چهارشنبه, ۱۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 8 May, 2024
مجله ویستا

طوطیان شکرشکن و قندشکن و کمرشکن


طوطیان شکرشکن و قندشکن و کمرشکن

در دفتر توفیق , زنگ اخبار یا به قول امروزی ها اف اف وجود نداشت , به جای آن زنگ شتری از سقف آویزان بود که برای صدا کردن پیشخدمت از آن استفاده می شد وقتی زنگ به صدا در می آمد, آدم خیال می کرد وارد کاروانسرا شده است

اولین‌ شماره‌ توفیق‌ در آبان‌ ۱۳۰۱ منتشر می‌شود. توفیق‌ حدود پنجاه‌ سال‌ (یا بهتر بگویم‌ ۴۵ سال‌) سابقه‌ دارد که‌ می‌توان‌ آن‌ را به‌ سه‌ دوره‌ تقسیم‌ کرد:

دوره‌ اول‌ از سال‌ ۱۳۰۱ تا سال‌ ۱۳۱۷ که‌ تقریبا هفده‌ سال‌ طول‌ کشیده‌ و صاحب‌ امتیازش‌ مرحوم‌ حسین‌ توفیق‌ بوده‌. در دوره‌ اول‌ توفیق‌، خسرو یوسف‌ پور و ابوالقاسم‌ حالت‌ سمت‌ سردبیرهای‌ آن‌ را داشتند.

دوره‌ دوم‌ از سال‌ ۱۳۱۷ تا ۱۳۳۲ که‌ پانزده‌ سال‌ طول‌ کشید و صاحب‌ امتیازش‌ مرحوم‌ محمدعلی‌ توفیق‌ فرزند مرحوم‌ حسین‌ توفیق‌ بود. و در این‌ دوره‌ ابوالقاسم‌ حالت‌، پرویز خطیبی‌، محمد امین‌ محمدی‌، حسین‌ فرزام‌ بهبودی‌ و حسین‌ توفیق‌ مسئولیت‌ سردبیری‌ این‌ دوره‌ را قبول‌ کرده‌ بودند.

دوره‌ سوم‌ از اواخر سال‌ ۱۳۳۶ تا اوایل‌ سال‌ ۱۳۵۰ که‌ تقریبا پانزده‌ سال‌ طول‌ کشید و صاحب‌ امتیازش‌ حسن‌ توفیق‌ بوده‌، که‌ در این‌ دوره‌ حسین‌ توفیق‌ به‌ عنوان‌ سردبیر و دکتر عباس‌ توفیق‌ به‌ عنوان‌ رییس‌ هیات‌ تحریریه‌ توفیق‌ را منتشر کردند.برادران‌ توفیق‌ (حسن‌، حسین‌ و عباس) خواهرزاده‌های‌ شادروان‌ حسین‌ توفیق‌ هستند که‌ بعدها نام‌ خانوادگی‌ توفیق‌ را برای‌ خود انتخاب‌ کردند. محمدعلی‌ هم‌ پسردایی‌ آنها بود. این‌ توضیح‌ داده‌ شد که‌ بینندگان‌ عزیز، این‌ حسین‌ دوره‌ دوم‌ و سوم‌ را با آن‌ حسین‌ توفیق‌ دوره‌ اول‌ اشتباه‌ نگیرند.موسسه‌ توفیق‌ در دهه‌ چهل‌، علاوه‌ بر هفته‌نامه‌، نشریات‌ دیگری‌ هم‌ داشت‌. مانند ماهنامه‌ توفیق‌، سالنامه‌ توفیق‌، کارت‌ تبریک‌ توفیق‌.

● دوره‌ اول‌

اولین‌ شماره‌ توفیق‌ در آبان‌ ماه‌ سال‌ ۱۳۰۱ با مقدمه‌یی‌ از شادروان‌ حسین‌ توفیق‌ منتشر شد.

