بررسی ابعاد اقتصادی انرژی هسته ای

ذخایر انرژی فسیلی تا سال ۲۰۵۰ در سطح جهان با مشكل جدی مواجه می شود و نیاز انرژی جهان در آن سال با مسائل عدیده ای مواجه خواهد شد

موضوع انرژی هسته ای و لزوم توجه به آن به لحاظ اقتصادی در میزگردی تخصصی با حضور حسین آفریده عضو كمیسیون انرژی ، خوش چهره عضو كمیسیون اقتصادی ، ابراهیم كارخانه ای عضو كمیسیون آموزش و تحقیقات و محمدی عضو كمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی بررسی شد، حاصل این میزگرد را در ذیل می خوانید.

حسین آفریده در میزگرد بررسی ابعاد اقتصادی استفاده از انرژی فسیلی و هسته ای اظهار داشت: ذخایر انرژی فسیلی تا سال ۲۰۵۰ در سطح جهان با مشكل جدی مواجه می شود و نیاز انرژی جهان در آن سال با مسائل عدیده ای مواجه خواهد شد.

وی گفت: در سالهای اخیر استفاده از انرژی باد به پیشرفت های بزرگی نایل آمده است؛ به عنوان مثال توربین های ۳۰۰ كیلووات به توربین های ۳ مگاواتی تبدیل شده اند و با كاهش هزینه ها هم اقتصادی تر شده و گران محسوب نمی شوند؛ اما پتانسیل انرژی بادی نیز آن گونه نیست كه بتواند پاسخگوی تمام نیاز دنیا باشد.

نماینده شیروان تصریح كرد: در كشور ما حدود ۱۰۰ مگاوات از انرژی بادی، برق استحصال می شود؛ در كشورهای اروپایی كمتر از ۱۰ درصد از انرژی های تجدید پذیر استفاده می كنند لذا تنها منبع انرژی قابل اطمینان، انرژی هسته ای است.

وی گفت: انرژی هسته ای مبتنی بر دو روش انرژی شكافت یا گداخت است. آنچه امروزه می توان استفاده كرد، انرژی شكافت هسته ای است. كشورهای توسعه یافته صنعتی۷۰ تا ۹۰درصد برق خود را از این طریق تأمین می كنند. كشورهای دارای ذخایر عظیم نفت و گاز نظیر روسیه نیز بیش از ۳۰ درصد برق مورد نیاز خود را از انرژی هسته ای تأمین می كنند.

به گفته وی، برخی كشورهای در حال توسعه تا ۱۵ درصد انرژی مورد نیاز را از طریق انرژی هسته ای تأمین می كند؛ ایران نیز مثل سایر كشور ها حق دارد تنوع انرژی را مد نظر قرار دهد، لذا در طرح جامع انرژی كشور، تنوع انرژی پذیرفته شده است.

آفریده یادآور شد: نیاز حال حاضر برق كشور حدود ۴۰ هزار مگاوات است كه تا ۱۰ سال آینده به ۸۰ هزار مگاوات می رسد. با راه اندازی نیروگاه بوشهر، سهم انرژی هسته ای در تولید برق كشور ۲‎/۵ درصد می شود كه بسیار پائین تر از سهم این انرژی در كشورهای در حال توسعه شرق آسیا است.

نماینده شیروان تصریح كرد: بر اساس مصوبه مجلس در بیست سال آینده ۲۰ هزار مگاوات برق باید در كشور تولید شود كه بخشی از آن باید به وسیله انرژی هسته ای تأمین شود.

هزینه تولید برق با انرژی فسیلی سه برابر انرژی هسته ای است

به گفته آفریده به ازای تولید هر كیلو وات ساعت برق از طریق انرژی هسته ای حدود ۱‎/۶۷ سنت هزینه دارد. در كشورهای تولید كننده گاز، برق و نفت مانند ایران و قطر تولید هر كیلو وات ساعت برق از سوخت های فسیلی ۳ تا ۴ سنت هزینه می برد. لذا انرژی هسته ای به دلایل اقتصادی مقرون به صرفه است.

آفریده گفت: افق آینده به ما دیكته می كند كه سوخت های فسیلی، منابع انرژی نیستند كه بتوان در درازمدت روی آنها برنامه ریزی كرد. باید خودمان را در مجموعه جهانی ببینیم. افق اقتصادی نیز به ما می گوید: انرژی هسته ای كمتر از نصف انرژی فسیلی هزینه دارد. ممكن است ساخت نیروگاه های هسته ای برای كشور گران تمام شود.وی تصریح كرد: امروز ممكن است موانعی بر سر راه كشور برای دستیابی به این منبع انرژی باشد اما فردا این موانع برداشته خواهد داشت.

