آنارشیسم(Anarchism)

این واژه همواره هرج و مرج‌طلبی تعبیر شده است، اما معنایی كه برای آن در دانشنامه سیاسی داریوش آشوری در نظر گرفته شده، سروری‌ستیزی است كه ازAnarkia در زبان یونانی به معنای "بی‌سروری" …

این واژه همواره هرج و مرج‌طلبی تعبیر شده است، اما معنایی كه برای آن در دانشنامه سیاسی داریوش آشوری در نظر گرفته شده، سروری‌ستیزی است كه ازAnarkia در زبان یونانی به معنای "بی‌سروری" آمده است.

"بنیاد آنارشیسم بر دشمنی با دولت است، ولی در عین حال، وجود هرگونه قدرت سازمان‌یافته اجتماعی و دینی را نیز ناروا می‌شمرد. آنارشیسم قوانین دولت‌ها را سرچشمه تجاوز و خاستگاه همه بدی‌های اجتماعی می‌داند و به این دلیل خواستار از میان رفتن همه دولت‌هاست. آنارشیست‌ها برخلاف آنچه معروف است، آشوبخواه یا "هرج‌ومرج‌طلب" نیستند و جامعه بی‌سامان نمی‌خواهند، بلكه [ضد اقتدار بوده و] به نظامی می‌اندیشند كه بر اثر همكاری آزادانه پدید آمده باشد، كه بهترین شكل آن، از نظر ایشان ایجاد گروه‌هایی خودگردان است، زیرا آنارشیست‌ها انسان را به ذات اجتماعی می‌انگارند."(۱)

آنارشیست‌ها معتقدند كه گروه‌های داوطلب بهتر از دولت می‌توانند به امور اجتماع رسیدگی كنند. آنها "همگی در بر افكندن هر نوع دولت هم‌رأی‌اند و دموكراسی را نیز استبداد اكثریت می‌دانند كه شر آن كمی كمتر از استبداد سلطنتی است."(۲)

پیر ژوزف پرودون از آنارشیست‌های نامدار فرانسوی می‌گفت: "حكومت انسان بر انسان به هر صورتی كه باشد بردگی است. كمال غایی جامعه وقتی تحقق‌پذیر است كه نظم و آنارشی (بی‌نظمی) با هم متحد شوند."(۳)

"آنارشیست‌های فلسفی مانند پرودون و كروپتكین معتقد بودند كه دولت شر مطلق است. آنها با بودن دولت مخالفت می‌كردند و آن را تجسم زور و سلطه می‌دانستند و می‌گفتند ممكن است دولت به كسی كمك كرده باشد، اما به‌ندرت به سود عامه مردم بوده است و بنابراین هر چه زودتر از بین برده شود رنج و عذاب انسان‌ها كمتر خواهد شد."(۴)

گروه‌های مختلف در آنارشیست‌ها روش‌های مختلفی را برای رسیدن به اهداف خود دنبال می‌‌كنند كه با توجه به ضعف یا شدت عمل در رسیدن به آن اهداف به گروه‌های "آرامش‌خواه" و "انقلابی" تقسیم می‌شوند.

"دشمنی آنان با هر شكلی از قدرت مانع پدیدآمدن سازمان‌های قدرتمند آنارشیست شده است... آنان هرگز نتوانستند سازمان پایداری برای خود بر پا كنند..."(۵)

نیلوفر سیاوشی

پی‌نوشت:

۱ـ دانشنامه سیاسی (فرهنگ اصطلاحات و مكتب‌های سیاسی)، داریوش آشوری، انتشارات مروارید.

۲ـ همان.

۳ـ بزرگان فلسفه، هنری توماس، مترجم: فریدون بدره‌ای، شركت انتشارات علمی و فرهنگی.

۴ـ بنیادهای علم سیاست، عبدالرحمن عالم، نشر نی.

۵ـ دانشنامه سیاسی، داریوش آشوری.