شیوه زندگی با اگزما

توصیه های دکتر محمدعلی نیلفروش زاده به والدینی که فرزندشان اگزما دارد

در میان ایمیل‌های رسیده به «سلامت» مادری برایمان نوشته: «از همان بدو تولد حساسیت‌های پوستی رومینا شروع شد. در تمام عکس‌‌های ۲ ماهگی‌اش لپ‌های قرمزی دارد که پر از دانه‌های جوش‌مانند است...

باید مدام مراقب می‌بودم چه می‌خورد و چه می‌پوشد تا مبادا دوباره بدنش پر از زخم شود. همه درمان‌ها هم موضعی و موقتی بود. الان او ۴ ساله شده و با اینکه همه نکته‌های لازم را رعایت می‌کنم، اخیرا بدنش به دکمه‌های لباس هم حساسیت نشان می‌دهد. چند روز پیش متوجه شدم پس‌گردنش حالت ضخیم و چرمی‌شکل پیدا کرده، گویا شب‌ها آن منطقه دچار خارش می‌شده و به‌خاطر خاراندن پوستش لک شده است. دیگر نمی‌دانم چه کنم. لطفا بگویید درمان و راه‌حل قطعی این مشکل چیست.»

دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده، متخصص پوست، در پاسخ به این مادر گرامی، شیوه زندگی با اگزما و نکته‌هایی را که والدین بچه‌های مبتلا به اگزما باید بدانند، برایمان گفته است.

▪ مشکل اصلی بچه‌هایی که دچار اگزما هستند چیست؟

بچه‌ها این ویژگی‌ ذاتی را درست همانند رنگ مو، قد، رنگ چشم و... از والدین یا بستگان درجه یک خود به ارث می‌برند. در واقع، نوعی التهاب مزمن درونی از هنگام تولد با این کودکان همراه است. این التهاب مزمن به‌وسیله برخی عوامل تشدید می‌شود و دقیقا به همین دلیل افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، باید مراقب خود باشند و تا می‌توانند از محرک‌‌های محیطی دوری کنند.

▪ یعنی کسی که با این خصوصیت متولد شده، باید زندگی با آن را یاد بگیرد و بداند هرگز از حساسیت‌هایش خلاص نخواهد شد.

بله، شاید اگر این واقعیت را به پدر و مادر یک نوزاد مبتلا به اگزما بگویند یا حتی قبل از آن خود والدین بدانند امکان دارد بچه آنها هم مثل خودشان فردی آلرژیک باشد و به گرده گل‌ها یا برخی غذاها و... چه با علائم تنفسی و چه پوستی، حساسیت نشان دهد به جای اینکه بچه را مدام از این پزشک به آن پزشک ببرند، عزم خود را در شناسایی محرک‌ها و برنامه‌ریزی برای دوری از آنها جزم کنند. والدینی که مهارت لازم برای مراقبت از کودک مبتلا به اگزمای سرشتی را پیدا می‌کنند به خوبی می‌دانند این‌کار آنقدرها هم سخت نیست. البته خبر خوب اینکه امکان دارد با تغییرات هورمونی و شروع دوره نوجوانی اگزما بهتر شود.

▪ ولی اینکه دائم منتظر شروع علائم آلرژی پوستی یا تنفسی به‌خاطر یک محرک جدید باشیم، سخت به نظر می‌رسد.

این‌طور هم که می‌گویید، نیست. چون اگزمای اتوپیک یا هر آلرژی و اگزمایی درجه‌بندی و طیفی دارد. از طرفی، همه افرادی که این التهاب مزمن را به ارث برده‌اند، در برابر همه محرک‌های غذایی و محیطی واکنشی نشان نمی‌دهند و همین کمک می‌کند تا بتوانند فهرستی از عوامل تشدید‌کننده بیماری‌شان را تهیه کنند. علاوه بر اینها، پدر و مادر باید همیشه بعد از حمام بلافاصله پوست بچه را مرطوب ‌کنند تا به او یاد ‌دهند که خودش اجازه ندهد پوستش خشک شود. با این کار قدم بزرگی در کنترل علائم اگزما که مهم‌ترینش خارش است،‌ برداشته‌ می‌شود.

