از جان این بینی چه می خواهید

گفتگو با دکتر محسن نراقی درباره حفظ عملکرد بینی در جراحی های زیبایی

هرگاه سخن از عمل جراحی زیبایی بینی(راینوپلاستی) به میان می‌آید، مباحث مربوط به نقش زیبایی بینی در صورت مطرح می‌شود. در صورتی که نباید از نقش عملکردی بینی غافل شد. صحبت را از نقشی که بینی در کیفیت زندگی و سلامت انسان دارد شروع کنیم و درادامه‌این نقش را در مقایسه با زیبایی‌شناسی در صورت مورد بررسی قرار بدهیم. به همین دلیل، می‌نشینیم پای صحبت‌های دکتر محسن نراقی، متخصص بیماری‌های گوش و حلق و بینی و راینولوژیست.

● در جراحی‌های با اهداف زیبایی، چگونه باید جراح هم به اصلاح ساختار بینی و هم به مراقبت از عملکرد وسیع ومهم بینی توجه داشته باشد؟

به‌طور دقیق همین مساله است که عمل جراحی پلاستیک بینی را به مشکل‌ترین عمل جراحی زیبایی در بدن تبدیل کرده است. در بسیاری از کتاب‌ها، مولفان بزرگ به ‌این نکته توجه موکد داشته‌اند که جراحی پلاستیک بینی مشکل‌ترین عمل زیبایی در بدن است. علت، آن است که در عمل بینی با عضوی روبه‌رو هستیم که در مرکز صورت قرار دارد و تاثیرات میلی‌متری و ظریف آن می‌تواند تغییرات بزرگی در چهره فرد ایجاد کند. نکته دوم اینکه، بینی عضوی با عملکردهای بسیار مهم است.

● تداخل این دو خصوصیت با یکدیگر هیچ‌گونه تضاد و تناقضی ندارد؟

در حقیقت می‌توان یک بینی فیزیولوژیک و سالم را در بینی‌ای که دارای زیبایی طبیعی است، جستجو کرد. از همین رو امروزه در اعمال زیبایی بینی سعی شده تا حد امکان حالت طبیعی بینی حفظ شود چرا که بیشتر مشکلات تنفسی در بینی‌هایی است که به شکل مصنوعی درآمده یا بیش از حد کوچک شده‌اند و به‌اصطلاح عروسکی عمل شده‌اند. این نوع بینی‌ها سوراخ‌های بسیار کوچکی دارند که هوای کافی برای تنفس فرد به خصوص در موقع خواب تامین نمی‌شود و موجب بروز مشکلات فراوانی در این افراد می‌شود. در عمل جراحی پلاستیک بینی در کنار مساله زیبایی باید حفظ عملکرد بینی مد نظر قرار بگیرد. در غیر این صورت زیبایی ظاهری به تنهایی تامین کننده نیاز فرد نخواهد بود. زیبایی‌ای که به واسطه آن خواب راحت از فرد سلب شود هیچ ارزشی نخواهد داشت. در این راستا اصطلاحی را تحت عنوان راینوپلاستی کارکردی در کنگره جراحان پلاستیک صورت آمریکا عنوان کردم که به معنای جراحی پلاستیک بینی با حفظ عملکرد آن است، برای مثال فردی که عملکرد بینی وی خوب است پس از جراحی پلاستیک هم باید خوب باقی بماند و یا اینکه شخصی که پس از عمل بینی، دارای مشکل تنفسی است پس از جراحی بینی باید تنفس بهتری داشته باشد. حالت سوم به هیچ وجه قابل قبول نیست که شخصی با تنفس بدون عیب پیش از عمل جراحی تبدیل شود به فردی با مشکلات تنفسی و یا فردی که دارای مشکلات تنفسی است با عمل هیچ بهبودی در شرایط وی ایجاد نشود که این دو مورد به هیچ وجه قابل قبول نیستند.

● برخی افراد پس از عمل راینوپلاستی که دچار مشکلات عملکرد بینی از جمله مشکل در تنفس می‌شوند با این پرسش روبه‌رو هستند که‌آیا مشکلات تنفسی به عنوان بخشی ازعوارض عمل است ویا اینکه یک عمل استاندارد بینی باهرگونه عارضه تنفسی منافات دارد؟

پاسخ قاطع به‌این پرسش آن است که هرگونه عارضه تنفسی با عمل راینوپلاستی منافات دارد حتی اگر بیمار اصرار به عمل داشته باشد و جراح بداند که در آینده ممکن است بیمار دچار ضایعات تنفسی شود. جراح هرگز نباید دست به چنین عملی بزند. بیمارانی باید برای عمل بینی از سوی جراح انتخاب شوند که خواسته‌های منطقی دارند و تمایلی به کوچک شدن بیش ازحد بینی ندارند و بیشترخواهان این هستند که یک بینی طبیعی داشته باشند. این افراد اغلب تحت تاثیر دیگران نیستند. بیماران باید به‌این نکته توجه داشته باشند که تغییر بینی تا جایی مورد قبول است که به مرزهای عملکردی و مرزهای تنفس آسیب نرسد.

