شانس «ویتی كر» برای اسكار ۲۰۰۷

جك نیكولسون توانا و ۶۹ساله تا به حال سه بار جایزه اسكار را برده است و همین مسأله می تواند بزرگترین مانع در راه رسیدن جایزه اسكار برترین بازیگر مرد امسال به وی به خاطر بازی جالبش در رل گنگستری به نام فرانك كاستلو و به واقع ایفای كلیدی ترین رل در فیلم جدید مارتین اسكورسیسی به نام «جداشده ها» یا «سفركرده ها» باشد

جك نیكولسون توانا و ۶۹ساله تا به حال سه بار جایزه اسكار را برده است و همین مسأله می تواند بزرگترین مانع در راه رسیدن جایزه اسكار برترین بازیگر مرد امسال به وی به خاطر بازی جالبش در رل گنگستری به نام فرانك كاستلو و به واقع ایفای كلیدی ترین رل در فیلم جدید مارتین اسكورسیسی (به نام «جداشده ها» یا «سفركرده ها») باشد. آكادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری كه نهاد اهداكننده اسكار است، معمولاً در چنین مواردی اولویت را به كسانی داده است كه پیشتر اسكار را تصاحب نكرده باشند و در آن صورت فارست ویتی كر بازیگر سیاهپوست و آشنا می تواند به دلیل ایفای هنرمندانه نقش ایدی امین دیكتاتور اوگاندا در دهه ۱۹۷۰در فیلمی جدید به نام «آخرین پادشاه اسكاتلند» جدی ترین كاندیدا و شانس دار برای كسب اسكار امسال باشد و به روایتی نیكولسون را شكست بدهد.

هرچندسال یك بار اتفاق می افتد كه یك بازیگر سینما به هنگام ایفای رل یك چهره مشهور سیاسی، اجتماعی ، هنری یا ورزشی چنان در قالب او فرو می رود كه انگار تبدیل به خود وی می شود. ویتی كر در فیلم فوق چنان كرده و تو گویی، خود ایدی امین شده است. هلن میرن به هنگام ایفای رل ملكه الیزابت در «ملكه» كار جدید استیفن فری یرز بریتانیایی نیز چنین كرده و آن چنان شبیه به وی شده كه تفكیك بازیگر از ملكه غیرممكن است و پیشتر درمورد بن كینگزلی و گاندی در فیلم «گاندی » به سال ۱۹۸۲ نیز چنین فرآیند و حالتی رؤیت شده بود.

اضافه بر آن ویتی كر مانند بازیگرانی كه تا به حال رل آدولف هیتلر را ایفا كرده اند، تلاش می كند كه مثلاً حالتی انسانی به چهره ای ببخشد كه همانند رهبر سابق آلمان نازی یك رژیم جنایتكار را دایر كرد و تعداد زیادی از مردم كشورش و سایر كشورها را شكنجه كرد و كشت و توده ها را ارعاب و متواری ساخت.

وقتی حكومت۸ ساله ایدی امین در سال ۱۹۷۹ پایان گرفت، ویتی كر نوجوانی بیش نبود و در نتیجه اطلاعات و برداشتی كه از دیكتاتور سابق اوگاندا دارد ، همانی است كه از رسانه ها و بنگاه های خبری گرفته است. ویتی كر در اواخر پاییز امسال و در حالی كه كاندیداهای اسكار امسال زودتر از دهه اول بهمن ماه اعلام نمی شوند، می گوید: «از او چیزهایی یادم می آید. وی را مردی نظامی و خشن و بی رحم توصیف كرده بودند كه یونیفورم برتن داشت و عده ای هم او را یك دیكتاتور دیوانه می خواندند. عكس های امین نیز همین را می گفت.»

ویتی كر كه ۴۵ساله شده و از نخستین مرتبه ظهورش در سینما حدود ۲۵ سال می گذرد. می افزاید: «تا زمانی كه كارم روی این فیلم و تحقیقاتم درمورد این كاراكتر شروع نشده بود، این تمامی چیزی بود كه درباره ایدی امین می دانستم، اما از آن پس موضوع برایم وسیعتر و بزرگتر شد.

