سلامت مواد غذایی در گروی تورم

فروشندگان و مردم درباره مواد غذایی چه می گویند

اگر بدن انسان را همانند ماشینی تصور کنیم و بدانیم ماشین برای فعالیت خود نیاز به سوخت دارد به این نتیحه می‌رسیم که سوخت بدن انسان «غذا» است. به همین خاطر استفاده از مواد غذایی با کیفیت و سالم، بهره وری و نشاط را برای فعالیت بدن انسان تامین می‌کند. سلامت مواد غذایی را چگونه تشخیص می‌دهید؟ تا امروز چند درصد مواد غذایی که مصرف کرده‌اید نا سالم بوده اند؟ ابتدا تاریخ تولید و انقضا را نگاه می‌کنیم، سپس بسته‌بندی را مورد توجه قرار می‌دهیم. عده‌یی از مردم هنگام خرید مواد غذایی نکات مختلفی را هم رعایت می‌کنند و هم رعایت نمی‌کنند. در مرحله اول اگر محصول به درستی بسته‌بندی نشده باشد به سلامت مواد غذایی داخل آن شک می‌کنیم چرا این اتفاقات می‌افتد؟ تک‌تک مراحل تولید دارای اهمیت بسیار زیادی است تا وقتی به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد آنها با اطمینان از آن استفاده کنند. وقتی نرخ ارز دچار تغییر و تحول می‌شود عده‌یی در بازار مواد غذایی سوءاستفاده می‌کنند و محصولات را احتکار می‌کنند، این کار چه ضرری برای مردم دارد؟ عوامل زیادی در سلامت مواد غذایی تاثیرگذارند که در گفت‌وگویی که با مردم و فروشندگان مواد غذایی انجام دادیم آنها را بررسی کردیم.

● هنگام خرید به چه نکاتی باید توجه کرد؟

محصولات غذایی باید دارای شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت، تاریخ تولید و انقضا باشند. به سالم بودن بسته‌بندی توجه کنید. از خرید محصولاتی که بسته‌بندی یا متعلقات آنها مانند نی همراه نوشیدنی‌ها آسیب دیده یا کثیف است، خودداری کنید. به شرایط نگهداری مندرج روی بسته‌بندی توجه کنید. این شرایط باید توسط فروشنده رعایت شده باشد و شما نیز پس از خرید رعایت کنید. به مواد متشکله و هشدارهای تولیدکننده توجه کنید. ممکن است موادغذایی حاوی مواد حساسیت زا یا خطرناک برای بعضی گروه‌های سنی، افراد باردار یا بیماران باشند. متاسفانه جدیت در هشدار دادن به مصرف‌کننده درباره بعضی مواد متشکله در تولیدکنندگان به ندرت دیده می‌شود. اگر از رژیم خاصی بهره می‌برید یا درباره مصرف بعضی درشت مغذی‌ها مثل چربی‌ها حساسید، به جدول ارزش تغذیه‌یی مندرج روی بسته‌بندی توجه کنید. اگر از بیرون بسته‌بندی محتویات داخل آن قابل رویت است حتما به دقت آن را وارسی کنید. اغلب اوقات اجسام خارجی یا فساد مواد غذایی از بیرون بسته‌بندی قابل رویت هستند. اکبری ۵۰ ساله و مصطفی ۲۵ ساله عمده فروش مواد غذایی هستند که به نکته‌یی اشاره کردند که برای آنها بارها اتفاق افتاده بود که خیلی از اجناس و محصولاتی که از کارخانه‌ها می‌آمد تاریخ تولیدشان درست نبوده یا جابه‌جا خورده است.

برای مثال اگر تاریخ تولید سیزدهم ماه بوده است روی محصول پانزدهم ماه درج شده یا به اشتباه جای تاریخ تولید تاریخ انقضا خورده است که مردم در نگاه اول متوجه نمی‌شوند و باعث مشکلاتی می‌شود. در ادامه بخش قبلی که به این بخش هم مربوط است، صالحی ۳۰ ساله از دیگر عمده فروشانی بود که با بیان این نکته که خیلی از محصولات تاریخ گذشته نیست و تقریبا این مساله که تاریخ گذشته به دست فروشنده برسد به‌شدت کم شده است، از ادامه این ماجرا اما به صورت کمتر خبر داد و گفت هنوز هم اجناس تاریخ گذشته از سمت کارخانه به دست‌شان می‌رسد اما نکته جالب اینجاست که خیلی از اجناس تاریخ گذشته نیستند اما قابل مصرف هم نیستند و این به دلیل نگهداری نامناسب، پایین بودن کیفیت موادی که در محصول به کار رفته است و تاخیر در خروج از انبار است. بعد از اینکه به نکات بهداشتی هنگام خرید کالا دقت کردیم و تک تک آنها را بررسی کردیم به سراغ قیمت آن و قدرت خرید خودمان می‌رویم، دلیل گرانی ناگهانی بعضی از محصولات چیست؟

