بررسی شاخص های توسعه ICT در ایران ۲۰۰۳ ۲۰۰۲

نقش و کارکردهای فناوری ارتباطات و اطلاعات به عنوان محور بسیاری از تحولات جهانی امری انکار ناپذیر است ICT به عنوان یکی از مهمترین ابزارها و بسترهای توسعه همه جانبه زمینه های لازم را برای اداره و مدیریت اطلاعات از طریق تولید, پردازش, توزیع و مبادله اطلاعات فراهم می آورد

نقش و کارکردهای فناوری ارتباطات و اطلاعات به عنوان محور بسیاری از تحولات جهانی امری انکار ناپذیر است. ICT به عنوان یکی از مهمترین ابزارها و بسترهای توسعه همه جانبه زمینه های لازم را برای اداره و مدیریت اطلاعات از طریق تولید، پردازش، توزیع و مبادله اطلاعات فراهم می آورد. دست یابی به یک چهارچوب هماهنگ و جامع از اطلاعاتِ دقیق و بهنگام نیازمند آن است که ابزارهای لازم برای طی جریان تولید تا مبادله اطلاعات در اختیار کاربران آن قرار گیرد از این رو باید با شناخت کاملی از اجزا و ساختارهای تشکیل دهنده ICT نسبت به ایجاد یا تقویت پایه های لازم در جهت گسترش این فناوری اقدام شود. در این بین شناخت جایگاه جهانی ایران در عصر ارتباطات و میزان رشد ابزارهای فناوری ارتباطات و اطلاعات در مقایسه با سایر کشورها می تواند راهکارهای مناسبی را در جهت توسعه شاخصهای این فناوری در اختیار برنامه ریزان کشور ما بگذارد و هشدارهای لازم را مورد افتادن در ورطه شکاف دیجیتالی که امروزه گریبان گیر اکثر کشورهای در حال توسعه شده است به ما بدهد.

براساس برنامه توسعه تعیین شده از جانب سازمان ملل متحد برای تجزیه و تحلیل توسعه ICT در کشورهای مختلف چهار شاخص کلی مورد توجه و بررسی قرار می گیرد. این شاخصها شامل موارد زیر می باشند:

۱- شاخص قابلیت اتصال

۲- شاخص دسترسی

۳- شاخص کاربری

۴- شاخص آزادسازی

هر یک از شاخصهای مذکور دارای ابزارها و ابعاد گوناگونی می باشند که با تجزیه و تحلیل و بررسی هریک ازآنها می توان به میزان توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات در یک کشور پی برد. این ابعاد عبارتند از :

شاخص قابلیت اتصال شامل وضعیت زیر ساختهای فیزیکی برای ICT ازقبیل:

۱-پهنای باند اتصال به اینترنت،

۲ -تعداد رایانه های شخصی،

۳ -ضریب نفوذتلفن ثابت و همراه.

شاخص دسترسی شامل مشخصه های دسترسی از قبیل:

۱-تعداد کاربران اینترنت

۲-متوسط دریافت

۳-هزینه تماس و غیره.

شاخص کاربری شامل محاسبه تبادل اطلاعات از طریق مخابرات و مراکز تبادل اطلاعات اینترنتی

شاخصهای آزاد سازی شامل انجام دگرگونی های ساختاری برای انطباق و جذب ICT و با توجه به تبادلات و رقابت های اینترنتی در بخش مخابرات و ارتباطات کشور.

بر اساس شاخص های ذکر شده کشورهای جهان به سه گروه: کشورهای در پی توسعه (مثل ایران، پرو، سوریه)،کشورهای در حال توسعه(مثل امارات متحده عربی) وکشورهای توسعه یافته یا پیشتاز درفناوری ارتباطات و اطلاعات(مثل نروژ،آمریکا،ایسلند) تقسیم بندی می شوند. در این مجال سعی می شود با نگاهی تحلیلی-آماری شاخص های توسعه ICT در ایران مورد بررسی قرار گیرند.

۱- تعداد شناسه(Domain) اینترنتی ثبت شده

تعداد سایتهای اینترنتی راه اندازی شده در کشور می تواند یکی از شاخصهای توسعه کاربرد ابزارهای اطلاع رسانی باشد. کشور ما با جمعیت جوانی که دارد در دو ساله گذشته سیر رشد بسیار بالا و باور نکردنی ای را در ثبت شناسه های اینترنتی داشته است. اغلب ارگان ها و سازمان های دولتی، اکثر شرکتهای خصوصی و بسیاری از افراد حقیقی اقدام به استفاده از سرویس های اینترنتی در جهت ثبت شناسه و اجاره فضا کرده اند و برنامه های اطلاع رسانی خود را از این طریق دنبال می کنند. متاسفانه یا خوشبختانه هنوز آمار دقیق و روشنی از شناسه های ثبت شده برای ایرانیان به علت حجم روز افزون ثبت در اختیار نیست.

۲- تعداد رایانه های شخصی

میزان اقبال عمومی به استفاده از رایانه در کارهای شخصی و افزایش تعدادPC در میان مردم و در تمام سطوح سنی وموقعیتهای مختلف جغرافیایی می تواند به عنوان یکی از شاخصه های کاربردی شدن ICT مورد توجه قرار گیرد. طبق آخرین آمار موجود در کشور ما با جمعیتی در حدود هفتاد میلیون نفر تعداد هفت میلیون دستگاه رایانه وجود دارد. یکی دیگر از ابعاد این شاخص را می توان به میزان واردات رایانه های شخصی به کشور اختصاص داد. که قطعاُ کشور ما در این مورد درصد بالایی را بخود اختصاص خواهد داد هرچند که در چند ساله اخیر سیرایجاد خطوط مونتاژ رشد چشمگیری داشته است.

---