به گفته آفریده، در دنیا حدود ۵۰۰ دستگاه رآكتور قدرت وجود دارد. برخی كشور ها نظیر فرانسه و بلژیك تا ۹۰ درصد برق خود را از انرژی هسته ای می گیرند. كشور انگلستان و اعضای گروه ۱+۸ از برق هسته ای استفاده می كنند. آمریكا و انگلیس نیز بیش از ۳۰ درصد برق مورد نیاز را از این منبع انرژی تولید می كنند.

عضو كمیسیون انرژی مجلس تصریح كرد: به دلیل نفت و گاز ارزان قیمت در سال های اخیر زمانی كه نفت ۷ دلار بود، كسی دنبال انرژی هسته ای نمی رفت اما با افزایش بهای نفت به بیش از ۱۸ دلار، انرژی هسته ای مقرون به صرفه می شود.

آفریده افزود: روسیه مقام اول مخازن گاز دنیا را دارد ( ۲۶ درصد گاز جهان در روسیه است) و بیشتر از ما نیز نفت تولید می كند اما بیش از ۳۰ درصد برق آن، هسته ای است. در این شرایط كشورهایی مثل عربستان، امارات، كویت و غیره هنوز زیرساخت ها و نیروی انسانی لازم را ندارند و حتی نیروگاه های عادی نیز نمی توانند بسازند. بنابراین نباید خودمان را با این كشور ها مقایسه كنیم.

حسین آفریده در ادامه در پاسخ به این سؤال كه آیا فارغ از مشتقات نفت امكان جایگزینی انرژی هسته ای در برابر نفت وجود دارد و یا چند درصد اقتصاد آینده كشور را این انرژی تشكیل خواهد داد، اظهارداشت: فكر نمی كنم جمهوری اسلامی ایران به دنبال این باشد كه انرژی هسته ای را جایگزین نفت كند. ما به دنبال تنوع انرژی هستیم و بخشی از این تنوع كه انرژی مصرفی ما خواهد بود، انرژی هسته ای است كه مجلس هم تصویب كرده كه در ۲۰سال آینده ۲۰هزار مگاوات برق تولید كند.

وی تصریح كرد: ما دنبال همان میانگین هستیم كه سایر كشور ها در پی آن هستند به طوری كه ۱۶ درصد الكتریسیته جهانی انرژی هسته ای است.

آفریده گفت: ما هنوز یك رآكتور تحقیقاتی كه كار كند هم در كشور نساخته ایم البته این نیازمند تلاش و كار است. باید از رآكتورهای كوچك ۴۰ مگاواتی كه درصدد شروع آن در اراك هستیم، شروع كرد.

عضو كمیسیون انرژی در پاسخ به این پرسش كه آیا زمینه چنین اقدامی در كشور وجود دارد، خاطرنشان كرد: در كشور ما، شركت «مپنا» در زمینه ساخت نیروگاه های معمولی فعال است. ۸۵ درصد نیروگاه های گازی هم اكنون در ایران ساخته می شود و ۱۵ درصد دیگر هم نیاز نیست كه ساخته شود زیرا قطعات خاصی است كه سرمایه گذاری بزرگی می طلبد.

به گفته وی، در زمینه انرژی هسته ای فاصله زیاد است زیرا ما در حال حاضر رآكتور هسته ای نداریم و علاوه بر آن ما بیشتر دنبال تأمین نیازهای داخلی در زمینه انرژی هسته ای هستیم و اساساً ایران از نظر معادن اورانیوم كشور ثروتمندی نیست. منابع سوخت اورانیوم كشف شده در كشور شاید برای یك رآكتور كافی باشد البته ایران كشور بزرگی است كه اكتشاف در این باره باید صورت گیرد. زمین شناسی ایران به گونه ای است كه انتظار نداریم معادن غنی اورانیوم در آن یافت شود ولی ایران از نظر هیدروكربن غنی است.

آفریده تصریح كرد: این كه گفته شود انرژی هسته ای جایگزین نفت شود اشتباه محض است، زیرا نفت دارای پتانسیل بسیار غنی است و در این كشور یك مزیت محسوب می شود و هزاران مشتقات دارد كه باید از آن بهره بگیریم. در مورد گاز نیز چنین است. دنیای آینده دنیای پتروشیمی است و ما می توانیم گاز را تبدیل به فرآورده كنیم.

عضو كمیسیون انرژی یادآور شد: نگاه ما در انرژی هسته ای تأمین نیاز داخل است اما اگر بتوانیم به كشور دیگری هم كمك كنیم، این كار را خواهیم كرد. اما این كه آن را پایه اقتصاد كنیم و بگوییم در موقعیتی هستیم كه می توانیم جایگزین نفت كنیم فكر می كنم به واقعیت نینجامد.