صدها هزار نفر در دوره وی مردند و در نتیجه نمی توان این را نادیده گرفت، ولی در تحقیقاتم به تدریج دریافتم كه او تأثیرگذاری زیادی بر اطرافیانش داشت. حتی اگر به فیلم هایی كه از او گرفته شده، نگاه كنید نیز به این مسأله پی می برید. او یك شومن بزرگ بود.»

«آخرین پادشاه اسكاتلند» براساس رمانی از ژیل فودن ساخته شده و در آن با كاراكتر خیالی یك پزشك جوان اسكاتلندی (با بازی جیمز مك اووی) مواجه می شویم كه گذارش به اوگاندا افتاده و آن جا در پی ماجراجویی است و روزی ایدی امین او را می یابد و وی را تبدیل به پزشك اختصاصی اش می كند و این پزشك تا به آن جا پیش می رود كه تبدیل به رازدار و یكی از نزدیكان امین می شود و به این ترتیب از نزدیك قساوت های او را می بیند و ناظر حكومت بی رحمانه وی می شود.

ایدی امین در حالت تبعید در عربستان به سال ۲۰۰۳ درگذشت و ویتی كر امروز می گوید كه بازی كردن رل وی و كار دراین خصوص باعث شد كه خود وی نیز به گونه ای تحت الشعاع كاراكتر امین و زیر طلسم او قرار گیرد. حتی امروز در خود اوگاندا هم احساس های متفاوتی را درباره امین می یابید، اما اكثریت با كسانی است كه او را به خاطر جنایات بی رحمانه اش محكوم می كنند و برخی نیز می گویند تنهاكار خوب او تلاش برای ساختن مدارس و بیمارستانها در سطح اوگاندا بوده است.

ویتی كر می گوید: «ما همه جوانب كار را شنیدیم و سنجیدیم و مسائل لازم و صحیح تر را برگرفتیم و آنها را به نمایش نهادیم. بدیهی بودكه برخی نكات فقط افسانه بود و باید نادیده گرفته می شد. من به آن چه سناریو به من می داد، اكتفا نكردم و خودم نیز به تحقیقات اضافی پرداختم و به فیلم ها و كتاب های متعددی كه درباره امین و كشور اوگاندا موجود است روی آوردم و همگی را بررسی كردم. من حتی با تعدادی از مردم این كشور به طور مستقیم در باره امین صحبت كردم . البته كار سختی نیست. كافی است به آن جا بروید و سوار یك تاكسی شوید و یا به رستورانی بروید و داستان پشت داستان در باره او بشنوید ، كمتر كسی را می یابید كه چیزی برای گفتن در باره ایدی امین نداشته باشد.»

«ویتی كر» كوشید در ایام فیلمبرداری، كمتر از قالب امین خارج شود و حتی در ساعاتی كه كار تعطیل نیز بود، او از رل خارج نمی شد. ویتی كر این كار را به سال ،۱۹۸۸ نیز زمانی كه رل چارلر پاركر سراینده و نوازنده معروف موسیقی جز را در فیلم «برد» كار كلینت ایست وود بازی كرد، انجام داده بود. در آن زمان او یك آپارتمان در نیویورك اجاره كرده و ۲۴ساعته موسیقی جز و به ویژه كارهای پاركر را در آن جا برای خود پخش می كرد تا حتی یك لحظه هم از آن دنیا خارج نشود.

باز اگر به «شبح سگ؛ راه سامورایی » كار جیم جارموش رجوع كنیم، متوجه می شویم كه فارست ویتی كر برای فرورفتن در نقش ، روزی دو سه ساعت به كار مدیتیشن و تمركز افكار می پرداخت و از جهان عادی و آدم های نرمال خارج می شد. «بله، وضعیت من چنان بود. وقتی وارد صحنه می شدم و فرمان شروع فیلمبرداری صادر می گشت. خودم را آماده می دیدم و همه چیز مهیا بود و بهتر بگویم در آن فضای خیالی بودم و انگار روی سطح زمین به سر نمی بردم. برعكس مثل همان موجود موردنظر جارموش، در یك نوع خلأ و سكون به سر می بردم.»