● بی‌ثباتی قیمت‌ها و نزول کیفیت

علی ۲۸ساله و جهانگیری ۵۵ ساله فروشندگان سوپرمارکت بودند آنها با اشاره به این مساله که به دلیل مشکلات اقتصادی که کارخانه‌ها با آنها روبه رو هستند و تغییر دایمی قیمت‌ها، تعدادی از این محصولات مدت زمان زیادی در انبار کارخانه‌ها می‌ماند تا قیمت آن جنس به ثبات برسد و سپس آن را وارد بازار می‌کنند. خیلی از این محصولات مواد نگهدارنده و افزودنی‌های مجاز دارند که پس از گذشت زمان زیادی به خطر برای آن محصول تبدیل می‌شود. در ادامه مرتضی و رسول از دیگر فروشنده‌های سوپرمارکت‌ها، عدم ثبات قیمت‌ها را از جمله عوامل مهم به شمار آوردند. خانم مستوفی و حسینی که از میان مردم با آنها صحبت کردیم در ادامه این موضوع با نارضایتی از کیفیت اجناس بر این باور بودند که هر چقدر قیمت‌ها متزلزل‌تر باشد کارخانه‌ها سعی بر پایین آوردن کیفیت خود می‌کنند تا دچار ضرر زیاد نشوند. به گزارش شفاف، قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری در ماه‌های سال ?? نشان می‌دهد در فروردین ماه سال گذشته نسبت به دوره مشابه سال قبل «نرخ تورم» به میزان ۴/۲۶ در اردیبهشت ۲/۲۶، خرداد ??، تیر ۹/۲۵، مرداد ۹/۲۵، شهریور ۹/۲۵، مهر ۴/۲۶، آبان ۲/۲۷، آذر ۹/۲۷، دی ۸/۲۸، بهمن ۲/۳۰ و اسفند ۵/۳۱ درصد افزایش یافته است. که این آمار به احتمال زیاد صحبت‌های فروشندگان را تایید می‌کند. اگر از مشکل قدرت خرید و مساله مالی محصولات خارج شویم به خود مواد غذایی می‌رسیم که نخستین مرحله آن بسته‌بندی مواد غذایی است که هم در تبلیغات برای خرید و هم در انتخاب محصول توسط مردم نقش مهمی دارد. بسته‌بندی‌های مواد غذایی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

● بسته‌بندی‌های نا مطمئن

مواد غذایی در مقابل عوامل جوی و میکروارگانیزم‌ها فاسد می‌شوند، بسته‌بندی در صنایع غذایی از اهمیت بالایی نسبت به صنایع دیگر برخوردار است. هر چند صنعت در مواد غذایی در شکل جدید خود عمر چندان زیادی ندارد اما طی دهه‌های اخیر ما شاهد رشد این صنعت در کشورمان بوده‌ایم، در حال حاضر مجموع تولیدات داخلی مواد غذایی کشور متجاوز از۷۲ میلیون تن است. برآوردها نشان می‌دهد که برای بسته‌بندی این مقدار مواد غذایی ۴۳۳ هزار تن مواد اولیه بسته‌بندی نیاز است و این در حالی است که مواد اولیه و ظروف تولیدی بسته‌بندی داخل کشور در حدود ۶۷ هزار تن است. از مردم گرفته تا فروشندگان مواد غذایی از بسته‌بندی‌های اجناس ناراضی بودند و دلیل فاسد شدن خیلی از محصولات به ویژه در فصل تابستان را نبود بسته‌بندی مطمئن برای آنها می‌دانستند.

برای مثال خیلی‌ها از الویه‌های آماده شکایت داشتند که هرروز کیفیت آنها پایین می‌آید و بسته‌بندی خوبی ندارد که در عین حال به دلیل نبود بسته‌بندی خوب و مطمئن، زودتر از تاریخ انقضای خود فاسد می‌شوند و اگر هم فاسد نشوند، بی‌شک غیرقابل خوردن هستند. رستمی ۶۰ساله از فروشندگانی بود که نبود بسته‌بندی‌های مناسب را برای خیلی از اجناس دیگر ذکر کرد که با توجه به برخوردی که با مردم دارد خیلی از مردم به مراحل بسته‌بندی کارخانه‌ها شک دارند و آنها را مطمئن نمی‌دانند. خانم آشتیانی، طاهری و سوداگر از شهروندانی بودند که با بیان این نکته که بارها محصولاتی که خریداری کرده‌اند به نحوی بسته‌بندی یا پلمب آنها باز شده است، عدم اطمینان شان را از کارخانه‌ها اعلام کردند. حتی بعضی از فروشندگان عدم اطمینان خودشان را نسبت به کارخانه‌هایی که با آنها کار می‌کنند بیان کردند، چه حالتی پیش می‌آید که این اتفاق می‌افتد؟

