بازتعریف موسیقایی با نت رسانه ملی

کنکاشی در باب ساماندهی موسیقی در تلویزیون

در ماه‌های گذشته، خبرهایی درباره راه‌اندازی شبکه اینترنتی تخصصی موسیقی از سوی سازمان صداوسیما رسانه‌ای شده است. شبکه رادیویی آوا نیز به صورت تخصصی به پخش موسیقی و سرود و تصنیف پرداخته است. با این وصف، استقبال مخاطبان از برنامه‌های رسانه ملی که در آن به شکل جدی‌تر به موسیقی پرداخته می‌شود، لزوم تعریف فضایی ویژه را یادآور می‌شود.

اوایل دهه ۷۰، تولید نماآهنگ (ویدئوکلیپ) به شکل جدی در تلویزیون مطرح شد و رقابت جالب‌توجهی میان ایده‌پردازان و کارگردانان تلویزیونی برای تولید نماآهنگ به وجود آمد، اما آن تب پس از مدتی فروکش کرد و نتوانست به توسعه و گستردگی لازم برسد. در حالی که طی آن سال‌ها، مثل امروز که بیشتر سریال‌های نمایشی سیما از تصنیف و ترانه در تیتراژ پایانی خود سود می‌برند، این حجم موسیقی با کلام وجود نداشت.

این یادآوری آنجا اهمیت می‌یابد که صداوسیما با توجه به حساسیت‌هایی که در عرصه موسیقی وجود دارد، بهترین مرجع برای تولید و پخش موسیقی با قواعد و قوانین موجود در کشور است. در واقع باتوجه جدی‌تر به این مقوله می‌توان به نوعی بازتعریف الگوساز دست یافت و مخاطب علاقه‌مند به موسیقی را با خود همراه کرد.

در کنار تولید نماآهنگ براساس فعالیت هنرمندان عرصه موسیقی و سرود و نیز براساس آنچه در سیما در قالب ترانه سریال‌ها روی آنتن رفته، توجه به موسیقی اصیل و آواهای بومی و فولکلور ایرانی که حاوی بیشترین غنای فرهنگی هستند، توجه به تولید کیفی آثار با زمینه‌های انقلابی و سیاسی از دیگر کارکردهای مغفول شبکه‌ای با عنوان موسیقی در تلویزیون است.

یکی دیگر از کارکردهای توسعه ظرفیت موسیقایی رسانه ملی، توجه به کیفیت و رشد کیفی آثار است. گرچه امروز متولیان امر موسیقی در صداوسیما با حساسیت ویژه‌ای بر این مقوله نظارت می‌کنند، اما بی‌شک تمرکزیابی جریان موسیقی (بویژه در تلویزیون) و به‌عنوان مثال تاسیس شبکه‌ای مختص موسیقی می‌تواند مجال ویژه‌ای برای فرهنگسازی و ارتقای کیفی آثار موسیقایی (اعم از موسیقی متن، تصنیف، ترانه و...) قلمداد شود. هیچ‌ کجا مثل رسانه ملی با توجه به طیف گسترده مخاطبانش نمی‌تواند در زمینه‌های مختلف رسانه‌ای، فراگیری لازم را داشته باشد و اگر این اتفاق در حوزه موسیقی رخ دهد، زمینه برای تولید آثار بدون در نظر گرفتن شاخصه‌های فرهنگی به پایین‌ترین حد خود می‌رسد، ضمن آن که در عرصه کارآفرینی نیز بسیاری از نیروهای تحصیلکرده، جوان، خلاق و پرانرژی می‌توانند در محیطی امن و قاعده‌مند به کار گرفته شوند و بهترین بازدهی را نیز از خود ارائه دهند.

در کنار تولید نماآهنگ و نیز آنچه در سیما در قالب ترانه سریال‌ها روی آنتن رفته، توجه به موسیقی اصیل و آواهای بومی و فولکلور ایرانی و تولید کیفی آثار با زمینه‌های انقلابی و سیاسی از دیگر کارکردهای مغفول شبکه‌ای با عنوان موسیقی در تلویزیون است

بحث دیگر، جذب مخاطبی است که در معرض هجمه‌های فرهنگی قرار دارد. موضوعی که البته مساله مسئولان سازمان صداوسیما هم است، چراکه شنیده می‌شود آنها نیز در راستای تامین نظر مخاطبان فارسی‌زبان دنیا و با بحث و دقت زیاد برای ایجاد بستر مناسب، قصد دارند شبکه تلویزیونی با عنوان «آوا و نما» راه‌اندازی کنند.

حسین تقی‌پور، رئیس مرکز موسیقی و سرود سازمان صداوسیما که از سال ۷۲ فعالیت خود را در سازمان صداوسیما شروع کرد، در این زمینه معتقد است: آنچه مسلم است هم‌اکنون بیش از ۱۲۰ شبکه ماهواره‌ای به صورت ۲۴ ساعته در دنیا موسیقی پخش می‌کند که متاسفانه به دلیل عدم ارزیابی کارهای تولیدی از حیث کلام، موسیقی و خوانندگی در سطح بین‌المللی شاهد کارهای ضعیفی به زبان فارسی هستیم.

وی همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که از طریق موسیقی و نماآهنگ می‌توان بسیاری از پیام‌های اخلاقی و ضد اخلاقی را با زبانی ساده، اما تاثیرگذار براحتی بیان کرد. متاسفانه دشمنان ایران اسلامی هم‌اکنون از طریق فرهنگی با ما ستیز می‌کنند. حتی با استفاده از کلام نازیبا و گاه توهین‌آمیز اصالت زبان شیوا و فصیح پارسی را نیز تلاش می‌کنند از بین ببرند. امروزه در جهان با استفاده از روش‌های نوین بیشتر از گذشته می‌توان بر ذهن مخاطب نفوذ کرد و تاثیر گذاشت. برای نمونه در روز تاسوعا و عاشورای امسال حدود ۷۰ ویدئوکلیپ مناسبتی از شبکه‌های مختلف پخش شد که اگر شبکه موسیقی داشتیم، بینندگان بیشتری می‌توانستند از این طریق با واقعه عاشورا آشنا شوند. در واقع می‌توان تمامی ویدئو‌کلیپ‌ها را به صورت متمرکز در شبکه موسیقی در اختیار مخاطبان قرار داد تا آنها نیز براساس ذائقه و سلیقه خود برنامه مورد علاقه‌شان را ببینند و در بین شبکه‌ها برای دیدن موسیقی سرگردان نباشند.

آنچه مسلم است بسیاری از مخاطبان ایرانی دوست دارند نیازهای موسیقایی خود را از منبع رسمی رسانه‌ای کشور تامین کنند. برنامه تلویزیونی پربیننده شبکه آموزش سیما (رادیو هفت) بخش عمده‌ای از برنامه خود را به موسیقی و پخش ترانه‌ها با حضور خواننده‌های مختلف موسیقی پاپ اختصاص داده و به این دلیل یکی از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های تلویزیونی است. همین نمونه شاخص نشان می‌دهد تا چه حد بازتعریف موسیقایی با نت رسانه ملی می‌تواند به افزایش مخاطبان این رسانه ختم شود.

احمدرضا علیزاده