کدام ضایعه پوستی را جدی بگیریم

آکنه, خال, زخم, توده و زگیل تناسلی

همه روزه در تمام دنیا از جمله کشور خودمان افراد زیادی به متخصصان پوست مراجعه می‌کنند و آمار این مراجعه‌ها هم رو به افزایش است زیرا توجه بیشتر افراد به پوست و زیبایی و ضایعه‌های پوستی، از گذشته‌ بیشتر شده است ولی آیا تا به حال این سوال برای شما مطرح شده است که کدام‌یک از ضایعه‌های پوستی به توجه بیشتری نیاز دارد؟ در «پوست و مو»ی این هفته به این پرسش پاسخ خواهیم داد...

از آنجا که پوست، خارجی‌ترین لایه بدن است، ضایعه‌های آن بیشتر وقت‌ها راحت به چشم می‌آید و فرد متوجه آن می‌شود. این ضایعه‌ها به ۲ گروه اولیه (مربوط به پوست و ضمائم آن) و ثانویه (ضایعه‌های ناشی از بیماری‌های اعضای دیگر بدن) تقسیم می‌شوند. خیلی از بیماری‌ها تظاهرات پوستی خاصی دارند که حتی ظهور آنها در پوست مقدم بر ضایعه‌های درونی است و باعث کشف بیماری اصلی می‌شود و به قول شاعر: «رنگ رخسار خبر می‌دهد از سر درون.»

در این مطلب بیشتر به ضایعه‌های اولیه پوستی پرداخته‌ایم که به توجه ویژه و زودهنگام نیاز دارند و تاخیر در درمان آنها باعث ایجاد عواقب و مشکل‌شدن درمان می‌شود. این را هم به خاطر داشته باشید که بسیاری از ضایعه‌های پوستی فقط از منظر زیبایی،‌ ‌اهمیت‌ دارند و تهدیدی برای سلامت محسوب نمی‌شوند. پوست از ۳ لایه اصلی به علاوه ضمائمی همچون غدد چربی، عرق، اعصاب، عروق‌ریز، الیاف و سلول‌های زمینه‌ای تشکیل‌‌شده که هرکدام از آنها می‌توانند منشاء ضایعه‌هایی در پوست شوند. تعداد محدودی از این ضایعه‌ها نیز به جز انتشار در پوست، می‌توانند به مکان‌های دور دست حمله کنند.

● آکنه

با وجود اینکه ممکن است آکنه‌ها خیلی ساده به نظر برسند و درمانشان ساده باشد اما اگر شدید باشند یا درمان نشوند، جایشان باقی می‌ماند و به‌خصوص پوست صورت را نازیبا می‌کند، بنابراین باید درمان آکنه را جدی گرفت و از دستکاری آن اجتناب کرد. یکی از سخت‌ترین کارها در رشته پوست، اصلاح جای جوش است.

● خال

خال‌های رنگدانه‌ای (ملانوسیتیک) ۲ نوع «مادرزادی» و «اکتسابی» دارند. خال‌های مادرزادی، به‌خصوص اگر بزرگ باشند، از نظر خطر ایجاد ملانوم (نوعی سرطان بدخیم پوست) باید تحت‌معاینه‌های مکرر و دوره‌ای قرارگیرند. خال‌های رنگدانه‌ای اکتسابی شامل نوع سطحی مرزی، عمقی و مخلوط است. چنانچه شکل خالی نامتقارن یا لبه آن کنگره‌دار باشد، رشد ناگهانی داشته باشد یا رنگش یکنواخت نباشد، باید به آن توجه بیشتری داشت. ضایعه‌های به شدت سیاه‌رنگ، به‌خصوص در انتهای اندام‌ها یا نوار طولی‌سیاه در ناخن هم از مواردی هستند که به توجه جدی نیاز دارند.

● زخم

ضایعه‌های زخمی که با وجود درمان‌های معمولی بعد از یک ماه بهبود نیافته‌اند، به‌دلیل امکان وجود BCC (نوعی سرطان پوست) یا SCC (نوع دیگری از سرطان پوست) نیاز مبرم و فوری به معاینه و نمونه‌برداری دارند. ضایعه‌های شبیه به اگزما که با درمان‌های معمول بهبود نیافته و طی گذشت زمان گسترش پیدا کرده‌اند نیز به‌خصوص اگر همراه با لکه‌های روشن‌تر و تیره‌تر همزمان (هیپوپیگمانته و هیپرپیگمانته) در ضایعه باشند، به‌علت احتمال ابتلا به بیماری ام‌اف (مایکویید فونگوییدوس) نیاز به توجه جدی دارند.

● توده

توده‌های پوستی به‌خصوص توده‌های توپر را نیز به علت اینکه ماهیت آنها می‌تواند بسیار متفاوت باشد، باید جدی گرفت.

● زگیل

از ضایعه‌های دیگری که متاسفانه در خیلی از موارد به آن بی‌توجهی می‌شود، زگیل‌های ناحیه تناسلی است که درمان نشدن آنها باعث گسترش ضایعه‌ها در بدن خود فرد، همسر او و جامعه می‌شود. این بیماری در سال‌های اخیر به‌شدت شیوع یافته و بیم سونامی شدن آن می‌رود. عامل ایجاد این بیماری ویروس پاپیلوم انسانی است و از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. این ویروس انواع زیادی دارد که تعدادی از آنها باعث بروز بدخیمی‌های دهانه رحم، آلت، مقعد و دهان می‌شوند.

دکتر ابوالفتح محرابیان

متخصص پوست

عضو هیات علمی دانشگاه