چو حق‌ تلخ‌ است‌، با شیرین‌ زبانی‌

حکایت‌ سر کنم‌ آن‌ سان‌ که‌ دانی‌

نامه‌ توفیق‌ به‌ استعانت‌ حق‌ و حقیقت‌ و پشتیبانی‌ عناصر صالح‌ و پاک‌ برای‌ روشن‌ نمودن‌ فکر طبقه‌ سوم‌ و دفاع‌ از حقوق‌ آنان‌ با مسلکی‌ ثابت‌ می‌رود که‌ قدم‌ در دایره‌ مطبوعات‌ بگذارد. چون‌ حرف‌ حق‌ تلخ‌ است‌، لذا ما حقایق‌ را با کلمات‌ شیرین‌ و بیان‌ تمکین‌ ادا خواهیم‌ کرد.این‌ مقدمه‌ را شادروان‌ حسین‌ توفیق‌ در اولین‌ شماره‌ خود نوشت‌ و حجت‌ را با خوانندگانش‌ تمام‌ کرد و در واقعا خط‌ نشریه‌ را نشان‌ داد که‌ توفیق‌ نشریه‌یی‌ فکاهی‌ است‌. اما از ترس‌ فرود آمدن‌ عصا بر ملاجش‌ مجبور بود مدتی‌ دست‌ به‌ عصا راه‌ برود.

البته‌ لازم‌ به‌ یادآوری‌ است‌ که‌ ۱۰ سال‌ قبلش‌ روزنامه‌یی‌ به‌ همین‌ نام‌ در تبریز منتشر می‌شد که‌ صاحب‌ امتیاز آن‌ میرزا حسین‌ خان‌ معاون‌ دیوان‌ بود.

توفیق‌ نشریه‌یی‌ هفتگی‌ بود که‌ روزهای‌ دوشنبه‌ هر هفته‌ منتشر می‌شد. مندرجات‌ توفیق‌ بطور کل‌ عبارت‌ است‌ از اشعار فکاهی‌ و اخلاقی‌ و مقالات‌ گوناگون‌ و وقایع‌ داخلی‌ و خارجی‌ هفته‌ که‌ بطور اختصار تحت‌ عنوان‌ «یک‌ مشت‌ خبر» درج‌ می‌شد و نیز در صفحه‌ چهارم‌ اعلانات‌ مختلف‌ چاپ‌ می‌کرد.

روزنامه‌ توفیق‌ در دوره‌ اول‌ دچار توقیف‌ و تعطیلی‌ نشد، با این‌ وجود مدیر آن‌ در سال‌ ۱۳۱۸ دوباره‌ به‌ زندان‌ شهربانی‌ افتاد.

از دوره‌ یازدهم‌ تا سال‌ شانزدهم‌، روزنامه‌ توفیق‌ با حفظ‌ روش‌ انتقادی‌ و فکاهی‌ خود، یک‌ روزنامه‌ ادبی‌ خوب‌ روز هم‌ به‌ شمار می‌رفت‌ و آثار اکثر ادبای‌ آن‌ زمان‌ بطور مرتب‌ در توفیق‌ نشر می‌یافت‌. در این‌ میان‌ نام‌ و اثر کسانی‌ چون‌ پروین‌ اعتصامی‌، ملک‌الشعرای‌ بهار، دهخدا، رهی‌ معیری‌، سعید نفیسی‌، هادی‌ رنجی‌، شهریار، امیری‌ فیروزکوهی‌، صابر همدانی‌، غمام‌ همدانی‌، دکتر حسین‌ فاطمی‌، ناظرزاده‌ کرمانی‌، رشید یاسی‌، دکتر مهدی‌ حمیدی‌ و... دیده‌ می‌شود.

بد نیست‌ مروری‌ داشته‌ باشیم‌ بر توفیق‌ سال‌های‌ ۱۷ و ۱۸، دوره‌ه‌یی‌ که‌ توفیق‌ کاملا فکاهی‌ شد و حسین‌ توفیق‌ هنوز زنده‌ بود. در این‌ سال‌ها حدود پنجاه‌ امضای‌ مستعار می‌بینیم‌ که‌ عبارت‌ بود از خروس‌ لاری‌ ابوالقاسم‌ حالت، پرستو محمدعلی‌ افراشته‌، ابن‌ جنی‌ عباس‌ فرات‌، جن‌ بوداده‌ احمد سروری، پرچانه محمدصادق‌ تفکری و کاریکاتوریست‌هایی‌ چون‌، ابوالقاسم‌ ماهر، پرویز خطیبی‌، مجید یاسری‌، جاهد، معدنچی‌ و خرسندی‌. در همین‌ سال‌ها اسامی‌ دیگری‌ نیز در توفیق‌ دیده‌ می‌شد، مانند حسین‌ مجرد، محمد خرمشاهی‌ فرقانی‌، اسماعیل‌ پورسعید و... مرحوم‌ حسین‌ توفیق‌ تقریبا مدت‌ چهار سال‌ یعنی‌ از اواخر سال‌ ۱۲۹۶ تا اواسط‌ ۱۳۰۰ شمسی‌ توسط‌ آثار قلمی‌ خود روزنامه‌ فکاهی‌ «گل‌ زرد» و همچنین‌ سایر نامه‌های‌ هفتگی‌ آن‌ زمان‌ را تحت‌الشعاع‌ افکار درخشان‌ خود قرار داده‌ بود.لهجه‌ شیرین‌ و سبک‌ دلپسندی‌ که‌ آن‌ مرحوم‌ در سرودن‌ اشعار فکاهی‌ داشت‌، قلوب‌ عده‌ زیادی‌ را مجذوب‌ ساخته‌ و بالاخره‌ استقبال‌ شایان‌ و تشویقات‌ بی‌پایان‌ مردم‌ او را وادار کرد که‌ به‌ سردبیری‌ روزنامه‌ «گل‌زرد» خاتمه‌ داده‌ و شخصا به‌ تاسیس‌ روزنامه‌ ادبی‌ و اجتماعی‌ توفیق‌ پرداخت‌.از اول‌ فروردین‌ ماه‌ سال‌ ۱۳۱۷ مجددا روزنامه‌ را به‌ صورت‌ فکاهی‌ در آورده‌ و بر آن‌ شد که‌ نکات‌ اخلاقی‌ را با زبان‌ شیرین‌ طنز گوشزد عامه‌ کند. تقریبا مدت‌ دو سال‌ هم‌ بدین‌ ترتیب‌ روزنامه‌ را منتشر کرد. در سال‌ ۱۳۱۸ حسین‌ توفیق‌ دوبار به‌ زندان‌ شهربانی‌ آن‌ وقت‌ رفت‌ که‌ به‌ همین‌ خاطر دچار بیماری‌ شد و در اواخر همین‌ سال‌ (۲۹ بهمن) در سن‌ ۶۰ سالگی‌ زندگی‌ را بدرود گفت‌ و روزنامه‌ را به‌ دست‌ یگانه‌ فرزندش‌ سپرد.

● دوره‌ دوم‌

حسین‌ توفیق‌ ساعتی‌ پیش‌ از آنکه‌ چشم‌ از جهان‌ فرو بندد، به‌ یگانه‌ فرزندش‌ گفت‌: اگر می‌خواهی‌ روح‌ من‌ در آن‌ دنیا شاد باشد، چراغ‌ این‌ موسسه‌ را روشن‌ نگاه‌ دار.

و محمدعلی‌ چنان‌ کرد که‌ پدر گفته‌ بود و محمدعلی‌ توفیق‌ با کمک‌ دوستان‌ پدرش‌ روزنامه‌ را به‌ همان‌ سبک‌ و سیاق‌ تا پس‌ از شهریور ۱۳۲۰ منتشر ساخت‌. توفیق‌، اولین‌ توقیف‌ خود را در آبان‌ ماه‌ همین‌ سال‌ دشت‌ کرد و با همین‌ توقیف‌ دوره‌ اول‌ توفیق‌ به‌ پایان‌ رسید. از آن‌ پس‌ دیگر نام‌ «توفیق‌» مترادف‌ با «توقیف‌» بود. این‌ روزنامه‌ در دهه‌ بیست‌ بیش‌ از ده‌ بار توقیف‌ و تعطیل‌ شد و مدیرش‌ راهی‌ زندان‌ شد.در شماره‌ ۱۷ توفیق‌ سال‌ ۲۲ می‌خوانیم‌: توفیق‌، فکاهی‌ نامه‌یی‌ است‌ بی‌طرف‌ و مستقل‌ و منتسب‌ به‌ هیچ‌ حزب‌ یا جمعیتی‌ نمی‌باشد و هر کس‌ که‌ در این‌ بی‌طرفی‌ و استقلال‌ شک‌ بیاورد، مورد نفرین‌ شدید ما قرار خواهد گرفت‌.


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 5 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.