ارزش از دست ندادن رویا

به بهانه انتشار کتاب «رویاهاتو از دست نده»

«اگر رویاهای سرخوشانه من در دوران کودکی نبود چه جوری باید فیلم «چکمه» را می‌دیدم و حرص نمی‌خوردم که چکمه گم شده سمانه چه جوری پیدا می‌شه؟ «کیسه برنج» معصومه خانوم همسایه جیران به خونه می‌رسه یا موش‌ها وارد «شهر موش‌ها» می‌شن؟»

متنی که خواندید بخشی از نوشتار کتابی است که به‌تازگی در مورد سینمای «محمدعلی طالبی» از پیشکسوتان فیلمسازی در حوزه کودک و نوجوان منتشر شده است.

مزدا مرادعباسی در کتاب «رویاهاتو از دست نده» با زیرعنوان بررسی سینمای کودک و نوجوان محمدعلی طالبی که به تازگی منتشر شده به بررسی و تجزیه این رویاها پرداخته است.

این کتاب از سینمای کودک و نوجوان می‌گوید و محوریت آن ساخته‌های طالبی است. آثار این فیلمساز جوایز بین‌المللی زیادی را به افتخارات سینمای ایران افزوده‌ است. نگاه شریف و ساده به قهرمانان و امیدوار بودن به آینده در ساخته‌های محمدعلی طالبی و همچنین توجه جهانی به فیلم‌های این هنرمند مزدا مرادعباسی که سابقه نوشتن کتاب «واژه در قاب» با عنوان فرعی ساختارشناسی جریان اقتباس ادبی در سینمای ایران دارد را متوجه دنیای این فیلمساز کرده است.

نویسنده در مقدمه کتاب از سینما به عنوان ابزاری قدرتمند یاد می‌کند و معتقد است،سینمای کودک به عنوان ابزاری قدرتمند در جهت رشد و پرورش فکری و اجتماعی نسل نوپا قابلیت‌های فراوانی دارد. وی می‌گوید: «ابزار جهانی گرچه می‌تواند مفید و موثر جلوه کند به‌همان میزان با در نظر نگرفتن موقعیت فکری و اجتماعی مخاطب خود می‌تواند اثری نامطلوب و منفی هم بر جای بگذارد. به اعتقاد این نویسنده،اگر این ابزار در دست افراد مطلع و آگاه قرار بگیرد و توسط نهادهای آموزشی و تربیتی هم حمایت شود،گوی سبقت را از دیگر ابزار آموزشی که در مراحل رشد روانی و اجتماعی کودک از آنها نام برده می‌شود به راحتی می‌رباید و این ریشه نیرویی جادویی دارد که در زبان سینمای کودک نهفته است.»

وی در ادامه از جاذبه بصری و تاثیرات آن می‌گوید و می‌افزاید:«جاذبه‌ای بصری در معنای مثبت و جهان شمول می‌تواند تاثیرات شگرفی را موجب شود چراکه حوزه اثرگذاری آن روان و شخصیت فردی است که در نسل آینده هر ملتی خواه ناخواه موثر خواهد بود.»

مرادعباسی در این مجموعه با محور قرار دادن این موضوع سعی کرده به طور اجمالی به مسیر سینمای کودک در ایران بپردازد و اشخاص و جریان‌هایی که در این مسیر موثر بوده اند را معرفی کند.

نویسنده در نوشتاری با عنوان «کودک و نوجوان در قاب سینمای ایران» نیز به جریان تولید سینمایی و داستانی از تولد سینما اشاراتی دارد که با بررسی جریان شناختی و موضوعی آنچه تاکنون در زیر عنوان سینمای کودک و نوجوان ایران جای گرفته است از دو جریان عمده و غالب با عنوان «جریان تولید فیلم‌های کوتاه داستانی و مستند-آموزشی در زمینه آثار زنده و پویانمایی در سال‌های ۱۳۵۰ با پیشگامی‌کانون پرورش فکری و کودکان و نوجوانان» و «جریان تولید آثار بلند داستانی، رشد و تقویت آن در دهه ۱۳۶۰ و افول آن در نیمه دهه ۱۳۷۰» می‌گوید. وی جریان دوم را به سه گروه فرعی «آثار رئالیستی یا اجتماعی-انتقادی»،«آثار فانتزی و افسانه ای» و «آثار عروسکی و موزیکال و آثار ترکیبی زنده-عروسکی» تقسیم کرده است. کتاب با مصاحبه هوشنگ مرادی کرمانی پی گرفته می‌شود که تجربه سه گانه ای با فیلمساز دارد. شخص فیلمساز و صحبت از روزهای کودکی و جوانی مقدمه ای است برای ورود به دنیای او از دریچه بازشناسی آثارش.

«کارگاه نقد» بخش عمده و مهم کتاب را تشکیل می‌دهد که در این بخش همان طور که از عنوان برمی‌آید سعی شده در کنار نظرات دیگران به بررسی ساختاری و محتوایی فیلم‌ها پرداخته شود که خوشبختانه لحن یکنواخت و کسل کننده‌ای هم ندارد.

هرچند تنوع موضوعی آثار فیلمساز هم مزیتی برای یکنواخت نبودن لحن و سبک بررسی هر فیلم محسوب می‌شود. در این بخش نخست خلاصه ای از فیلم ارائه شده سپس سخنان کارگردان درباره چگونگی و سرانجام ساخت اثر را می‌خوانیم که عنوان «از ایده تا تصویر به روایت فیلمساز» نام گرفته است.

شناسنامه فیلم و جوایزی که به آن تعلق گرفته نیز برای آگاهی مخاطب در کتاب آمده است.«چکمه»،«تیک تاک»،«کیسه برنج»،«بید و باد»،«تو آزادی»،«علفزار»،«باد و مه»،«شهر موش‌ها»،«گل پامچال» از ساخته‌های محمدعلی طالبی محسوب می‌شوند که در کتاب بررسی شده‌اند.کتاب «رویاهاتو از دست نده» از سوی انتشارات بنیاد سینمایی فارابی با قیمت چهارهزار و ۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد.

فاطمه سادات عبادی