خاندان پولدارها

فساد مالی در خاندان سلطنتی عربستان سعودی

همه تحلیلگران سیاسی و اقتصادی در مورد این که آل‌‌سعود ثروتمندترین خاندان سلطنتی در دوران معاصر است، اتفاق نظر دارند.

هرچند آمار دقیقی در مورد ثروت اعضای این خاندان وجود ندارد، اما ریخت‌ و پاش چهره‌های برجسته و حتی وابستگان خرد آل‌‌سعود گواهی بر دسترسی نامحدود آنان به ثروت‌های بادآورده نفتی عربستان ‌سعودی و تسلط بر اقتصاد این کشور است.

افسانه ثروت آل‌‌سعود در دهه ۱۹۷۰ وقتی روزنامه‌ای آمریکایی از باخت شش میلیون‌دلاری ملک‌فهد در یکی از قمارخانه‌های مونت‌کارلو در یک شب خبر داد، بیش از پیش بر سر زبان‌ها افتاد.

افشای یکی از نامه‌های محرمانه ارسالی سفارت ایالات‌ متحده در ریاض، پایتخت عربستان ‌سعودی برای واشنگتن در سال ۱۹۹۶ میلادی دریچه‌ای به هزارتوی فساد مالی در خاندان سلطنتی عربستان گشود و برای مدت‌ها نقل رسانه‌های بین‌المللی شد. در این نامه تصریح شده بود: «اعضای خاندان سلطنتی بی‌حساب و کتاب خرج می‌کنند و تمامی آنها ـ حتی آنانی که وابستگی اندکی به این خاندان دارند ـ حقوق‌های کلان ماهانه دریافت می‌کنند.» *

این پرداخت‌ها توسط دفتر برنامه‌ریزی وزارت دارایی عربستان ‌سعودی صورت می‌گیرد و از ۲۷۰ هزار دلار برای شاهزادگان مهم تا ۸ هزار دلار به بی‌اهمیت‌ترین وابستگان خاندان را در بر می‌گیرد.

علاوه بر آن، اعضای خاندان سلطنتی در موارد خاص مثل ازدواج و خرید اقامتگاه کمک‌های مالی ویژه دریافت می‌کنند.

بودجه سالانه دفتر برنامه‌ریزی وزارت دارایی یا بهتر است گفته شود بودجه سالانه تخصیصی به خاندان سلطنتی حدود دو میلیارد دلار در سال برآورد می‌شود.

به دریافتی اعضای خاندان سلطنتی وجوه خارج از بودجه را هم باید افزود که از محل وجوه در اختیار پادشاه تامین می‌شود و بی‌آن‌که تحت نظارت وزارت دارایی باشد به صلاحدید وی در اختیار افراد خاص این خاندان قرار می‌گیرد.

گزارش‌هایی وجود دارد که براساس آن پنج، شش شاهزاده سعودی تحت نظر مستقیم پادشاه، یک میلیون بشکه از میانگین هشت میلیون بشکه نفت تولیدی در روز عربستان‌سعودی را خارج از شبکه بازاریابی و فروش دولتی عرضه کرده و درآمد آن را مستقیما به حساب پادشاه واریز می‌کنند. این وجوه، تامین‌کننده ریخت‌وپاش‌های دربار و منبع اصلی توزیع پول خارج از بودجه بین اعضای خاندان سلطنتی است. بسیاری از شاهزادگان سعودی در کنار دریافت این مبالغ ماهانه و اعداد و ارقام نجومی خارج از بودجه، خود وارد میدان فعالیت اقتصادی شده و با رانت‌های دولتی درآمدهای هنگفت کسب می‌کنند.

روش نوظهور کسب ثروت برای اعضای آل‌‌سعود، اخذ تسهیلات کلان از بانک‌ها و خودداری از بازپرداخت آن است. بانک‌های خصوصی البته سعی می‌کنند از اعطای تسهیلات به وابستگان آل سعود اجتناب کنند، اما در پاره‌ای موارد، سفارش بزرگان کار را بر آنان سخت می‌کند.

همه ثروتمندان عربستان‌سعودی یا عضو آل‌‌سعود هستند یا با ازدواج با اعضای خاندان سلطنتی به آن پیوند خورده‌اند. شاهزاده سلطان بن‌عبدالعزیز، وزیر دفاع پیشین عربستان‌ سعودی در یکی از پرسر و صداترین پرونده‌های غصب زمین در عربستان با اعمال فشار بر مقامات شهری مکه، زمینی مرغوب را که برای صدها سال در تملک اعضای خاندانی در این شهر بود به تملک خود درآورد.

*‌ نقل قول‌ها از متن نامه سفارت آمریکا در ریاض به وزارت امورخارجه این کشور که در نشریه GLW منتشر شده بود، استخراج شده است.