هیولایی به نام سازمان تجارت جهانی

سازمان تجارت جهانی به عنوان یكی از قدرتمندترین بوروكراسی های جهان معاصر شناخته می شود

این سازمان از طریق اعمال معاهدات شدید و موافقتنامه های متعدد، قوانین بی شماری را تصویب كرده و دولت ها را وادار به تبعیت از آنها می كند. این قوانین عموماً به نفع قدرت های ثروتمند جهانی تنظیم شده و مخالف ارزش ها و اصول دموكراتیك هستند، سازمان تجارت جهانی عملاً برای دور زدن ارزش ها و اصول دموكراتیكی كه منافع موسسات و سازمان های تجاری عظیم را به چالش می طلبیدند، تاسیس شد.سازمان تجارت جهانی به همراه بانك جهانی و صندوق بین المللی پول تشكیل مثلث شومی را داده اند كه همانند هیولاهایی سیری ناپذیر ثروت و زندگی كشورهای فقیر را می بلعند. این جنایت براساس متنی صورت می گیرد كه نام آن را «توافق واشینگتن» گذاشته اند. به موجب این «توافق» دولت ها و كشورهای فقیر در دام های سخت اقتصادی گرفتار آمده و با واگذار كردن اختیار و كنترل همه چیز از آب گرفته تا خدمات اجتماعی و پزشكی به بخش خصوصی _ و در عمل موسسات و نهادهای اقتصادی عظیم جهانی _ نفس مردمان خود را به شماره می اندازند.جان ویلیامسون كه نخستین بار عنوان «توافق واشینگتن» را به كار گرفته می گوید: از نگاه جهانیان اصول حاكم بر سازمان تجارت جهانی چیزی جز اعمال سیاست های نئولیبرال بر كشورهای فقیر و بی پناهی كه برای ادامه حیات شهروندان خود به هر راه حلی متمسك شوند، نیست. این سیاست های بی رحمانه عموماً توسط نهادهای مالی بین المللی و یا موسسات عظیم اقتصادی مستقر در واشینگتن اعمال شده و در نهایت ارمغانی جز فقر و بدبختی برای كشورهای مزبور به همراه نداشته است باور كنید در بسیاری از نقاط جهان، مردم بدون آن كه به گوشه ای آب دهان پرتاب كنند، نام سازمان تجارت جهانی را بر زبان نمی آورند.

یك مقام سابق سازمان تجارت جهانی در مقاله ای در فایننشال تایمز (۳۰ آوریل ۱۹۹۸) تحت عنوان «شبكه چریك ها» می نویسد: سازمان تجارت جهانی تبدیل به مكانی شده است كه دولت ها در خفا علیه ملت های خود تصمیم گیری می كنند. صدور مجوز حضور سازمان های غیردولتی (NGO) به این سازمان می تواند درهای آن را به روی كشاورزان اروپایی و تمامی مخالفین جهانی شدن و تجارت آزاد گشوده و باعث شود تا نظرات دیگر هم در درون آن امكان طرح شدن یابند.موج حمایت از سازمان های غیردولتی و حضور مردم در صحنه اعتراضات گسترده ای كه علیه جهانی سازی و تجارت آزاد صورت می گیرد از یك سو و عدم حمایت عمومی از تصمیمات و سیاست های دولت ها از سوی دیگر نشان دهنده شكست قطعی دولت ها در حفظ منافع عمومی شهروندان خود در قبال تجاوزات روزافزون شركت ها و موسسات چندملیتی است. به عبارت صریح تر عامه مردم به این باور رسیده اند كه دولتمردان آنها منافع عام را قربانی منافع شركت ها و موسسات چندملیتی كرده و بدین ترتیب در مسیری كاملاً مغایر با منافع ملی شهروندان خود گام برمی دارند. چنین طرز تلقی از كاركرد دولت و میزان تاثیرگذاری شركت ها و موسسات چندملیتی بر سیاست های اتخاذ شده از سوی دولتمردان باعث شده است تا حتی در اغلب كشورهایی كه در نگاه عامه «دموكراتیك» محسوب می شوند نیز انتخابات رنگ و بویی غیردموكراتیك داشته باشد. عامه مردم در این كشورها بر این باور هستند كه نتایج انتخابات اگر نه تحت تاثیر اراده قدرتمندان سیاسی و یا زورمداران _ همانند جهان سوم _ كه مطابق گرایش و میل سازمان ها و شركت هایی چندملیتی از پیش تعیین شده است. بدین ترتیب جای تعجب نیست اگر آمار مشاركت مردمی در انتخابات هر بار بیش از پیش كاهش یابد.معاونان حقوق بشر و مخالفین جهانی سازی از یكسو و هواداران محیط زیست از سوی دیگر در توجیه مخالفت خود به نكته جالبی اشاره می كنند: هیچ یك از قوانین مرتبط با محیط زیست، بهداشت، امنیت غذایی و... كه دامنه اختیارات شركت های چندملیتی را به چالش می كشیدند، توسط این سازمان به تصویب نرسیده اند. توجیه سازمان تجارت جهانی برای عدم تصویب این قوانین تضاد آنها با «تجارت آزاد» بوده است. لوری والاش و مایكل اسفورزا مولفین كتاب «سازمان تجارت جهانی: ۵ سال مقاومت در مقابل جهانی سازی تحت تاثیر شركت های چندملیتی» در مقدمه خود هدف از نگارش آن را چنین بیان می كنند: هدف ما ایجاد تغییری جدی در روند نگران كننده فعلی است. روندی كه از همان بدو آغاز باعث شده است فرآیند تصمیم گیری از حالت دموكراتیك پیشین خود منحرف شده و عملاً متاثر از القائات و تاثیرگذاری های شركت های چندملیتی شود. موضوع جالب توجه در این نكته طنز آمیز نهفته است كه ایالات متحده كه دارای یكی از شفاف ترین روش های تصمیم گیری و سیاستگزاری است، تبدیل به سردمدار حركتی شده است كه نهادهای دموكراتیك و مكانیسم های مردمی را از دخالت در این روند بازمی دارد.اسفورزا در بخشی از این كتاب می نویسد: هدف اصلی سازمان تجارت جهانی تحقق منافع شركت های چندملیتی در تمامی عرصه ها است. «سازمان تجارت جهانی قصد دارد تا هر چیزی را- حتی اگر فی نفسه امكان خرید و فروش آن وجود نداشته باشد- تبدیل به كالایی قابل خرید و فروش كند تا بدین وسیله مالكیت شركت ها و موسسات چند ملیتی بر آنها را تثبیت كند.» اسفورزا در تائید ادعای خود مثالی روشن كننده از آنچه كه در هندوستان روی داده است، ذكر می كند. مردم بومی این كشور قرن ها از شیره برخی درختان به عنوان داروهای سنتی استفاده می كردند. به دنبال كشف این خواص دارویی توسط یك شركت آمریكایی، این شركت به همراه شركت های چند ملیتی دیگر بلافاصله كلیه حقوق مربوط به تولیدهر نوع دارویی را از آن درختان به نام خود ثبت كرده اند. بدین ترتیب در حالی كه بومیان هندی قرن ها نسبت به خواص دارویی این درختان آگاه بوده و از آن برای درمان بیماری های خود استفاده می كردند، اكنون دیگر حق استفاده از دانش اجدادی خود را ندارند. چرا كه آمریكایی ها دانش و علم اجدادی آنها را هم به نام خود ثبت كرده اند. در ساختار سیاسی ایالات متحده عموماً تحت تاثیر دو حزب سیاسی دموكرات و جمهوریخواه قراردارد، حتی یك چهره مخالف سازمان تجارت جهانی را هم نمی یابد. حزب جمهوریخواه همواره نگران اقتدار ملی ایالات متحده بوده و دموكرات ها نیز به صورت سنتی حامی كارگران و مدافع حقوق بشر محسوب می شوند. بدین ترتیب طبیعی است كه هر دو حزب در مقابل سازمان تجارت جهانی و «توافقنامه تجارت آزاد آمریكای شمالی» یا «Nafta» به شدت موضع گیری كرده و به مخالفت بپردازند. اما چرا این امر روی نداده و هرگز شاهد حتی مخالفتی جزیی هم با روند جهانی سازی و گسترش روز افزون دامنه سلطه سازمان تجارت جهانی نبوده ایم.