● بنابراین، پیش از عمل، جراح باید دست به انجام برخی معاینات اساسی بزند؟

همین‌طور است. پیش ازعمل، معاینه کاملی از درون بینی انجام می‌شود. اغلب با همان معاینه به صورت عادی به مشکلات داخل بینی پی می‌بریم اما گاهی معاینات شامل برخی معاینات کامل‌تر مانند اندوسکوپی هم می‌شود که معاینه‌ای روتین در کار ماست. در این سری معاینات عوامل خطرساز برای عمل را تشخیص می‌دهیم. با این سری معاینات، محدودیت‌ها مشخص می‌شوند و همچنین با پی بردن به مشکلات داخلی بینی می‌توان آنها را حین عمل برطرف کرد و پس از آن، به قسمت‌های مربوط به زیبایی پرداخت. هر بیماری که مشکلی درداخل بینی داشته باشد و درصورت اصلاح نکردن آن، بعدها به تنفس بیمار صدمه بزند، این مشکل باید حین جراحی بینی اصلاح شود. بسیاری از بیماران دارای انحرافاتی در بینی هستند که ممکن است بدون علامت باشد، به این معنی که هنوز بیمار را درگیر نکرده است. اگر این بیمار تحت عمل زیبایی قرار بگیرد و انحراف بینی او درمان نشود آن وقت است که بیمار دچار مشکل و پیامدهای آن خواهد شد. بنابراین حین عمل جراحی، بنا به تشخیص پیش از عمل، مشکلاتی از قبیل انحراف را رفع می‌کنیم.

● داشتم به‌این فکر می‌کردم که با این تفاصیل یک جراح علاوه بر تخصص پلاستیک باید مهارت‌های خاصی را در زمینه کارکردهای بینی داشته باشد؟

بله. البته بسیاری از جراحان، دوره‌های مربوط به‌این مهارت‌ها را دیده‌اند اما به هرحال بیماران هنگامی‌که می‌خواهند جراح خود را انتخاب کنند، به چند نکته باید توجه داشته باشند: اول اینکه نتایج طبیعی بسیار قابل قبول‌تر است. طبیعی یعنی اینکه به لحاظ زیبایی شناختی متوجه عمل انجام شده روی بینی نشوید. گویی این بینی ازابتدا و به صورت طبیعی به ‌این شکل بوده است. دوم اینکه جراحانی را انتخاب کنند که بینی و سوراخ‌های بینی را کوچک نمی‌کنند یا آنهایی که در تناسب بینی با صورت، اصول آنالیز صورت را رعایت می‌کنند و در آخر، جراحانی که علاوه بر زیبایی طبیعی بینی به عملکرد صحیح تنفسی بیمار نیز توجه می‌کنند. در نتیجه به نظر من بهترین راینوپلاستی آن است که سلامت بینی در آن حفظ شده باشد که ‌این نکته را با هیچ چیز دیگری نمی‌توان عوض کرد بنابراین بیماران پیش از عمل بینی باید به تمامی‌این نکات توجه داشته باشند.

● آقای دکتر، رویه‌ای که شما در راستای تناسب کامل عملکرد بینی و ویژگی‌های هر فرد فرمودید با این رویه که فقط از فرد درباره فرم و مدل خاص بینی مورد پسندش نظرخواهی می‌شود، در تناقض نیست؟

از نظر علم جراحی پلاستیک بینی چنین رویه‌ای صحیح نیست. این امر یک مساله سلیقه‌ای نیست. بینی مانند مدل لباس نیست که هرکسی بنا بر سلیقه شخصی آن را انتخاب کند. بهترین بینی برای هر فرد فقط یک بینی است وبه هیچ عنوان نمی‌تواند سلیقه‌ای باشد. اگر در سابقه تاریخی چند قرن اخیر به اصول زیبایی شناختی توجه کنیم هنوز معیارهایی که لیوناردو داوینچی از آنها به عنوان معیار زیبایی در‌ترسیم چهره استفاده می‌کرد در کتب مهم جراحی پلاستیک به صورت معیار تدریس می‌شود. در واقع این زوایا، اندازه‌ها و ابعادی که بین قسمت‌های گوناگون بینی وجود دارد استانداردهایی برای زیبایی است؛ به‌این معنی که زیبایی هم برای خود استانداردی دارد. این طور نیست که هر فردی بنا بر سلیقه هر تغییراتی در بینی انجام دهد. طبق اصول زیبایی تنها آن بینی برای صورت حداکثر زیبایی را به وجود می‌آورد که حداکثر تناسب را با چهره داشته باشد، نه حداکثر کوچکی را. در برخی عمل‌ها که فقط به کوچک شدن بینی توجه شده نه تنها بر زیبایی فرد افزوده نشده بلکه تناسب چهره نیز کاملا از بین رفته است. درحقیقت معنی زیبایی در تناسب و‌هارمونی میان اجزا است.