خواص ماءالشعیر

گفتگو با دکتر محمدرضا وفا درباره یکی از پرطرفدارترین نوشابه های این روزها

چند سالی است که مصرف ماءالشعیر خیلی رایج شده و بسیاری از جوانان و کودکان به خوردنش علاقه نشان می‌دهند. اگر چه ماءالشعیر در مقایسه با سایر نوشابه‌های گازدار ویتامین‌های بیشتری دارد و می‌توان آن را جایگزین آن نوشابه‌ها کرد اما در مصرف آن هم باید رعایت اعتدال را کرد. برای آشنایی بیشتر با خوبی‌ها و بدی‌های این نوشیدنی با دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، به گفتگو نشسته‌ایم...

▪ آقای دکتر! از خواص ماءالشعیر برایمان بگویید.

ـ ماءالشعیر به عنوان یک نوشیدنی، هم مقداری از مایعات بدن را تامین می‌کند و هم چون یک نوشیدنی تخمیری است، یعنی از عصاره مالت، رازک و مخمر‌ها در تهیه آن استفاده می‌شود، دارای انواع ویتامین‌ها مخصوصا ویتامین‌های خانواده B است. بنابراین بخشی از ویتامین‌های مورد نیاز روزانه بدن را تامین می‌کند. از ۲۰ نوع آمینواسید ضروری، ۱۶ مورد در این نوشیدنی موجود بوده و در هر لیتر از آن تقریبا ۲۰ میلی‌گرم ویتامین C وجود دارد. علاوه براین، ترکیبات مالت موجود در ماءالشعیر جزو گروه کربوهیدرات بوده و مواد حاصل از آن در بدن متابولیزه شده و مقداری انرژی تولید می‌کنند. بنابراین مهم‌ترین خواص این نوشیدنی آن است که قسمتی از آب مورد نیاز بدن را تامین کرده و مهم‌تر اینکه بخشی از ویتامین‌های ضروری را به بدن می‌رساند مخصوصا گروه B که برای متابولیسم کربوهیدرات هر روز به آن نیاز داریم.

▪ مالت موجود در ماءالشعیر چه خواصی دارد؟

ـ مالت و مشتقات‌اش با به‌کارگیری فرآیند مالت‌سازی و عصاره‌گیری از غلات به ویژه دانه جو به دست می‌آیند و چون حاوی آنزیم‌های گروه هیدرولاز از جمله آلفا و بتا آمیلاز، قندهای قابل تخمیر دکسترین، ویتامین‌های ۵B، ۶B، بیوتین، پروتئین و املاح با ارزش هستند، بسیار اهمیت دارند.

مالت حد واسط دانه جو است بنابراین جزو ترکیبات کربوهیدرات است و در فرآیند تهیه این نوشیدنی شرایط تخمیر ایجاد می‌شود. یک مقدار از این کربوهیدرات به کربوهیدرات‌های حد واسطی شکسته می‌شوند که هضم و جذب‌شان خیلی راحت است و این مواد مثل کربوهیدرات‌ها در بدن سوخته شده و انرژی تولید می‌کنند و بنابراین کالری قابل توجهی دارند.

▪ مصرف چه میزان از این نوشیدنی را توصیه می‌کنید؟

ـ کسانی که به هر دلیل دچار کمبود ویتامین‌های گروه B هستند و می‌خواهند کمبود ویتامین بدن خود را جبران کنند، می‌توانند از این نوشیدنی در برنامه غذایی خود بگنجانند. توجه داشته باشید که مصرف بیش از حد و افراطی هر ماده مغذی از جمله ماءالشعیر می‌تواند عواقبی داشته باشد.

اگر اسید فسفریک به کار رفته در این نوشیدنی که به صورت گازدار است، زیاد باشد، می‌تواند موجب پوکی استخوان شود. بحث اضافه وزن هم، همان‌طور که قبلا ذکر شد، مورد توجه است. به هر حال مصرف متناسب و متعادل ماءالشعیر به جای نوشابه‌های گازدار دیگر توصیه‌ می‌شود.در حال حاضر در گروه‌های خاصی از جامعه که کمبود سبوس و یا کمبود ویتامین دارند، اگر از این مایع مصرف کنند، بخشی از نیاز به ویتامین خود را تامین کرده‌اند. این نوشیدنی به دلیل کالری قابل‌ملاحظه برای کسانی که دچار اضافه وزن هستند و یا کسانی که می‌خواهند وزن‌شان را کنترل کنند باید محدود شود و آب جایگزین گردد.

▪ آیا گازی که به صورت کف روی ماءالشعیر تشکیل می‌شود همانند گاز نوشابه‌های دیگر مضر است؟

ـ بخشی از این گاز به دلیل فرآیند تخمیر است اما بخش عمده آن توسط کارخانه‌های تولید ماءالشعیر به صورت صنعتی اضافه می‌شود. عمده‌ترین آن گاز CO۲ است. مهم‌ترین مشکل این گاز این است که با برداشت املاح از بافت استخوانی سبب پوکی استخوان می‌شود. کسانی که بیش از اندازه از این نوشیدنی استفاده می‌کنند، احتمال برداشت این املاح از بدنشان بیشتر بوده و اگر به کمبود ویتامین D یا کمبود کلسیم نیز دچار باشند، مصرف ماءالشعیر مزید بر علت شده و مشکلات استخوانی حتمی خواهد شد.

▪ آیا امکان دارد طعم‌های مختلف میوه‌ای که در ماءالشعیر‌ها به کار می‌روند در بدن حساسیت ایجاد کند؟

ـ بله، ممکن است. بسیاری از ماءالشعیر‌ها دارای طعم‌های مختلف میوه و رنگ‌های متفاوت است. اگر این طعم‌ها از عصاره‌های طبیعی تهیه شده باشند، احتمال اینکه آلرژن باشند و یا حساسیت‌زا باشند و یا مشکل خاصی را ایجاد کنند، کمتر است اما در بسیاری از موارد از ترکیبات صنعتی و ترکیباتی که به صورت مصنوعی تهیه می‌شوند، هر چند که اجازه از سازمان‌های مرجع مثل سازمان غذا و دارو یا مراکزی که مسوول استاندارد هستند و مواد مصنوعی را تهیه می‌کنند، داشته باشند، این فرآورده‌های مصنوعی به عنوان طعم‌دهنده‌ها ممکن است در بعضی از افراد به حساسیت منجر شوند.

▪ کم‌کم به ماه مبارک رمضان نزدیک می‌شویم. آیا خوردن ماءالشعیر در روزهای ماه رمضان در فواصل بین افطار و سحری را توصیه می‌کنید؟

ـ نه! مصرف این نوشیدنی را در ماه رمضان توصیه نمی‌کنم، به خصوص هنگام سحر، چون تمامی این نوشیدنی‌ها به دلیل اینکه خاصیت ادرارآوری دارند، مصرف‌شان مانند چای و قهوه سبب می‌شود که مایعات بدن از دست برود و در نتیجه کم‌آبی اتفاق بیفتد. بنابراین در وعده سحر مصرف آب بهتر است حتی نوشیدن چای زیاد هم مناسب نیست.

▪ چرا ماءالشعیر را در شیشه‌های تیره و قوطی‌های فلزی نگهداری می‌کنند؟

ـ اساسا به دلیل تخمیری که روی عصاره مالت یا ترکیبات کربوهیدرات انجام می‌شود لازم است که ماءالشعیر درون ظروف تیره رنگ نگهداری شود چرا که آن مخمر‌هایی که عمل تخمیر را انجام می‌دهند، در تاریکی و در محیط بدون اکسیژن عمل می‌کنند و نور و اکسیژن عمل تخمیر را مختل می‌کند. ظرف شیشه‌ای یا فلزی خیلی تفاوتی ندارد اما ظروف فلزی باید دارای نوعی پوشش پلیمری باشند و جدار داخلی‌شان با این ماده پوشیده شده و مایع در ارتباط مستقیم با فلز نباشد.

سهیلا عابدین‌پور