برای «آخرین پادشاه اسكاتلند» كه از مهرماه در آمریكا و از آبان ماه امسال در اروپا اكران شده، ویتی كر تمامی نوع حركات، روش گویش و لهجه امین وحالات مختلف ولی بی رحمانه او را بر چهره و وجود خود نشانده است. می گویند ویتی كر حتی در ایام فیلمبرداری غذاهای بومی و سنتی اوگاندا را می خورده و دست به چندسفر در سطح كشور زده تا محیط و فرهنگ آن جا را در وجودش حل كند. در سر صحنه فیلمبرداری نیز ، وقتی كار قطع می شده و به بازیگران و عوامل اجرا استراحت داده می شد، بازهم ویتی كر لهجه و گویش امین را كنار نمی گذاشت و باز به شیوه دیكتاتور سابق اوگاندا حرف می زد. این كار به گونه و وسعتی بود كه سایر اعضای كادر اجرایی را حیرت زده می كرد. جیمز مك آووی به عنوان یكی از همبازیان ویتی كر می گوید: «من همیشه در صحنه فیلمبرداری بودم ، ولی حتی وقتی گروه فیلمبرداران می رفتند، فارست از رل خارج نمی شد و همان طور می ماند. جالب تر این كه به محض واردشدن او به اتاق و محل، همان اتوریته و حالت دیكتاتور مآبانه امین را با خود به آن جا می آورد و انگار خود اوست و یك نوع سكوت و ترس بر محل و بین ما حاكم می شد. فكر می كردیم كه خود امین آمده است! درعین حال این مسأله باعث می شد همه ما جدی تر شویم و كار را به اندازه خود او محكم و وسیع و الزامی تلقی كنیم.»

با این حال كوین مك دانلد كارگردان «آخرین پادشاه اسكاتلند » معترف است كه ابتدا ویتی كر را انتخاب مناسبی برای این رل نمی دانسته است. درحالی كه تمام تهیه كنندگان این فیلم از آغاز به ویتی كر نظر داشتند و او را برگزیده بودند، مك دانلد می گوید: « خب ، نظر من این بود كه ویتی كر حتماً بازیگر خوبی است اما انگار چیز و كار متفاوتی را انجام می دهد. به نظرم می رسید كه او ذاتاً آدمی محترم و پراحساس و خوش رفتار است و این با چیزی كه ما در مورد امین می خواستیم، در تضاد بود. ما كسی را می خواستیم كه اهل نمایش و سرسخت و تندخو باشدو باور همه ما این بود كه ویتی كر چنین كسی نیست. با این حال پس از مدتی به نتیجه ای به جز این رسیدم. پای صحبت او نشستم و دیدم برداشت های درست و لازم را در باره این رل دارد. وی می دانست كه چگونه باید رفتاركند و از چه طریق درچنان حال و هوایی فرو رود. او از درون و از عمق به قضیه نگاه می كرد و حاصل این قضیه را می توانید در فیلم و نوع حضور وی نیز ببینید. او نه فقط توانسته است از برخی دیدگاهها چهره ای انسانی به این كاراكتر بی رحم ببخشد، بلكه كاری كند كه بیننده گمان ببرد تمام خشونت ها و سبعیت های آن آدم در مورد دیگران، كار درستی بوده و وی راه غلط را طی نكرده است.» ویتی كر هركاری كرده باشد، اینك امیددار نخست جایزه اسكار برترین بازیگر مرد نقش اول سال محسوب می شود. چیزی كه سالها حضور محسوس و اغلب قابل قبول وی درعرصه سینما، پشتوانه آن است.