در چنین شرایطی بدیهی است كه حتی انتخابات ریاست جمهوری یا كنگره و سنای آمریكا هم در تغییر رویكرد این كشور نسبت به سازمان تجارت جهانی و سیاست های اتخاذ شده از سوی آن، تاثیر نخواهد داشت. برای درك بهتر این موضوع كازینویی را در نظر بگیرید كه افراد بسیاری در آن به بازی و شرط بندی مشغولند. تصور می كنید پیروز نهایی كیست؟ پاسخ ساده است. صاحب كازینو پیروز نهایی تمام این بازی ها و شرط بندی ها است چرا كه او عملاً تمامی قوانین را به نفع خود تدوین كرده و از همان بدو حضور بازیگران در صحنه، آنان را وادار به پذیرش این قوانین یك جانبه می كند. سازمان تجارت جهانی هم به صورت مشابهی با تدوین تمامی مقررات به نفع و سود خود- در عمل صاحبان صنایع و شركت های چند ملیتی- از همان بدو حضور، تمامی اعضا را وادار به پذیرش شرایطی می كند كه چندان بی طرفانه تدوین نشده اند. در چنین شرایطی مخالفان جهانی سازی با این پرسش روبه رو می شوند كه چه باید كرد؟ برای قطع دامنه سیطره روز افزون هیولای «تجارت جهانی» و نجات انسان ها از چنگال شركت ها و موسسات غارتگر بین المللی، چه راهكاری را باید یافت؟ شهروندان جهان- آنان كه مخالف روند تبعیض آمیز و جهت گیرانه جهانی سازی هستند - راه های بسیاری را آزموده اند. احزاب سیاسی متعددی برای مخالفت با این روند شكل گرفته اند، نهاد های مذهبی یا اجتماعی متعددی علم مخالفت با جهانی سازی را برافراشته اند، اما در نهایت یا شكست خورده و سرافكنده به گوشه ای خزیده اند و یا در دام مطامع اقتصادی و منتفع شدن از خوان گسترده ای كه شركت های چند ملیتی برای به سكوت كشاندن صداهای مخالف در برابر آنان گسترانده اند، سقوط می كنند.سازمان تجارت جهانی تبدیل به نمادی از تلاش برای نابود سازی ارزش ها و اصول دموكراتیك شده است. بدین ترتیب برای مقابله با آن تنها یك راه حل وجود دارد، شكل دهی به جنبش فراگیر، مردمی و دموكراتیك بدون تاثیر پذیری از احزاب و گروه های سیاسی. جنبشی متشكل از افرادی كه بدون جهت گیری های سیاسی یا منافع اقتصادی خود را برای عواقب مبارزه با نهاد های قدرتمندی چون شركت های چند ملیتی آماده كرده باشند. افرادی آنچنان معتقد كه بدون هراس از منسوب شدن به عضویت در گروه های تروریستی، مخالفت با آزادی و هزاران برچسب دیگر، حاضر باشند وقت خود را صرف احیای ارزش های دموكراتیكی كنند كه در چنبره سازمان های چندملیتی به تدریج رنگ باخته و به فراموشی سپرده شده اند.