چهارشنبه, ۱۰ بهمن, ۱۴۰۳ / 29 January, 2025
الگوی مطلوب برای تولید کالای ایرانی
در ادبیات اقتصادی، رشد مداوم و توسعه پایدار از مفاهیم اساسی توسعه اقتصادی به شمار می آیند.
امروزه دو تئوری مشهور در مورد توسعه اقتصادی وجود دارد:
۱- استراتژی جایگزینی واردات؛
۲- استراتژی توسعه صادرات، این دو تئوری با وجود همه تفاوت کاربردهایشان یک مفهوم مشترک دارند: «برای توسعه کشور باید از تولید ملی کشور حمایت شود.» تفاوت این دو تئوری تنها در چگونگی حمایت از تولید داخلی و مدت این حمایت است.
براساس این تئوری ها چرا باید به تولیدات ملی توجه کرد؟ دلایل تأکید این تئوری ها بر حمایت از تولید ملی و نحوه حمایت از آن را می توان به صورت زیر برشمرد:
● آموزش در صنایع
امروزه غول های صنعتی و انحصارگرا در بسیاری از صنایع پایه و استراتژیک شکل گرفته اند که عمده بازارهای جهانی را در دست دارند و با توجه به صرفه های به مقیاس بزرگ این شرکت ها، هیچ محصول داخلی در بازارهای جهانی توان رقابت با محصولات این شرکت ها را ندارد. بنابراین برای سودآوری برخی از محصولات باید هزینه تولید آن ها را در کشور پایین آورد تا به تدریج به مرحله تولید انبوه برسند. برای مثال در کشور چین دولت به کارکنان کارخانه ها آموزش رایگان می دهد و بدین ترتیب هم بهره وری کارگران را بالا می برد و هم هزینه تولید کارخانه داران را پایین می آورد.
در کشور ما نیز می توان با مدیریت بهتر منابع، بسیاری از صنایع را مورد حمایت قرار داد. به عنوان مثال می توان در ازای اختصاص بخشی از یارانه آموزشی دانشگاه ها به صنعت، در برخی از موارد، آموزش را به مراکز صنعتی و کارخانه ها واگذار کرد و بدین ترتیب کارخانه ها آموزش کاربردی مورد نیازشان را به دانشجویان می دهند و دیگر لازم نیست تا برای تربیت نیروی کار متخصص بودجه ای جداگانه صرف کنند. همین طور می توان از راه همکاری بهتر بخش صنعت و دانشگاه، دانشگاه ها پروژه های درسی و پایان نامه هایی در راستای نیازهای صنعت تعریف کنند و به این ترتیب هزینه بخش تحقیق و توسعه صنایع پایین آید.
● تشکیل خوشه های صنعتی
یکی از مهم ترین عوامل توسعه کشورهایی مثل کره جنوبی و چین، ایجاد موفقیت آمیز خوشه های صنعتی در کشورشان بوده است. خوشه صنعتی به معنای مجموعه ای از صنایع کوچک و بنگاه های خدماتی است که در یک رشته صنعتی با تکیه بر مزیت های خاص یک منطقه جغرافیایی سازماندهی شده اند. در خوشه صنعتی تمامی صنایعی که با یکدیگر در زنجیره تولید ارتباط دارند در کنار یکدیگر قرارگرفته اند.
شناسایی مزیت های نسبی هر منطقه از کشور و دادن مشاوره و تسهیلات به سرمایه گذاران بخش خصوصی از اساسی ترین ارکان حمایت از تولید ملی شمرده می شود که می توان هزینه تولید و توان رقابت پذیری را در صنایع کشور گسترش دهد. به عنوان مثال اگر در یک منطقه، صنایع ذوب آهن، قطعه سازی، طراحی و مونتاژ در کنار یکدیگر قرارگرفته باشند، به طور حتم از بسیاری از هزینه های حمل و نقل و آموزش و... کاسته می شود و هزینه تولید سرشکن می گردد.
● ایجاد بسترهای شکوفایی صنعت توسط دولت
تولید درصنعت مستقل از سایر صنایع و زیر ساخت های لازم برای توسعه آن صنعت نیست و درعین حال، سرمایه گذاری و توسعه زیر ساخت های لازم برای گسترش تجارت آن وظیفه بنگاه های خصوصی نیست. این وظیفه دولت است که بسترهای لازم را برای شکوفایی یک صنعت درکشور ایجاد کند.