به گفته آفریده، در حال حاضر انرژی هسته ای یك ضرورت جهانی است كه ما هم باید وارد این باشگاه شویم. اما كشور ما در حالی كه ۱۸ درصد گاز جهان را داراست شاید ۲۰۰ سال آینده هم بتواند نیاز داخل را تأمین كند. اگر ذخایر نفت و گاز ایران را با هم در نظر بگیریم هیچ كشوری در خاورمیانه مانند ایران نیست. عربستان ذخایر نفتی زیادی نسبت به ایران دارد اما از نظر گاز غنی نیست و در دنیا هیچ جا مانند خاورمیانه نیست.

نماینده شیروان یادآور شد: بر این اساس خاورمیانه امید آینده انرژی فسیلی دنیا است و ایران در این منطقه از پتانسیل بیشتری برخوردار است.

● بزودی اوپك هسته ای جایگزین اوپك نفتی خواهد شد

ابراهیم كارخانه ای در میزگرد بررسی ابعاد اقتصادی انرژی هسته ای اظهار داشت: در حال حاضر ۳۱ كشور جهان از انرژی هسته ای برخوردارند و به طور متوسط ۱۶ درصد برق جهان از این منبع انرژی تأمین می شود. وی افزود: برق مصرفی دنیا در حدود ۳۶۷ هزار مگاوات بوده كه ۱۶ درصد آن، برق هسته ای است.

وی یادآور شد: در اثر احتراق یك كیلوگرم نفت به طور متوسط ده هزار كیلوكالری گرما آزاد می شود در حالی كه در اثر فرایند شكاف هسته ای یك كیلوگرم اورانیوم ۲۳۵ معادل توان ۲۰ میلیارد كیلو كالری گرما آزاد می شود كه بیانگر این واقعیت است كه انرژی هسته ای به هیچ وجه قابل مقایسه با انرژی های فسیلی نیست.

نماینده استان همدان در ادامه خاطرنشان ساخت: اگر یك نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی از سوخت فسیل مثل ذغال سنگ استفاده كند برای تولید روزانه ۱۰۰۰ مگاوات برق حدود ۲۵۰۰ تن ذغال سنگ و اگر از نفت استفاده كند سالانه حدود ۱۰ تا ۱۳ میلیون بشكه نفت مصرف خواهد كرد كه با احتساب هر بشكه نفت ۶۰ دلار، حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون دلار برآورد می شود.

كارخانه ای افزود: در حالی كه اگر از اورانیوم استفاده كند، برای تولید روزانه ۱۰۰۰ مگاوات برق تنها یك كیلوگرم اورانیوم ۲۳۵ باید در فرایند شكافت شركت كند. اما چون این ماده به صورت خالص استفاده نمی شود و در راكتورهای آب سبك از اورانیوم ۵ درصد برای سوخت استفاده می شود در این صورت سالانه حدود ۲۵ تا ۳۰ تن اورانیوم مصرف می شود كه هزینه آن ۵ برابر كمتر از سوخت فسیلی است.

كارخانه ای در ادامه گفت: برای تولید ۱۰۰۰ مگاوات برق از طریق سوختهای فسیلی روزانه حدود ۷ میلیون تن گاز دی اكسید كربن وارد جو می شود كه آلایندگی محیطی بسیار زیادی ایجاد می كند، در حالی كه استفاده از سوخت هسته ای چنین اثراتی ندارد.

وی افزود: هم اكنون در جهان روزانه حدود ۲ هزار میلیون تن گاز دی اكسید كربن وارد جو می شود. مصرف روزانه انرژی فسیلی یا نفت در جهان حدود ۹۰ میلیون بشكه در روز است كه این رقم تا سال ۲۰۲۰ به ۱۲۰ میلیون شبكه در روز خواهد رسید كه با تداوم این روند، دنیا با چالش زیست محیطی جدی مواجه خواهد شد و زندگی روی زمین با توجه به افزایش دما و غیره با مشكل خواهد شد.

عضو كمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس تصریح كرد: اگر یك رآكتور ۱۰۰۰ مگاواتی ۲۴ ساعته كار كند روزانه باید حداقل ۲۵۰ تریلر ۲۰ تنی نفت یا مازوت مورد نیاز آن را تأمین كند. حال تردد روزانه این تعداد تریلر در جاده ها آن هم برای یك رآكتور چه میزان روی سوانح و مشكلات حمل ونقل تأثیر می گذارد اهمیت دارد.

وی تأكید كرد: كشور ما علاوه بر انرژی هسته ای درصدد تنوع در تولید انرژی نیز هست.

وی گفت: بر اساس معاهده كیوتو سیاست مصرف سوخت در جهان از نقطه نظر زیست محیطی به گونه ای حركت می كند كه میزان مصرف منابع فسیلی در جهان ۲۰ درصد كاهش یابد.

وی تصریح كرد: اگر بتوانیم در طول یك دوره ۲۰ ساله ۲۰ هزار مگاوات برق هسته ای تولید كنیم، به نظر من یك ایده آل است و اگر در بهترین شرایط حركت كنیم این یك نقطه ایده آل است كه مسئولیت پذیری جدی مسئولان را می طلبد.

---