▪ به نظر می‌رسد موضوع به همین راحتی هم نباشد چون مادر رومینا واقعا مستاصل شده است.

همیشه از حرف تا عمل فاصله است اما به هر حال افراد مبتلا به اگزما یا پسوریازیس یا حتی دیابت، اول باید مزمن بودن مشکل خود را بپذیرند و بعد یاد بگیرند چطور با آن زندگی کنند. این بیماران باید بدانند در تغذیه، خواب، شیوه حمام کردن و همه‌چیز زندگی لازم است کنج ذهن به موضوع دیابت، اگزما یا فشارخون هم توجه شده باشد. اگر کسی مشکلش را انکار یا طوری زندگی کند که انگار همه ذهنش را این بیماری گرفته‌ و او ناتوان مانده است، قطعا استرس ناشی از این طرز تفکر همه علائم بیماری‌اش را تشدید می‌کند و او را در چرخه معیوب می‌اندازد. مادر رومینا هم باید عوامل محرک بیماری فرزندش را بشناسد و به محض اینکه اگزما ظاهر شد، با آن برخورد علامتی داشته باشد؛ درست مثل یک پزشک.

▪ بیشتر توضیح می‌دهید؟

منظور از برخورد علامتی، اولویت‌بندی است که در مواجهه با بیماری‌های مزمن پوستی انجام می‌شود. مثلا وقتی کودک دچار خارش بیشتر می‌شود، برای جلوگیری از بروز پدیده کوبنر(که در آن هر چه فرد محدوده را بیشتر بخاراند، به دلیل فعال شدن عوامل حساس شدت خارش بیشتر می‌شود) اولین اقدام مادر باید این باشد که نگذارد پوست کودکش بخارد و بلافاصله پوست را مرطوب کند و با یک کرم بدون بو مثل اوره یا وازلین و اوسرین و دعوت دختر کوچکش به آرامش، او را کنترل کند. اگر خارش موقع شب شروع شود، می‌توانند یک آنتی‌هیستامین ساده به او بدهند. موضع خارش‌دار را باید با یک کرم حاوی کورتون ضعیف مثل هیدروکوتیزون هم چرب کرد تا محل حالت لک و چرمی شکل پیدا نکند و خارش هم قطع شود. البته مصرف این کورتون فقط روی ضایعه و آن هم به مدت محدود، (۳ روز) توصیه می‌شود چون مصرف طولانی‌مدت برای پوست نازک کودک مضر است. پس هیچ ضایعه اگزمایی نباید بدون درمان رها شود و باید به صورت علامتی مشکل را حل کنیم.

● از استرس تا حمام

▪ اگر بخواهید به والدینی که بچه‌های مبتلا به اگزما دارند یک توصیه مهم بکنید، آن توصیه چیست؟

از آنجا که استرس در بچه‌ها به شدت می‌تواند علائم اگزمای اتوپیک را تشدید کند، باید به سلامت روانی آنها اهمیت بدهند. نباید با رفتارهای خاص یا هشدارهای بی‌مورد درباره بیماری و مشکل او، فرزندشان را در معرض استرس قرار دهند. می‌توانند خیلی عادی بگویند مصرف این غذاها یا استفاده از این وسایل برای تو خوب نیست. با اینکه باید آداب خاصی برای حمام رفتن این بچه‌ها در نظر گرفت اما ضرورتی ندارد مدام اینها را به بچه گفت و به او استرس وارد کرد.

▪ منظورتان از آداب حمام رفتن ممنوعیت استفاده از آب داغ است؟

این هم یکی از نکته‌هاست. نکته دیگر اینکه مدت و دفعات حمام زیاد نباشد (زمستان هفته‌ای یک بار و تابستان‌ها بیشتر)، لیف خیلی نرم و نخی باشد، شوینده مناسب پوست، استفاده شود، بلافاصله پس از خشک کردن بچه در حمام، همه پوست را با کرم مخصوص حاوی اوسرین مرطوب کنند و لباس‌های بچه را با شوینده‌های قوی و پودر لباسشویی نشویند یا به آبکشی آن دقت کنند.

نسیم تقوی