● اهمیت نوآوری و خلق ایده های جدید
از مهم ترین عوامل توسعه، خلق ایده های جدید است، کشورهای توسعه یافته، در بسیاری از محصولات، دارای تجارب بالایی از لحاظ مدیریتی و از لحاظ فنی و بازاریابی هستند و این امررقابت با آن ها را دشوار می کند. بنابر این یک راه برای توسعه صادرات و ایجاد بازارهای جدید، سرمایه گذاری در ایده ها و محصولات جدید می باشد. به عنوان مثال تا چند سال پیش، کمتر کسی فکر می کرد که روزی شرکت مایکروسافت در زمینه سیستم عامل رقیبی پیدا کند. درحالی که امروزه در گوشی های جدید، سیستم عامل اندروید گوی سبقت را از مایکروسافت ربوده است. ولی تأمین مالی مناسب ایده های جدید، یکی از مشکل ترین و پیچیده ترین عناصر درفرآیند راه اندازی کسب و کارهای کارآفرینانه است.
یکی از راه های تأمین مالی طرح های کار آفرینانه، سرمایه گذاری مخاطره پذیر است. برای شرکت هایی که درمرحله شکل گیری هستند، اکثراً باید از پول خانواده و دوستان استفاده کرد و سپس با رشد شرکت به سمت سرمایه گذاران رسمی تر مانند سرمایه گذاران مخاطره پذیر روی آورد. سرمایه گذاری مخاطره پذیر، منبع سرمایه برای شرکت هایی است که در ابتدای راه تولید هستند. سرمایه مخاطره پذیر از آن جهت که کمک به شکل گیری تجاری سازی طرح ها، ایده ها و برنامه های کسب وکار می نماید و در خدمت طرح ها و ایده هایی قرار می گیرد که تاکنون دربازار تست نشده است، مخاطره پذیر نامیده می شود.
تجربه کشورهای صنعتی نشان داده است که سرمایه گذاری مخاطره پذیر از عوامل اصلی توسعه کشورها می باشد. این نوع سرمایه گذاری ها در مرحله اول به دلیل عدم سرمایه گذاران بزرگ، توسط دولت انجام می شود. درمرحله دوم پس از توسعه یافتگی کشور و گسترش بازارهای مالی درکشور این نوع سرمایه گذاری نیز توسط سرمایه گذاران بخش خصوصی انجام می شود. اکنون سرمایه گذاران مخاطره پذیر تنها به تهیه سرمایه های مالی نمی پردازند، بلکه نقش فعالی را نیز در زمینه تصمیم گیری در شرکت ها برعهده دارند.
این امر به دلیل شرایط مخاطرات جدید می باشد که از راه عدم اطمینان و عدم تقارن اطلاعات داخلی و خارجی مشخص می شود. سرمایه گذاران مخاطره پذیر در زمینه تعیین سرمایه گذاری و نظارت برشرکت های جدید در بخش خاص یا از بازار و یا در مرحله خاصی از توسعه شرکت خبره شده اند. تحقیقات در زمینه سرمایه گذاری مخاطره پذیر نشان داده است که شرکت های با پشتوانه سرمایه گذاری مخاطره پذیر نقش مهمی را در تجاری نمودن فن آوری ها ایفا می نمایند. سرمایه گذاری مخاطره پذیر تاکنون بیشتر بر (ICT) و بیوتکنولوژی متمرکز شده است.
سرمایه گذاری مخاطره پذیر در مراحل مختلف توسعه محصول به قرار زیر می باشد:
الف) سرمایه گذاری قبل از ایجاد واقعی محصول یا شرکت؛
ب) سرمایه گذاری برای شروع شرکتی درمرحله اول یا دوم توسعه آن (به مدت ۳تا ۷ سال):
پ) سرمایه گذاری در شرکتی که فراتر از مرحله حساس برود و موفق شود؛
ت) سرمایه گذاری درشرکتی برای آماده شدن جهت سرمایه عامه مردم و سهامی عام شدن (به مدت ۳ تا ۵ سال)؛
ث) سرمایه گذاری درشرکتی برای ادغام یا اکتساب مالکیت.
