اگر رادیوتراپی می‌شوید، بخوانید!

اصل اساسی در پرتودرمانی، وارد‌کردن حداکثر آسیب به تومور برای نابودی آن و حداقل آسیب به بافت‌های طبیعی است. این کار با هدایت پرتوهای تابشی به تومور از جهات مختلف انجام می‌گیرد …

اصل اساسی در پرتودرمانی، وارد‌کردن حداکثر آسیب به تومور برای نابودی آن و حداقل آسیب به بافت‌های طبیعی است. این کار با هدایت پرتوهای تابشی به تومور از جهات مختلف انجام می‌گیرد تا دوز داده?شده به تومور به بیشترین حد برسد...

با این مقدمه باید گفت دررادیوتراپی در طول مدت درمان، همان‌طور که سلول‌های تومور تحت‌تاثیر این اشعه، آسیب می‌بینند سلول‌های سالم، به خصوص بافت‌هایی مانند مغز استخوان یا دستگاه جنسی که تکثیر فراوان دارند هم در خطرند ولی ما در طرح درمانی‌مان با استفاده از شیلدهای سربی محافظ اعضای حساس مثل تیرویید، کلیه و غدد جنسی را می‌پوشانیم. علاوه بر این اشعه را درست و هدایت‌شده به تومور می‌فرستیم اما به هر حال عوارض عمومی رادیوتراپی مثل ضعف، خستگی، سردرد، تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی و آسیب به پوست یا تغییرات حس چشایی و خشکی دهان هم ایجاد می‌شود. البته این عوارض به موضع تحت درمان بستگی دارد و در همه افراد رخ نمی‌دهد. خبر خوب اینکه، این علایم به دلیل شکسته شدن سریع سلول‌ها در منطقه تحت رادیوتراپی است و به‌طور موقت است و بعد از پایان درمان از بین می‌روند. اغلب افرادی که رادیوتراپی می‌شوند ضایعات پوستی دارند که به ‌دلیل برخورد اشعه با پوست، قرمزی و التهاب یا گاهی ورم پوست به وجود می‌آید. این علامت خیلی شایع است و به خصوص در افرادی که روزانه درمان دارند و دارای پوست لطیف هستند، شدیدتر است اما به هیچ نوع درمانی نیاز ندارد. این عارضه ۱۰ روز پس از درمان شروع می‌شود که نیازمند مراقبت‌های زیر است:

باید از آب ولرم برای شستشو استفاده کنند و از دوش دستی در محل‌های تحت درمان استفاده نشود چون آب فشار دارد و به محل ضایعه آسیب می‌زند. پوست را با صابون‌های ملایم، ترجیحا صابون بچه بدون عطر بشویند و از کشیدن لیف یا کیسه در محل تحت درمان تا یک ماه بپرهیزند.

بیماران لباس‌های گره‌دار و سفت در محل درمان مثل کمربند، بند جوراب یا کش سفت که باعث فشار روی پوست می‌شود، نپوشند. لباس‌های خود را با محلول‌های قوی مثل وایتکس نشویند. تا حد امکان پوست را در محل‌هایی که چین دارد تحت معرض هوا قرار دهند و از پارچه‌های سبک و نخی استفاده کنند. دقت کنند آن قسمت از پوست که تحت درمان است نباید در معرض نور مستقیم خورشید باشد و باید با کلاه لبه‌دار پهن یا دستکش محافظت شود. به پوست صورت و دست که در محل درمان قرار دارد باید کرم ضدآفتاب با SPF بالای ۱۵ بزنند.بهتر است در طول مدت درمان از شستن پوست خودداری کنند. شنا در آب‌های کلردار یا نمک‌دار ممنوع است. از عطر و پودر یا مام ضدعرق، در محل درمان استفاده نشود و در یک کلام تا حد امکان با پوست خود کاری نداشته باشند. حتی بدون اطلاع پزشک آن محل را پانسمان یا بانداژ نکنند.

دکتر بهرام مفید

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی