زیر بام های پاریس

چند نكته پراكنده از پاریس, بدون اشاره به پرلاشز, لوور, ایفل و كافه ها

اگر پاریسی‌ها در دوره‌ای به شیك‌پوشی مشهور بودند، حالا كمتر می‌توان نشانه‌ای از آن شهرت در پاریس یافت. نوعی شلختگی در لباس پوشیدن جوانان این شهر دیده می‌شود كه شاید نوعی واكنش در برابر آن شهرت دست و پاگیر باشد و هم ناشی از موج بی‌مهار مهاجرت و حضور نژادها و ملیت‌های مختلف كه چندان نگران خوش‌پوشی نیستند. بدلباسی پاریسی‌ها را می‌توان در مقایسه آنها با جوانان مسكو، بوداپست و حتی رم دریافت.

در قسمت‌های شرقی و شمالی پاریس، به خیابان‌هایی برمی‌خورید كه نام‌های مشاهیر كمونیسم را بر خود دارند. مثل لنین، تروتسكی، گوركی و... در این نواحی، عمده جمعیت را كارگران و طبقه كم‌درآمد تشكیل می‌دهند و شهرداری‌های این نواحی عمدتاً در اختیار چپ‌ها قرار دارد.

یكی از پدیده‌های اعجاب‌انگیز پاریس، مجله‌ای در قطع كتاب است كه هر هفته از سوی دولت فرانسه به چاپ می‌رسد و به معرفی برنامه‌های هنری تفریحی پاریس در طول هفته پیش رو می‌پردازد. این مجله تقریباً بدون عكس و با حروفی ریز و فشرده و در صد و بیست صفحه، غنای فرهنگی این شهر را به رخ می‌كشد. مثلاً در هفته آخر ماه ژوئن سال پیش، شما اگر علاقه‌مند سینما بودید و گذرتان به پاریس می‌افتاد، می‌توانستید از برنامه‌های مرور بونوئل، كیشلوفسكی، سینمای آرژانتین، ترسناك‌های كلاسیك آر.ك.ئو، فیلم‌های كری گرانت و... كه در سینما تك‌های كوچك با ظرفیت چهل، پنجاه نفر به نمایش درمی‌آیند استفاده كنید و حالش را ببرید. اسم این مجله پاریسكوپ است.

نیمی از شهرت امروز پاریس مدیون شیفتگی امریكایی‌هاست. از ابتدای قرن بیستم، پاریس برای سینما و ادبیات امریكا به نماد عشق و رهایی، لذت و كامجویی از زندگی بدل شده. «زن پاریسی» ساخته چاپلین، «بیوه خندان ونینوچكا» ساخته لوبیچ ژی‌ژی و «یك امریكایی در پاریس» ساخته مینه‌لی، «چهره مضحك» ساخته دانن، «گلوله‌ای در تاریكی» ساخته ادواردز، «عشق در بعدازظهر» و «ایرمای شیرین» ساخته وایلدر، نمونه‌هایی از افسانه‌پردازی هالیوود درباره پاریس هستند. در سینمای معاصر، پولانسكی در فیلم‌های مستاجر و دیوانه‌وار (فرانتیك) و ماه تلخ، این هاله رمانتیك پاریس را خدشه‌دار كرد. یكی از بهترین فیلم‌ها درباره پاریس بی‌تردید «پیش از غروب» ساخته ریچارد لینكلیتر است. هشتاد دقیقه شما همراه با قهرمانان فیلم در پاریس می‌چرخید و با نشانه‌های فرهنگ پاریسی آشنا می‌شوید. اما دلپذیرترین فیلم‌ها درباره پاریس را خود فرانسوی‌ها ساخته‌اند. از «زیر بام‌های پاریس» اثر كلاسیك رنه كلر گرفته تا «عشاق پون‌نوف» شاهكار شورانگیز لئو كاراكس.

در ادبیات هم كه آن جمله مشهور همینگوی بزرگ را درباره پاریس می‌دانید: پاریس جشن بیكران!

امتیازاتی كه در حكومت چهارده‌ساله میتران (۴۹۹۱- ۰۸۹۱) به طبقه فرودست كارگر و دانشجویان بخشیده شد، خشم بورژوازی فرانسه را برانگیخت. به نظر آنان، بخشی از ركود اقتصادی فرانسه در ابتدای دهه نود ناشی از سیاست‌های بنده‌نوازانه میتران بود كه با شیوه‌های سوسیالیستی، فضای رقابت در این كشور را از بین برد. شیراك در دوره حكومتش سعی كرد به‌آرامی از این امتیازات بكاهد. موج خشونت‌ها و اعتصاب‌ها در پاریس عموماً ناشی از مقاومت در برابر از دست دادن این امتیازات است.