سرمایه خطرپذیر یکی از عمده ترین منابع تأمین مالی برای شرکت های کوچک و نوپاست. شرکت های سرمایه گذاری، سرمایه لازم برای پروژه های نوآورانه را فراهم می کنند و به ازای پولی که سرمایه گذاری می کنند، درسود آن ها شریک می شوند. از آنجا که در همان ابتدا مشخص است که سرمایه گذاری درشرکت های درحال رشد انجام می شود و این شرکت ها در ابتدا درآمد چندانی ندارند عمل پر ریسکی محسوب می شود. این ریسک به وسیله بازده بیشتری که از سرمایه گذاری درشرکت های پر ریسک حاصل می شود جبران می گردد.
نهادهای مالی که به طور تخصصی در تأمین مالی پروژه های با ریسک بالا فعالیت می کنند، صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر یا (Venture Capital fund) نامیده می شوند.
سرمایه گذاری مخاطره پذیر یک مکانیزم کاملاً شناخته شده در دنیا برای ایده های نوآورانه است که متأسفانه درکشور ما به دلیل مشخص نبودن قوانین،قابلیت اجرا ندارد و لازم است تا مسئولیتی با رفع موانع حقوقی و حمایت لازم شرکت های سرمایه گذاری مخاطره پذیر را در کشور ایجاد نمایند. فقط برای اینکه بیشتر به اهمیت سرمایه گذاری مخاطره پذیر پی ببریم. اشاره می کنیم که شرکت های (Microsoft.Google.Apple.Intel.USB.ATT) از راه سرمایه گذاری مخاطره پذیر شکل گرفته اند.
● دو راهکار استراتژیک حمایت از تولید ملی
دو استراتژی جانشینی واردات و استراتژی توسعه صادرات، برای حمایت از تولید ملی وجود آورد. فرآیندی که «جانشین واردات» نامیده می شود به طور خلاصه می خواهد برای صنعت یا صنایعی از خود کشور، بازاری آماده به وجود آورد در واقع سیاست جانشینی واردات، سیاستی است که به جای واردات و به ویژه واردات صنعتی از تولیدات داخلی آن کالاها و فرآورده ها استفاده می کند یا صنایع لازم برای تولید داخلی آن ها را فراهم می آورد.
دلایل عمده اتخاذ این استراتژی از یک سوکاهش تقاضای جهانی برای کالاهای اساسی و مواد خام، کسری روبه افزایش تراز پرداخت ها و از سوی دیگر اعتقاد به جادوی معجزه آمیز سیاست یاد شده برای صنعتی شدن کشورها بوده است. اما این سیاست دارای نقاط ضعف فراوانی می باشد؛ یکی از ایرادهای اساسی این نظریه این است که تحت این سیاست کالاهایی که کشور در آن ها مزیت نسبی ندارند و صرفاً با اتکا به حمایت های دولت سودده به نظر می رسند نیز درداخل تولید می شوند و دیگر آن که این سیاست باعث می شود تا کشور از مزیت های تجارت جهانی محروم شود. درعمل هم کشورهایی مثل پاکستان، کره شمالی و برزیل (دهه های ۶۰ و ۷۰ م) که این سیاست را در پیش گرفته اند. موفق نبوده اند.
استراتژی توسعه صادرات به معنای آن است که کالاها و خدماتی را که کشور در آنها برای صادرات مزیت نسبی دارد شناسایی شود تا با تولید این کالاها و استفاده از صرفه های مقیاس در فروش انبوه این کالاها، کشور به سوی توسعه حرکت کند. این استراتژی درعمل در کشورهای ترکیه، چین، کره جنوبی، آرژانتین و مالزی موفقیت خود را ثابت کرده است.
در راستای حمایت از تولید ملی باید از راه ایجاد خوشه های صنعتی و حمایت از شرکت های سرمایه گذار مخاطره پذیر به گسترش تولید کشور کمک کرد و با شناخت ظرفیت های تولیدی، کالاهایی را در آن ها مزیت نسبی داریم صادر کنیم تا قادر باشیم با ارز حاصل از فروش این کالاها، کالاهایی راکه در آن ها مزیت نسبی نداریم وارد نماییم.
وحید محمدی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست