورژانسی صحیح برای بندآوردن خون‌ریزی مصدوم بعد از یک تصادف:

▪ برای بند آوردن خون‌ریزی شدید ابتدا شخص مجروح را روی زمین قرار دهید. در صورت امکان، سرش را کمی پایین‌تر از تنه قرار داده و پاهایش را بالا نگه دارید. هر دو وضعیت با افزایش جریان خون مغز، احتمال غش کردن یا از حال رفتن فرد را کاهش می‌دهند.

▪ در صورت امکان محل خون‌ریزی‌ را بالا بگیرید. به طور مثال، دست جراحت دیده را بالاتر از قلب نگاه دارید. این کار جریان خون در ناحیه زخم را کاهش می‌دهد زیرا قلب مجبور است درخلاف جهت نیروی جاذبه، خون را پمپ کند.

▪ هرگونه بافت مرده یا آشغال قابل رویت را از روی زخم پاک کنید. اشیای فرو رفته در بدن بیمار را در نیاورید. در این مرحله سعی در کاوش یا تمیز کردن زخم نکنید. فقط خون‌ریزی را متوقف کنید.

▪ با یک بانداژ استریل، پارچه تمیز یا حتی یک تکه از لباس فشار مستقیمی بر زخم اعمال کنید. اگر چیز دیگری دم‌دست نبود، با دست خودتان بر زخم فشار وارد آورید.

▪ آن قدر فشار دهید تا خون‌ریزی بند آید. وقتی خون‌ریزی متوقف شد، زخم را بسته و با نوار چسب محکم کنید. اگر هیچ چیز دم‌دست نیست، یک تکه تمیز لباس را مورد استفاده قرار دهید.

▪ اگر خون‌ریزی‌ ادامه دارد و از لای گاز پارچه‌ای که زخم را با آن پوشانده‌اید نشت می‌کند، بانداژ را برندارید بلکه روی آن پارچه یا گاز بیشتری بگذارید.

▪ اگر خون‌ریزی با فشار مستقیم بند نمی‌آید، بهتر است روی شریان اصلی که به ناحیه زخم شده خون‌رسانی می‌کند فشار وارد کنید. مثلا در صورتی که زخم روی دست یا ساعد است، شریان اصلی بازو را به استخوان فشار دهید. انگشتان خود را روی شریان ثابت و بی‌حرکت قرار دهید و با دست دیگر همچنان بر زخم فشار وارد آورید.

▪ وقتی خون‌ریزی متوقف شد، ناحیه جراحت‌دیده را بی‌حرکت نگه دارید. بانداژ را باز نکنید و از اورژانس تقاضای کمک کنید یا شخص مجروح را در اسرع وقت، به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس برسانید.

● کمک‌های اولیه در موارد خون‌ریزی از یک زخم باز

هنگام وقوع حادثه و سانحه ممکن است خون‌ریزی از سطح بدن بسیار جزیی باشد (مثل خراش سوزن) یا وسیع باشد (مثل برش عمیقی که طی آن یکی از شریان‌ها پاره می‌شود). همه زخم‌ها نیاز به مراقبت و درمان صحیح دارند. مراقبت ناکافی می‌تواند عفونت جدی زخم را به دنبال داشته باشد. یک اقدام احتیاطی بسیار مهم برای پیشگیری از عفونت آن است که واکسن یادآور کزاز را همیشه سر موعد بزنید. در ایران این واکسن هر ده سال یک بار تزریق شود.

● کمک‌های اولیه در موارد بریدگی‌

اگر هنگام حادثه دچار بریدگی مختصر شدید که خون‌ریزی چندانی ندارد، محل بریدگی را کاملا با آب و کمی صابون بشویید. برای جلوگیری از عفونت زخم کمی پماد آنتی‌بیوتیک روی آن بمالید و پانسمان کنید تا تمیز بماند. چنانچه بریدگی جدی‌تر است، یعنی خون‌ریزی در عرض چند دقیقه خود به خود متوقف نمی‌شود یا بریدگی عمیق بزرگ یا دارای لبه‌های ناهموار و زمختی است با پزشک‌تان مشورت کنید. اما ابتدا با اعمال فشار مستقیم بر زخم، به وسیله یک گاز استریل یا پارچه تمیز خون‌ریزی را بند آورید. آن‌قدر پارچه یا گاز را روی زخم نگه داشته و فشار دهید تا خون‌ریزی متوقف شود.

● کمک‌های اولیه در موارد خون‌مردگی

خون‌مردگی یا کوفتگی معمولا ناشی از ضربه یا زمین خوردن است. خون‌ریزی زیرپوستی باعث تجمع خون در این ناحیه می‌شود. برای کاهش ناراحتی و درد، ناحیه آسیب دیده را بالا نگه داشته و هر چند ساعت یک بار روی آن به مدت ۲۰دقیقه کیسه یخ یا آب سرد نگه دارید و این کار را روزی چند بار برای یک تا دو روز ادامه دهید.

