خانه تکانی و سلامت کودک

شهرزاد: تمیز کردن تمام خانه، شست و شوی فرش ها، پاک کردن پنجره ها، تکاندن رختخواب ها و بیرون کشیدن تمام ذره های گرد و غبار از هر گوشه خانه، محیط خانه را برای مدتی، شبیه به یک منطقه آشوب زده می کند. در چند روز خانه تکانی، غذاها بیشتر حاضری هستند و افراد خانواده شاید برای مدتی نتوانند عادت های قبلی شان را پیگیری کنند، روی مبل همیشگی شان بنشینند، در اتاق خودشان بخوابند یا حتی طبق معمول استراحت کنند. خانه تکانی از اسمش هم پیداست که یک تکان کلی به زندگی می دهد. غیر از توصیه های راهبردی مثلا در مورد بهترین شیشه شوی، گاز پاک کن مناسب و قالی شویی ارزان، بازار انواع توصیه های بهداشتی به افراد، موقع خانه تکانی هم داغ است؛ مانند مواظب بودن موقع پاک کردن پنجره ها یا رفتن روی نردبان، جلوگیری از بروز کمردرد، استفاده نکردن از وایتکس در محیط بسته و...

در این میان، در بعضی خانواده ها، بعضی ها با این که هیچ نقشی در خانه تکانی ندارند، ممکن است بیشترین آسیب را ببنید. کودکان و نوجوانان در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی خاص از سوی والدین، ممکن است در معرض آسیب های جدی تر از یک کمردرد ساده قرار بگیرند.
مواد شوینده خطرساز
موقع خانه تکانی، بیشترین مقدار مواد شوینده و پاک کننده در خانه وجود دارد. تقریبا جزء اصلی همه این ها، مواد شیمیایی است. طبق بررسی پزشکان، حتی بوی موا دشیمیایی شوینده ها می تواند برای کودکان خطرناک باشد. این مسئله برای افراد دارای حساسیت تنفسی، خطرهای بیشتری در پی دارد.
تنفس بخارهای این مواد شوینده یا اسانس آنها می تواند ریه کودکان و به ویژه نوزادان را دچار حساسیت شدید و طولانی مدت کند.
به والدین توصیه می شود حتی در کابینت ها و کمدهایی که این مواد را در آن نگهداری می کنند، قفل کنند. چون این مواد حتی در قوطی های دربسته هم باعث آلوده شدن هوای اطراف خود می شوند. همچنین احتمال خوردن یا تماس با این مواد هم توسط کودکان کوچک تر وجود دارد که باعث مسمومیت های خطرناک می شود. سوختگی مری و چسبندگی ناشی از آن هم، یکی دیگر از عارضه های جدی خوردن بعضی از این مواد شیمیایی است. بعضی از شوینده های استاندارد در برچست خود دستورالعمل برخورد در زمان اورژانس را هم نوشته اند. زمان خانه تکانیف برای مدت کوتاهی، آلودگی و گرد و غبار بیشتری در محیط وجود دارد. بچه های کوچک مبتلا به آسم یا حساسیت ممکن است در این زمان، دچار حمله آسم یا تنگی نفس شوند. سرفه یا خس خس سینه و صدای جیغ هنگام تنفس می تواند هشداری برای حمله آسم باشد.
مراقب نوپاها باشید!
نوپاها و کودکان کوچکی که چهار دست و پا راه می روند، در این زمان در معرض خطر بیشتری هستند چون آنها در عمل، کف زمین زندگی می کنند و همه چیز را با دهانشان کشف می کنند به همین دلیل، احتمال آلوده شدن و بلعیدن مواد خارجی و اشیای کوچکی که در گردگیری، کف خانه پخش شده اند، در این بچه ها وجود دارد.
 به طور کلی، کودکان در مواجهه با عوامل خارجی حساس ترند، چون سیستم ایمنی، دستگاه تنفس و سیستم عصبی آنها هنوز کامل نشده است. به همین دلیل، در زمان زیاد شدن این مواد بیماری زا، آسیب بیشتری می بینند. یکی از مشکلات پنهان و خطرناک زمان خانه تکانی، احتمال آسیب بینایی در مواجهه با مواد شیمیایی است که بعدها خود را نشان می دهد. این مسئله برای کودکانی که قادر به حرف زدن نیستند، به دلیل این که دیرتر تشخیص داده می شود، خطرناک تر است. آسیب های رایج دیگر در زمان خانه تکانی، جراحت ها و تروماهاست. افتادن از روی مبل و وسایلی که گوشه ای تلنبار شده اند، گیرافتادن زیر دست و پا، غفلت از بچه ها و تنها گذاشتن آنها و ایجاد مشکلاتی به دلیل بالارفتن از نردبان هایی که در این زمان معمولا بدون توجه گوشه ای رها شده اند، می تواند بچه های کمی بزرگ تر را تهدید کند.
کودکانی که تازه شروع به راه رفتن کرده اند، زیاد زمین می خورند مفروش بودن کف خانه، جلوی آسیب دیدن آنها را می گیرد. اما در این زمان ممکن است وجود وسایل اضافی و شکستنی در مسیر آنها، باعث آسیب شود. توصیه اکید کارشناسان به والدین در زمان خانه تکانی این است که به هیچ وجه یک سطل یا تشت کوچک آب را هم به حال رها نکنند. یک بچه سه ساله نوپا ممکن است در همین سطل کوچک آب غرق و خفه شود.
مشکلات تنفسی
در کشور کانادا که مشکلات تنفسی علت اصلی بستری شدن کودکان در بیمارستان هاست، گفته می شود شایع ترین عامل مراجعه کودکان به بیمارستان، بعد از مشکلات ناشی از فصل سرد، مواجهه با بوی انواع اسپری ها و مواد شیمیایی است. اتانول موجود در شیشه شوی ها و انواع اسپری های حشره کش، برای کودکان بسیار خطرناک است. مواد شیمیایی این جور پاک کننده ها، اگر چه برای بزرگسالان خطرناک نیست، اما می تواند برای کودکان، حتی اگر استنشاق کنند، مشکلاتی مثل التهاب چشم و مخاط، افسردگی، مشکلات عصبی و پوستی ایجاد کند. غیر از این مشکلات حاد، عارضه های درازمدت دیگری هم هستند که متخصصان اطفال، درباره آنها نگران هستند.
خطرهای دیگر
در کنار این مسائل درگیری و مشغول بودن والدین هنگام خانه تکانی، که گاهی ممکن است چند روز طول بکشد، باعث می شود کودکان احساس بی توجهی کنند و گاهی غیر از بی قراری و بهانه گیری، دچار افسردگی شوند.
کارشناسان به پدرها و مادرها توصیه می کنند خانه تکانی یا هر نوع تمیز کردن خانه را زمانی انجام دهند که کودکان در منزل نیستند. مثل زمان مدرسه یا بازی آنها یا دست کم زمانی که آنها یک اتاق ایمن و تمیز، خواب هستند.