مهارت هایی که در یک گفتگو ساده به آن نیازمندیم

برقراری ارتباط‎های اجتماعی خوب و انتقال مفاهیم و خواسته‎های فردی و شخصی به دیگران نیازی است که همهٔ افراد سالم جامعه نسبت به آن حساس و دقیق بوده و همواره به دنبال راهکارهایی برای تقویت آن تلاش می‎کنند.

برقراری ارتباط‎های اجتماعی خوب و انتقال مفاهیم و خواسته‎های فردی و شخصی به دیگران نیازی است که همهٔ افراد سالم جامعه نسبت به آن حساس و دقیق بوده و همواره به دنبال راهکارهایی برای تقویت آن تلاش می‎کنند. اما واقعاً چاره اصلاح و رفع نواقص رفتاری و ارتباطی در این حوزه، همیشه اندیشه‎های بزرگ و شگردهای پیچیده‎ای که نیازمند توانائی و تخصصی منحصر به‎فرد باشد، نیست. گاهی نکات بسیار ساده و حتی پیش پا افتاده و سطحی می‎توانند گره‎های به‎ظاهر سخت را باز کنند. گاهی تنها یک لبخند به‎هنگام، لجاجت و انکار طرف مخالف را به همراهی و تصدیق تبدیل می‎کند و یا به‎عکس، گفتاری خودخواهانه بر پیچیدگی و نامفهومی بحث می‎افزاید. اگر علاقه‎مندید که نفوذ کلام بیشتری داشته باشید و بدور از مناقشات لفظی معمول، به‎راحتی نظر موافق دیگران را جلب نمائید، برای مدت کوتاهی شیوه‎ها و توصیه‎های ساده و کاربردی زیر را به کار ببندید تا نتایج شگفت‎انگیز آن‎ها را به سرعت تجربه کنید:

ـ بعضی واژه‎ها و اصوات ممکن است در صحبت‎های روزمره، بنا بر عادت و اغلب نابجا تکرار شوند. این نوع تکیه‎کلام‎ها باعث نازیبائی کلام و برهم زدن تمرکز شنوده می‎شود. تکیه‎کلام‎های خود را با دقت شناسایی و از گفتار روزمره حذف کنید.

ـ هستند عده‎ای که عادت دارند در میان صحبت دیگران به انتظار فرصتی باشند تا جملات نگفته خود را هرچه زودتر ادا کنند. بیش از آن‎که به فکر چنین فرصتی باشید، با دقت و هیجان کافی به نظرات طرف مقابل گوش کرده و گفته‎های گوینده را درصورت موافقت، آشکارا تأیید کنید. این کار باعث می‎شود قدرت پذیرش و منطق شما بیش از پیش مقبول واقع شود. همچنین قبل از طرح هر انتقادی، از بیان نقاط مشترک و مورد قبول طرفین دریغ نکنید.

ـ ترک پیش‎داوری و رعایت عدالت در قضاوت کلیدی است که درهای بستهٔ سخت‎ترین گفتگوها را هم به نرمی باز می‎کند.

ـ بازگویی تجربه‎های شخصی متعدد و یکی پس از دیگری، معمولاً برای شنونده خوشایند نیست. به‎ویژه تمرین کنید بیش از نیاز حول موضوع مورد بحث از وقایع مربوط به خودتان مثال نزنید. به‎یاد داشته باشید ادای مثال‎های بدیهی نیز منفعتی جز وقت‎کشی ندارند.

ـ تقریباً در همهٔ موارد اسم هر کس آشناترین واژه برای اوست که موجب تحریک عاطفه‎ای درونی و صمیمت بیشتر می‎شود. شنوده را ـ جز به خاطر حفظ جایگاه اجتماعی شخص مخاطب، که نام فامیل و یا عنوان علمی و مانند آن انتخاب مناسب‎تری است ـ به نام صدا کنید.

ـ بلندی آزار دهنده صدا و یا کوتاهی و نارسایی آن شنونده را به سرعت خسته می‎کند. بنابراین در فاصله مناسب و با حجم صوتی کافی صحبت کنید. سعی کنید از کسانی نباشید که عادت دارند در حین صحبت بیش از حد به صورت شنونده نزدیک می‎شوند و یا با دوری زیاده از حد فیزیکی، شوق و صمیمت مکالمه را از بین می‎برند. همچنین کلمه‎ها و کلامتان را کامل، شفاف و رسا ادا کنید. این دقت‎نظر را در مورد سرعت ادای کلمات و ریتم گفتار هم به‎کار ببندید. تأمل زیاد، کسالت‎آور است همانطور که گفتار مسلسل، بی‎وقفه و سریع به‎خوبی منتقل نمی‎شود.