● سوسیس و کالباس‌های ویترینی

با اینکه سرانه مصرف سوسیس و کالباس در ایران در مقایسه با کشور‌های اروپایی و توسعه یافته بسیار پایین‌تر است اما نباید ازکنار مصرف روزانه حدود ۱۰ میلیون پرس غذا‌هایی که با این دو محصول آماده می‌شوند، ساده گذشت... روند طی شده نشان می‌دهد مصرف سوسیس و کالباس یا با انتقاداتی که معمولا منع مصرف وحذف کامل این دو محصول از سبد غذایی راهدف می‌گیرند، مواجه شده که نتیجه بخش نبوده یا در بسیاری از موارد بی‌توجهی به مسائل تولید و مصرف را در بر داشته است. بررسی اشکالاتی که در تولید این محصولات وجود دارد می‌تواند تصمیم برای انتخاب گزینه‌های مناسب را تسهیل کند؛ خمیر مرغ یکی از این اشکالات است، استفاده از خمیر مرغ به جهت کیفیت بسیار پایین این ماده اولیه نسبت به گوشت تنها در محصولات معدود؛ عمدتا محصولات ارزان قیمت با درصد گوشت کمتر از۵۰ درصد و در کارخانه‌های کوچک که به نام و شهرت تجاری خود اهمیت چندانی نمی‌دهند انجام می‌شود... ولی واقعیت تلخ این است که متاسفانه این محصولات بی‌کیفیت بخش بزرگی از بازار سوسیس و کالباس کشور را تشکیل می‌دهد... تکنولوژی دستگاه استخوان گیر دستگاه تولید خمیر مرغ بر این اساس است که مرغ را با پوست و استخوان له می‌کنند و تحت فشار شدید قرار می‌دهند تا اینکه گوشت به فاز مایع درآید. احمدی فر۴۵ساله و رضا ۲۹ ساله از فروشنده‌های عمده سوسیس و کالباس بودند وقتی با آنها صحبت کردیم آنها اصلا موضوعی به نام فاسد بودن یا تاریخ گذشته بودن را تایید نکردند و این گونه برخورد کردند که تا به حال برایشان اتفاق نیفتاده است اما افراد زیادی از این گروه نداشتن تضمین سلامت محصولات برای مردم را رد نکردند و از اینکه در کارخانه‌ها چه اتفاقی می‌افتاد اعلام بی‌خبری کردند.

سوسیس و کالباس‌ها در عین طعم خوب و بسته‌بندی‌های جذاب‌شان اما دارای سلامت غذایی کمتری هستند، این حرف را خود فروشنده‌ها و از مردمی که در حال خرید از همین محصولات بودند گفتند. برخلاف مواد غذایی مهمی که دارای بسته‌بندی‌های خوبی نیستند این گروه مواد غذایی به‌شدت در ظاهر خوب و شیک است اما همه می‌دانند که باطن سلامت و مفیدی ندارد.

● محصولات به روز باشند، مشکل کمتر است

هم فروشندگان و هم مردم با اینکه به بیان اعتراضات و مشکلات خود پرداختند اما راهکاری ارائه دادند و آن این بود که کارخانه‌های مواد غذایی و بهداشتی با به روز بودن پخش محصولات خود احتمال خطر را کمتر کنند تا مشتریان و مغازه‌داران با اطمینان بیشتری محصولات و اجناس را خریداری کنند، در واقع هم فروشندگان به اندازه فروش یک یا دو روز خود جنس بیاورند و هم خریداران برای مدت کوتاهی خرید کنند. زیاد دیده شده است که مردم برای زمان زیادی خرید می‌کنند تا آسودگی از خرید داشته باشند اما با نزدیک شدن به فصل تابستان و احتمال فاسد شدن محصولات به ویژه لبنیات بهتر است خرید این محصولات روزانه باشد. در خیلی از اجناس دیگر هم اگر این اتفاق بیفتد بهتر به نظر می‌رسد.

با توجه به این خبر که معرفی ۱۷ هزار و ۶۶۸ واحد عرضه مواد غذایی متخلف به مراجع قضایی، شاید در این شرایط که حتی بازرسان هم نمی‌توانند کاملا با این مشکلات مقابله کنند و هنوز گروهی هستند که اجناس نامرغوب تولید می‌کنند با این نحوه خرید کوتاه‌مدت سلامت بیشتر مردم و اطمینان فروشندگان به کارخانه‌ها به اندازه قابل قبولی می‌رسد. البته باید این نکته را هم اشاره کرد که تورم دایمی قیمت محصولات نقش بسزایی در این سرگردانی دارد و یکی از دلایلی که مردم خرید‌های بلندمدت انجام می‌دهند همین تورم است و از آن سمت کارخانه‌ها هم به دلیل نبود قیمت ثابت از تولید روزانه خود صرف نظر می‌کنند و به همین علت سلامت محصولات زیر سوال می‌رود. فروشندگان دومین راهی را که پیشنهاد دادند، ثبات قیمت‌ها یا تغییرات اندک قیمت‌ها بود که این گونه کارخانه‌ها با اطمینان بیشتری به فعالیت خود ادامه می‌دهند و دیگر اجناس را در انبارها ذخیره نمی‌کنند.

سهیل سراییان