تلخ‌ترین لحظه تاریخی برای پاریسی‌ها حضور هیتلر و رژه ارتش آلمان زیر تاق نصرت مشهور پاریس است. خود پاریسی‌ها لاف می‌زنند كه تسلیم سریع این شهر به آلمان‌ها، به‌خاطر جلوگیری از تخریب این شهر زیبا بوده است. هیتلر طی دو هفته، با دور زدن خط دفاعی ماژینو، فاتحانه وارد پاریس شد.

پاریسی‌ها به ایفل شگفت‌انگیزشان فخر می‌فروشند. معماری پاریس، به شكلی طراحی شده كه از هر نقطه شهر بتوان ایفل را با كمترین مزاحمت تماشا كرد. پاریسی‌ها، اما برای آنكه در برابر مدرنیسم امریكایی عقب نمانند، در منتهی‌الیه غرب شهرشان، محله‌ای مدرن با آسمان‌خراش‌ها و برج‌های بزرگ مسكونی بنا كرده‌اند كه كاملاً فضایی متفاوت با بافت بقیه شهر دارد. اما در مجموع، پاریس به‌رغم شهرتش در مقایسه با دیگر شهرهای اروپایی از لندن و بارسلون گرفته، تا رم و مسكو و پراگ و بوداپست، شهر چندان زیبایی محسوب نمی‌شود.

در مركز و غرب پاریس، اجاره یك اتاق هشت‌متری كه یك حمام نقلی هم در خودش دارد و دستشویی مشترك با دیگر مستاجرین محترم و البته در طبقه پنجم و آن چیزی كه به اتاق زیر شیروانی مشهور است، ماهی هشتصد یورو آب می‌خورد. در حومه پاریس و مثلاً در محله «كه‌رت» (كقت!) یك آپارتمان هشتادمتری در یك مجتمع آبرومند و در كنار یك دریاچه فوق‌العاده زیبا، ماهی ۰۰۴۱ یورو خرج برمی‌دارد. قیمت خرید آپارتمان در محله‌های مركزی به متری سی میلیون تومان هم می‌رسد!

به جز مسكن، زندگی در پاریس چندان گران نیست. كارت هفتگی مترو پانزده یورو قیمت دارد كه با آن می‌توانید تقریباً به همه جای پاریس رفت‌و‌آمد كنید. چیزی حدود هفده هزار تومان. خرج رفت‌و‌آمد در تهران خودمان در یك هفته، مطمئناً گران‌تر درمی‌آید. حراج‌های فصلی، خرید پوشاك ارزان‌قیمت را آسان ساخته است؛ به‌شرطی كه مقید به مارك و برند و از این چیزها نباشید. تی‌شرت با كیفیت خوب با ده یورو قابل خریدن است. غذا در رستوران، بسته به اشتها و ذائقه‌تان از چهارده یورو به بالا خرج برمی‌دارد. اما در مك‌دونالد یا كوییك با پنج یورو می‌توانید خودتان را سیر كنید. در رستوران‌های چینی، این فرایند با دو یورو اتفاق می‌افتد. اما صبحانه كمی گران درمی‌آید. از پنج تا نه یورو. برای قهوه، آب‌پرتقال، كره، پنیر و نان هلالی.

برای خرید‌های روزمره، فروشگاه‌های زنجیره‌ای (مثل لیدل) اجناس را به شكل خارق‌العاده‌ای، ارزان به دست شما می‌رسانند. در محله‌های عرب‌نشین، شما اغذیه و پوشاك را می‌توانید با قیمت‌هایی مشابه ناصرخسرو خودمان پیدا كنید.

درمان و بهداشت، كاملاً رایگان است. بستری شدن در بیمارستان كوچك‌ترین هزینه‌ای برای بیمار ندارد. هزینه تحصیل نیز برای شهروندان فرانسوی رایگان است. شاید به همین دلایل بوده كه پاریس در آمارهای سازمان ملل در سال ۲۰۰۶، استاندارد‌های بالاتری را برای یك زندگی بی‌دغدغه، حتی نسبت به تورنتو و سیدنی و لندن به‌دست آورد.

اگر توریست هستید یادتان باشد ژوئیه و آگوست (ده تیر تا ده شهریور)، فصل چندان خوبی برای رفتن به پاریس نیست. پاریسی‌ها دیوانه تعطیلات هستند و در این دو ماه بی‌توجه به حجم توریست‌های خارجی كه به پاریس می‌آیند، راهی بنادر جنوبی فرانسه می‌شوند تا از آفتاب و دریا لذت ببرند. فصل توریستی پاریس از نیمه آوریل تا آخر ژوئن است (اواخر فروردین تا اوایل تیر).

آرش خوشخو