ایـن وحشــت از کجاســت

وقتی کودک تان با جیغ و فریاد از خواب می پرد, چه می کنید

● وحشت شبانه چیست؟

اختلال خواب معمولا در کودکان ۳ تا ۱۲ سال اتفاق می‌افتد اما اوج آن در کودکان ۵/۳ ساله است. خواب به ۲ قسمت تقسیم می‌شود: قسمت REM که با حرکات سریع چشم همراه است و قسمت non-REM که قسمت حرکات غیر سریع چشم محسوب می‌شود. فاز حرکات غیرسریع چشم خود به ۴ مرحله تقسیم می‌شود. اختلال خواب هم در مرحله سوم تا چهارم از فاز حرکات غیر سریع چشم اتفاق می‌افتد که معمولا ۹۰ دقیقه بعد از این‌که کودک به خواب می‌رود ایجاد می‌شود.وحشت شبانه معمولا در فاز حرکات سریع چشم اتفاق می‌افتد. وحشت شبانه با دوره‌های مداوم عود گریه شدید هنگام خواب و سخت بیدار کردن کودک همراه است. در هر حال وحشت شبانه چیزی است که می‌تواند در زندگی خانوادگی اخلال ایجاد کند. حدود یک تا ۶درصد کودکان وحشت شبانه را تجربه می‌کنند و دختران و پسران به یک نسبت با آن دست به گریبان هستند. در این میان به‌نظر می‌رسد، کودکان مختلف از نژادهای گوناگون نیز به یک نسبت با این مسئله درگیر باشند اما این اختلال معمولا در دوران بلوغ برطرف می‌شود.

● نشانه‌های وحشت کدام است؟

علاوه بر عود مکرر گریه‌های شدید و ترس هنگام خواب و سخت بیدار کردن کودک، کودکانی که وحشت شبانه دارند برخی علائم دیگر را هم تجربه می‌کنند:

▪ افزایش ضربان قلب

▪ افزایش تنفس

▪ تعریق زیاد

● علل این وحشت چیست؟

مسائل خانوادگی و والدین در این زمینه بسیار حائز اهمیت است اما علاوه بر آن، ‌خستگی و مسافرت‌های طولانی که ریتم خواب کودک را به هم می‌زند، افسردگی و مصرف برخی داروها می‌تواند وحشت شبانه را در پی داشته باشد. اگر همه شرایط روحی کودک مساعد باشد، شرایط جسمانی مثل پایین آمدن قند خون، تب، اختلالات گوارشی و.... می‌توانند علل زمینه‌ساز باشند.وحشت شبانه می‌تواند به دلایل مختلف دیگر نیز ایجاد شود که از میان آن‌ها می‌توان به حوادث استرس‌زا در زندگی، تب و داروهایی که بر سیستم عصبی مرکزی (مغز) اثر می‌گذارند، اشاره کرد.

● کابوس و وحشت شبانه چه تفاوتی با هم دارند؟

برخلاف کابوس‌ها بیشتر کودکان پس از قسمت وحشت شبانه خوابی را که دیده‌اند به یاد نیاورده و معمولا صبح روز بعد هم چیزی از این وحشت به خاطر نمی‌آورند. وحشت شبانه اغلب ۲ ساعت بعد از خوابیدن ایجاد می‌شود. پیش از ایجاد این حالت کودک به تدریج و به صورت پیشرونده دچار بی‌قراری می‌شود. در خلال وحشت شبانه کودک بیدار و وحشت‌زده به‌نظر می‌رسد و ممکن است فریاد بزند یا ناله کند. لازم به ذکر است که کودک در این حالت بیدار نیست و به راحتی نیز بیدار نمی‌شود و به محرک‌ها هم پاسخی نمی‌دهد. کودک به هیچ عنوان نسبت به حضور پدر و مادر آگاه نیست و معمولا صحبت نمی‌کند. در اغلب موارد این حالت یکی، ۲ دقیقه طول می‌کشد اما حتی امکان دارد تا۳۰ دقیقه هم ادامه داشته باشد تا کودک آرامش خود را بازیابد و بتواند دوباره بخوابد.

● چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

اختلال خواب یکی از نگرانی‌های مکرر پدر و مادر در طول سال اول زندگی کودک است. نیمی از کودکان دچار اختلال خواب نیاز به کمک پزشک دارند. کودکان کمتر از ۵/۳ سال دست‌کم یک شب در هفته با این مشکل مواجه هستند. اگر به‌نظر می‌رسد فرزند شما وحشت شبانه دارد باید توسط متخصص اطفال ارزیابی شود. در طول این ارزیابی متخصص اطفال ممکن است قادر به تشخیص موارد دیگری از اختلال باشد که احتمال دارد وحشت شبانه را ایجاد کند. پزشک ممکن است برای مدتی کوتاه داروهای خواب‌آور برای کودک تجویز کند تا عمق خواب کودک تغییر کند.

متاسفانه هیچ درمان قطعی برای وحشت شبانه وجود ندارد اما در درجه اول باید خانواده در مورد این نوع اختلال آموزش ببیند. در موارد شدید بیماری‌ می‌توان برای کودک داروهای ضدافسردگی از قبیل ایمی‌پرامین تجویز کرد.

● چطور می‌توان ازوحشت‌های شبانه جلوگیری کرد؟

بهتر است اتاق کودک را برای جلوگیری از آسیب احتمالی ایمن کنید. تمام عواملی که اختلال خواب را ایجاد می‌کنند از بین ببرید. یک برنامه منظم خواب و بیداری برای کودک قرار دهید.

مراقبت و پیگیری مکرر خانواده و حمایت و جلب اطمینان کودک به کاهش نگرانی‌های آن‌ها کمک می‌کند.

برای پیشگیری بهتر است سطح تحمل روزانه فرزندتان را درک کنید و وقت او را با برنامه‌های پرمشغله و فشرده پر نکنید. به الگوهای خواب فرزندتان توجه کنید و روالی برای برنامه خواب او در نظر بگیرید. اگر کودک یک روز پرمشغله داشته باشد، والدین باید یک چرت یا خواب نیمروزی در طول روز برای او در نظر بگیرند یا کودک را کمی زودتر از شب‌های قبل به تختخوابش بفرستند. سعی کنید کودک را قبل از خواب به حمام بفرستید تا بدنش به آرامش برسد و از انگیزه‌ها و افکار وحشت‌آور خلاصی یابد. امکان یک‌ساعت خواب راحت و با آرامش را برای او فراهم کنید. پخش موزیک ملایم، آوردن یک عروسک دلخواه یا انجام تفریح مورد علاقه او می‌تواند به خواب آرام او کمک کند.

با توجه به این‌که کودک‌تان وحشت شبانه را روز بعد به یاد نخواهد آورد، در مورد آن با او بحث نکنید. با خواهر یا برادر او نیز صحبت کنید که در مورد این حادثه با او بحث نکنند و این موضوع را در ذهن او بزرگ جلوه ندهند. خودتان هم نگران نشوید؛ دیدن وحشت‌های شبانه، اضطراب‌آور است اما معمولا از لحاظ جسمی و عاطفی مشکلی برای کودک‌تان پیش نمی‌آید. ممکن است کودکی همراه وحشت شبانه، خوابگردی نیز داشته باشد این مسئله دلیل یک مشکل حاد و جدی نیست اما می‌تواند خطرناک باشد. این حالت هنگامی اتفاق می‌افتد که کودک به خواب عمیق فرو رفته است. بنابراین حتی اگر کودک‌تان شما را بیدار هم بکند، نمی‌توانید با او ارتباط برقرار کنید. نگرانی اصلی، سلامت و امنیت کودک شماست. مطمئن باشید که پنجره‌ها و درهای خروجی را بسته‌اید و آن‌ها را قفل کرده‌اید.