ـ از تعابیر و واژه‎هایی که ممکن است درک آن برای شنونده دشوار و یا ابهام‎آفرین باشد بپرهیزید. اگر استفاده از این الفاظ ناگزیر بود، بلافاصله و قبل از انعکاس علائم سئوال در مخاطب، آن را با کلمات ساده‎تر تشریح کنید.

ـ سعی نکنید جملات طولانی و یا خیلی ادبی بگوئید. این شیوهٔ گفتاری علاوه بر اینکه معمولاً تأثیرات چندان مطلوبی به‎جا نخواهد گذاشت، گاهی موجب سوءتعبیرهای تحقیرآمیز می‎شود. شما هرگز فرصتی برای توضیح و جبران این انتقادها و سوءتعبیرهای ناگفته نخواهید داشت.

ـ معمولاً اثرات منفی تعارفات و تعابیر نمایشی برای اثبات افتادگی و تواضع، کمتر از اثرات تخریبی نشانه‎های غرور و تکبر نیست. در هر دو مورد میانه‎رو و متعادل باشید.

ـ این تصور که شرکت کلامی در همهٔ موضوعات و ابراز نظرات تخصصی نشانهٔ توانائی علمی و دانش عمومی بالاست، باور درستی نیست. این نوع گفتگوها اغلب تصور و تصویری از خامی و سطحی‎نگری گوینده را القاء می‎نمایند. برای تبرئه از این اتهام همیشگی، از طرح مسائلی که در تخصص شما نیست، دوری کنید. مراقب باشید اگر از موضوعات متنوع صحبتی به میان آمد، در مورد همهٔ آن‎ها ـ حتی اگر اطلاعات کافی دارید ـ بحث نکنید تا از شائبه خطرناک دخالت در همهٔ امور ایمن بمانید.

ـ جملات خود را به‎جای کلمات منفی (مثل نه و…) با کلماتی آغاز کنید که بار معنایی مثبت دارند.

ـ آراستگی و بهداشت شخصی را با دقت بیشتری رعایت کنید. هیچ‎کس برای مدتی طولانی از همصحبتی با افراد نامرتب لذت نمی‎برد. پذیرش منطق افراد لاابالی همیشه با تردید آمیخته می‎شود. مهمتر اینکه شیرین‎ترین سخنان هم اگر با اندکی بوی نامطبوع دهان همراه باشند، دلنشین نیستند.

ـ فراموش نکنید که مکالمات خشن و تحکم‎آمیز تنها موجب عملکردهای عصبی، تحلیل انگیزه‎ها و نتایج نامطلوب و صدالبته ناپسند می‎شوند. پرخاشجویی‎های ناخواسته را با بیان نکته‎ای مثبت از طرف مقابل (مثل یادآوری رنگ زیبای پیراهن و یا آرایش خوب موهایش) به سمت فضای تأمل و آرامش هدایت کنید. برای حصول نتایج بهتر با تغییر محل ایستادن و یا نشستن خود، مکالمه روبرو را به موقعیت شانه به شانه و در کنار هم تبدیل کنید. گاهی هم سکوت موقت، فرصت‎های ارزشمندی خلق می‎کند.

ـ نتایج خوب و مسرت‎بخش تنها با توجه و اعتناء کافی به موضوع به‎دست می‎آیند. هنگام گفتگو خواسته و ناخواسته خود را با وسائلی مثل خودکار و دگمه و یا کارهای متفرقه و جانبی که ممکن است نشانه بی‎توجهی باشند، سرگرم نکنید. می‎توان امور غیرضروری و یا یک مکالمه تلفنی غیرلازم را با عذرخواهی به فرصتی بهتر واگذار کرده و یا تا حد امکان خلاصه کرد.

ـ اگر همصحبت شما از نظر ظاهری و بدنی نقص قابل رویتی دارد، به آن بیش از اندازه توجه نکنید و یا به‎طور مصنوعی از آن روی برنگردانید. خصوصاً این افراد از احساس ترحم بسیار رنجیده خاطر خواهند شد.

ـ در برخوردهای رسمی و یا در همنشینی با بزرگان و شخصیت‎های علمی درصورت نیاز از گفته‎های ایشان با نیت استفاده، یادگیری و ثبت اطلاعات یادداشت‎برداری کنید. گاهی برای رعایت ادب این کار نیاز به اجازه و تائید شفاهی گوینده دارد. اگر زمان محدودی در اختیار دارید، از قبل گفته‎های خود را مرور کنید و نیازهای خود را صریح و مشخص بیان کنید و مطمئن باشید نتیجه‎ای مطلوب خواهید گرفت.

سعید فلاح فر