● کمک‌های اولیه در موارد سوراخ‌شدگی

برخی اوقات هنگام حادثه یا سانحه، شما یا دیگران جایی از بدن‌تان سوراخ می‌شود. پا گذاشتن روی یک میخ، رایج‌ترین اتفاقی است که باعث سوراخ شدگی می‌شود. چنین زخمی معمولا خون‌ریزی زیادی به دنبال ندارد. در حقیقت اغلب خون مختصری جاری می‌شود و به نظر می‌رسد زخم تقریبا به شکل آنی بسته می‌شود اما این موضوع به آن معنا نیست که درمان لازم نیست. زخم‌های سوراخ، به دلیل احتمال عفونت بسیار خطرناک هستند. شیئی که باعث زخم شده و به ویژه اگر خاک‌آلود باشد، ممکن است ناقل اسپورهای کزاز یا سایر باکتری‌ها باشد. این موضوع می‌تواند به عفونت شدید و خطرناکی منجر شود. اگر اشیای نوک تیز از راه کفش وارد پا شوند، این نوع زخم‌ها، بیش از هر نوع زخم دیگری در معرض خطر عفونت جدی هستند. اگر در پی فرو رفتن یکی شی نوک تیز در بدن‌تان سوراخ ایجاد شده خون‌ریزی را متوقف کنید و در صورت نیاز روی سوراخ یک گاز استریل یا پارچه تمیز گذاشته و آن را فشار دهید. سپس برای پیشگیری از عفونت به سراغ نخستین مرکز درمانی بروید. اگر خون‌ریزی جزیی است، برخی از پزشکان توصیه می‌کنند، بگذارید مدتی کوتاه از زخم خون بیاید تا به قول معروف زخم شسته شود اما معلوم نیست که این کار خطر عفونت را کاهش دهد.

● کمک‌های اولیه در موارد آسیب‌دیدگی بافت نرم

در حوادث ترافیکی ممکن است آسیب‌هایی به بافت نرم و پوست وارد شود. همین‌طور نسوج زیر آن مثل عضله، ساختارهای نگه‌دارنده آن و عروق خونی صدمه می‌بینند. چنین آسیب‌هایی ممکن است هنگام تصادف در اثر بریدگی ناجور، هنگام جدا شدن پوست از نسوج زیرین یا وقتی پوست به شدت پاره می‌شود، رخ بدهند. آسیب‌های بافت نرم نیاز به مراقبت‌های پزشکی ویژ‌ه‌ای دارد. برای بندآوردن خون‌ریزی فشار مستقیمی بر زخم وارد آورده و به سرعت به سراغ نخستین مرکز درمانی بروید.

● کمک‌های اولیه در زخم‌های شکمی

به دلیل احتمال آسیب رسیدن به اعضای داخلی، هرگونه زخمی که دیواره شکم را سوراخ کند، آسیبی بالقوه خطرناک قلمداد می‌شود. اگر شما یا فردی که همراه شماست دچار چنین زخمی روی شکم شدید، بلافاصله با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید. قبل از حرکت دادن فردی که از ناحیه شکم زخمی شده، او را به پشت بخوابانید. اگر هیچ یک از اعضای داخلی از سوراخ زخم بیرون نزده، با استفاده از یک گاز استریل یا پارچه تمیز روی زخم فشار وارد کنید تا خون‌ریزی متوقف شود. وقتی خون‌ریزی متوقف شد، ناحیه آسیب دیده را باندپیچی کنید. اگر اعضای داخلی جا به جا شده‌اند، هرگز سعی نکنید آنها را به جای اول بازگردانید، فقط محل آسیب را به کمک پارچه یا گاز بپوشانید.

● آنچه باید در جعبه کمک‌های اولیه‌تان باشد

شاید با خواندن این مطلب ترغیب شده باشید برای خودتان یک جعبه کمک‌های اولیه تهیه کنید. پیشنهاد می‌کنیم همیشه کیف یا جعبه کمک‌های اولیه‌تان را تکمیل و در خانه، محیط کار یا خودروی‌تان نگاه دارید. اقلام زیر را حتما در کیف یا جعبه‌تان داشته باشید: چسب زخم در اندازه‌های مختلف، صابون، پنبه، پنس یا موچین، گوش‌ پاک‌کن، تب‌گیر، آسپرین به ویژه برای درد قفسه سینه، بروفن یا استامینوفن به ویژه برای درد و تب، محلول شستشو مثل آب اکسیژنه و بتادین، کرم هیدروکورتیزون به ویژه برای گزش و نیش حشرات، بانداژ نوار جراحی، یک قیچی تیز، دستمال کاغذی، و شربت اپیکاک (برای القای استفراغ).

دیگر داروهایی که بد نیست دم دست داشته باشید عبارت‌اند از: قرص آنتی‌هیستامین، آنتی‌اسیدها برای مشکلات گوارشی، قرص ضداسهال و برخی از داروهایی که اعضای خانواده مصرف می‌کنند مثل انسولین در دیابتی‌ها. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده نسبت به نیش زنبور یا حشره دیگری واکنش شدید نشان داده‌اید، باید کیتی حاوی سرنگ و آمپول آدرنالین دم دست داشته باشید.