احساس مسئولیت وامر به معروف و نهی از منکر

اگر کل جامعه احساس مسئولیت کرده و یکدیگر را امر به معروف و نهی از منکر کنند منکر دیگر نمی تواند رشد کند

گروهی امر به معروف و نهی از منکر نمی‌کنند و می‌گویند: “اگر لازم باشد، فلان شخصیت، یا مقام و یا فلان انجمن اسلامی و دیگران هستند” غافل از آنکه امر به معروف و نهی از منکر هم چون نماز وظیفه همه است امکان دارد آن خلافی را که شما مشاهده کردی، فلان مسئول یا رئیس مشاهده نکند، ممکن است آن مسئول فکر می‌کند که پشتوانه مردمی ندارد و اگر افرادی مثل شما فریاد بزنند، دیگران نیز قیام کنند اما باید گفت که غفلت دیگران دلیلی برای توجیه غفلت ما نیست. این دو فریضه وظیفه همگانی است و همه باید در این مسئولیت واجب شرکت داشته باشند.

این خاصیت بشر است. اگر کل جامعه احساس مسئولیت کرده و یکدیگر را امر به معروف و نهی از منکر کنند منکر دیگر نمی‌تواند رشد کند.

فرض کنیم که کاسبی اهل تقلب، بی‌انصاف و کم فروش باشد، هیچ لزومی ندارد که مردم با وی درگیر شوند بلکه اگر اهالی آن محل و افراد مختلف در قبال یکدیگر احساس مسئولیت کنند و بنا به وظیفه امر به معروف و نهی از منکر وقتی به او می‌رسند با روی خوش سلام علیک کنند و به او بگویند که ای آقا، از شما بعید است، حیف از شما، بد است از شما که چنین اعمالی را مرتکب شوید، و بعد خداحافظی کنند و بروند، سپس نفر دومی، سومی و به همین ترتیب اگر این امرادامه پیدا کند چنین فردی واقعا چقدر می‌تواند دوام بیاورد.

بنابراین احساس مسئولیت کردن در قبال یکدیگر و تذکر و امر به معروف و نهی از منکر که اسلام تا حد زیادی روی آن تکیه می‌کند معنایش همین است.

اگر مروری داشته باشیم به تاریخ انبیای بزرگوار (علی نبینا و آله و علیهم السلام) در می‌یابیم که مهمترین یکی ازمهمترین‌ماموریت‌های پیامبران خداوند امر به معروف و نهی از منکر بوده است، به این معنا که پروردگار عالم یکصد و بیست و چهار هزار رسول و نبی فرستاد برای برپا داشتن امر به معروف و نهی از منکر و این موضوع خود گویای ارزش بسیار بالای این دو فریضه نزد خداوند است.

به بیان دیگر تمامی پیامبران الهی همه هستی خویش را فدای اقامه معروفات و ریشه کن کردن منکرات کردند که با ظهور آخرین فرستاده خداوند این موضوع شتاب بشتری به خود گرفت و به صورت جدی وارد در قوانین حکومتی هم شد و به صورت یک مسئولیت مهم اجتماعی برای آحاد مردم در آمد و به خود چهره مردمی ‌گرفت. چرا که زندگی کردن در اجتماع بدون قبول مسئولیت بی‌معناست.

کسانی که احساس مسئولیت نکنند یعنی بی‌تفاوتند و بی‌تفاوتی یعنی بی‌تحرک بودن و بی‌تحرک بودن یعنی مرده بودن و این معنا به دور از شان والای یک مسلمان و هر انسان آزاده‌ای است.

بنابراین نمی‌توان در یک جامعه زندگی کرد و از کتاب و مسائلی که سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد بی‌تفاوت گذشت. زیرا در جامعه‌ای که سرنوشت اعضایش به هم پیوسته است، تنها با سلامت جامعه می‌توان سالم ماند و امر به معروف و نهی از منکر بزرگترین ضامن سلامت جامعه است.

چه زیبا پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) این معنا را بیان داشته‌اند آنجا که افراد جامعه را به مسافران کشتی تشبیه می‌کنند و مثل می‌زنند به این شرح که اگر در میان مسافران، کسی به ادعای آنکه من به اندازه خود در کشتی سهم دارم به سوراخ کردن آن بپردازد و دیگران سکوت کرده و هیچ مسئولیتی در قبال او از خود نشان ندهند درواقع خود و دیگر مسافران را نابوده کرده است ولی اگر دیگران با او برخورد کنند و از این عمل ناپسند جلوگیری کنند خود و او را از هلاکت رهایی بخشیده‌اند.

امام خمینی در رابطه با احساس مسئولیت کردن افراد در قبال یکدیگر می‌فرمایند: “کوشش کنید که احکام اسلامی را هم عمل کنید و هم وادار کنید که دیگران عمل کنند، همان طوری که هر فرد موظف است خودش را اصلاح کند، موظف است که دیگران را هم اصلاح کند، اصل امر به معروف و نهی از منکر برای همین است که جامعه را اصلاح کند”. (۶)

اثر وضعی و نتیجه طبیعی و حتمی ترک این فریضه مهم تسلط اشرار و بهم خوردگی امنیت و انضباط اجتماعی است.

اسلام مردم را چنین تربیت کرده و همه مسلمانان، مراقب اوضاع خود بودند و باید باشند و تا وقتی این مراقبت عمومی در کار بود دیگر میدان برای تسلط اشرار، باز نمی‌ماند و نظم و امنیت اجتماعی برقرار می‌گردید.

جانشین کردن نفرین و دعا برای نابودی اشرار و ظالمین به جای فریضه امر به معروف و نهی از منکر، مانند آن خواهد بود که کسی مثلا ازدواج نکرده و بخواهد با دعا و انواع ختم‌ها صاحب فرزندی بشود! بدیهی است که این قبیل دعاها مستجاب نخواهد شد، زیرا: خدا برای جریان امور، اسباب و علمی قرار داده که تخلف ناپذیر است و خدا برای اجرای فرمان‌های خود، و تحقق بخشیدن به مشیتش علل و عواملی قرار داده و برای صاحب اولاد شدن، عامل ازدواج را مقرر فرموده است. سر مستجاب نشدن دعا برای نابودی اشرار در محقق نشدن عوامل استجابت آن به علت ترک امر به معروف و نهی از منکر است. ملتی که این فریضه را ترک کرد و نظارت ملی را رها نمود نتیجه قهری آن بر هم خوردگی نظم و انضباط اجتماع و تسلط اشرار بر آنان خواهد بود.