انحراف بویایی در دوران بارداری

در ۳ ماهه اول بارداری، به دلیل تغییرات هورمونی‌ای که در بدن مادر رخ می‏دهد، میزان و تعادل هورمون‌ها به هم می‌ریزد و باعث بروز آثار فیزیولوژیک خاص بر مخاط بینی می‌شود و به تشدید …

در ۳ ماهه اول بارداری، به دلیل تغییرات هورمونی‌ای که در بدن مادر رخ می‏دهد، میزان و تعادل هورمون‌ها به هم می‌ریزد و باعث بروز آثار فیزیولوژیک خاص بر مخاط بینی می‌شود و به تشدید حساسیت بویایی می‌انجامد...

اینکه استروژن با چه مکانیسمی می‏تواند وضعیت بویایی را بهتر کند، به خوبی مشخص نیست. همین‌قدر می‏دانیم که وجود استروژن در بدن زنان در دوره باروری، باعث بویایی بهتر آنها نسبت به مردان و زنان یائسه می‏شود. این قضیه در مورد وضعیت چشایی خانم‏ها در این دوره نیز صدق می‏کند.

فرضیه دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که خانم‏های باردار به بوهای تلخ حساسیت بیشتر و به بوهای شور حساسیت کمتری دارند اما بیشتر این بوها واقعی نیستند بنابراین ممکن است شما از خانم بارداری بشنوید که از بوی خاصی در محیط یا در غذا شکایت می‏کند در حالی که شما اصلا آن را حس نمی‏کنید. به این حالت «انحراف بویایی» گفته می‏شود. برخی پزشکان معتقدند وجود این حالت در زنان باردار یک مکانیسم دفاعی محسوب می‏شود تا آنها را از مواد مضر برای سلامت جنین دور کند اما اینکه چرا مادر باردار با استشمام برخی بوها دچار تهوع و استفراغ می‏شود، به درستی معلوم نیست هر چند تحقیقات زیادی در این باره انجام شده و عامل اصلی تمام این مشکلات، تغییرات هورمونی شناخته شده است. آنچه تا الان به دست آمده این است که مراکز مختلف بویایی و چشایی در مغز نزدیک به هم قرار دارند و بر هم تاثیر می‏گذارند و مکمل یکدیگر هستند. اگر فردی بویایی خوبی نداشته باشد، مزه غذاها را هم به خوبی حس نمی‏کند و برعکس. البته همه بوها از طریق عصب و مخاط بویایی استنشاق نمی‏شوند و برخی از آنها مانند بوهای معمولی از راه مخاط و عصب زوج شماره یک بویایی به مغز انتقال می‏‌یابند ولی مسیر درک بعضی بوهای تند مانند بوی آمونیاک یا برخی مواد شیمیایی، مسیر عادی بویایی نیست بنابراین این بوها حتی در کسانی که حس بویایی مختلی دارند، حس می‏شود و این اشخاص را بیشتر تحریک می‌کند اما استنشاق هیچ بویی به تنهایی برای سلامت مادر و جنین خطرناک نیست مگر اینکه با مواد مسمومیت‏زا همراه باشد؛ مانند استنشاق بوی سیگار، بوی رنگ و چسب‏های صنعتی، تنفس در هوای آلوده، استنشاق انواع مواد شوینده و سفیدکننده، به‌خصوص انواع جرم‏گیر، استنشاق بخار انواع آفت‏کش‏ها، اسپری‌های حشره‏کش، اسپری‏ها و حالت دهنده‏های مو، خوشبوکننده‏های هوا و... به همه خانم‏های باردار توصیه می‏شود تا حد امکان از استنشاق بوهای شیمیایی به دلیل خطرهای نهفته‏ای که ممکن است داشته باشند، خودداری کنند.

نگاه متخصص گوش و حلق و بینی

دکتر ابراهیم رزم‏پا

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران