پیشرفت تسهیلات تجاری درسطح جهان

رتبه ایران در این فهرست کجاست

بانک جهانی در گزارشی ۱۵۵ کشور جهان را در زمینه تجهیزات آنها برای تجارت طبقه‌بندی کرد. هر چه امکانات و تجهیزات کشوری در زمینه تجارت بهتر باشد، این کشور تجارت کاراتری خواهد داشت.

گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد که کشورهای جهان به طور متوسط در حمل‌ونقل کالا و برقراری ارتباط بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان در بازارهای بین‌المللی، پیشرفت کرده‌اند. با توجه به نقش انکارناپذیر تجارت در رشد، بانک جهانی همچنان کشورهای جهان را به سرمایه‌گذاری در امور لجستیک مربوط به تجارت دعوت می‌کند.

طبقه‌بندی بانک جهانی بر اساس شاخصی به نام LPI صورت می‌گیرد. شاخص LPI بر مبنای قراردادهای مربوط به حمل‌ونقل زمینی و هوایی اندازه‌گیری می‌شود. این شاخص نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۰ اقتصادهای کشورهای ثروتمند، با توجه به نقشی که در زنجیره تولید دارند، پیشرفته‌ترین امکانات لجستیکی در زمینه تجارت را داشته‌اند. صدرنشین فهرست ارائه شده کشور آلمان است. آلمان که تنها در سال ۲۰۱۰ و با اختلاف اندکی جایگاه بزرگ‌ترین صادرکننده جهان را به چین واگذار کرد، با تجهیز امکانات خود در زمینه تجارت، به بهره‌برداری هرچه بیشتر از تجارت به عنوان موتور محرک رشد اقتصادی پرداخته است.

بررسی منطقه‌ای این شاخص در کشورهای در حال توسعه نشان می‌دهد که چین در آسیای شرقی، هند در جنوب آسیا، لبنان در خاورمیانه، برزیل در آمریکای لاتین، آفریقای جنوبی در قاره آفریقا و لهستان در اروپای شرقی، کشورهای پیش رو در مناطق مختلف بوده‌اند. ایران نیز در این طبقه‌بندی جایگاه ۱۰۳ را به خود اختصاص داده است.

تقریبا تمامی ده کشور قعرنشین فهرست LPI از میان کشورهای کم درآمد هستند. به طور کلی نمره کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه اختلاف زیادی با یکدیگر دارند. اما در عین حال برخی اصلاحات در کشورهای در حال توسعه از جمله استفاده بیشتر از فن آوری

اطلاعات و توسعه خدمات لجستیکی خصوصی، امیدوار کننده است. در مقایسه با سال ۲۰۰۷ که گزارش پیشین بانک جهانی در این زمینه منتشر شد، بسیاری از کشورهای در حال توسعه ظرفیت‌های خود را برای ارتباط با بازارهای بین‌المللی توسعه بخشیده‌اند. اما اوتاویانو کانوتو معاون بانک جهانی در زمینه کاهش سطح فقر، اعتقاد دارد کشورهای در حال توسعه برای خروج هر چه قدرتمندتر از بحران اقتصادی و برای اینکه توانایی بیشتری برای رقابت در عرصه جهانی داشته باشند، نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری در امور لجستیکی تجارت دارند. چنین اظهار نظری از آنجایی مطرح می‌شود که تحقیق صورت گرفته توسط بانک جهانی نشان می‌دهد که بهبود امکانات لجستیکی تجارت در کشورهای فقیر یا با درآمد متوسط، می‌تواند به طور میانگین سطح تجارت را تا ۱۵ درصد افزایش دهد و با کاهش سطح قیمت‌ها و ارتقای کیفیت می‌تواند منافع بیشتری را نصیب بنگاه‌ها و مصرف‌کنندگان کند.

گزارش اخیر بانک جهانی نشان می‌دهد که در برخی کشورهای در حال توسعه به‌رغم در آمد سرانه پایین، خدمات لجستیک تجاری پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته است. از جمله این کشورها عبارتند از چین، هند، ویتنام و آفریقای جنوبی. کشورهایی که بیشترین پیشرفت را نسبت به سال ۲۰۰۷ داشته‌اند، عبارتند از کلمبیا، برزیل و تونس. بر اساس بررسی بانک جهانی کشورهای مذکور در طی سال‌های گذشته به اصلاحات اساسی در زمینه تجارت دست زده‌اند.

بر اساس این تحقیق، توسعه امکانات لجستیکی به شدت از کیفیت نهادهای بخش عمومی و دولتی و میزان هماهنگی موجود میان ادارات مدیریت مرزی تاثیر پذیر است. بنابراین نیاز زیادی به اصلاحات در این زمینه وجود دارد. در کشورهایی که عملکرد ضعیف‌تری در امور لجستیک تجاری دارند، به طور متوسط نیمی از محموله‌های تجاری مورد بازرسی قرار می‌گیرند و به دلیل عدم هماهنگی موجود حداقل یک هفتم محموله‌ها دو بار مورد بازرسی قرار می‌گیرند.

دیگر حوزه‌هایی که به پیشرفت در امور لجستیکی کمک خواهد کرد عبارتند از: قوانین بهتر در امر نقل و انتقالات، رقابت بیشتر در خدمات مرتبط با تجارت و همچنین کیفیت بالاتر زیر‌ساخت‌های مرتبط با تجارت. در مورد کشورهای با در آمد متوسط بهبود زیر بناها در اولویت قرار دارد.

بانک جهانی پروژه‌های متعددی برای بهبود تجهیزات تجارت در کشورهای در حال توسعه دارد. از جمله سرمایه‌گذاری ۲۵۰ میلیون دلاری این بانک در آفریقا به بهبود زیر بناهای تجاری در اوگاندا و کنیا کمک زیادی کرده؛ به طوری که به عنوان مثال زمان تلف شده در مرز برای انتقال محموله‌های تجاری میان این دو کشور از سه روز به سه ساعت کاهش یافته است. سرمایه‌گذاری دیگری در افغانستان (به ارزش ۲/۳۱ میلیون دلار) به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و افزایش درآمدهای گمرکی از ۵۰ میلیون دلار در سال ۲۰۰۴ به ۳۹۹ میلیون دلار در سال ۲۰۰۸ انجامیده است.

تجارت بیشتر به معنی رقابت بیشتر و بنابراین کارآیی بیشتر اقتصاد جهانی است. اهمیت تجارت برای رشد اقتصاد جهانی به قدری است که بسیاری از همکاری‌های بین‌المللی پس از وقوع بحران اقتصادی به تلاش برای جلوگیری از تن در دادن کشورهای جهان به سیاست‌های حمایتی و انزوا طلبانه در واکنش به بحران معطوف شد. در شرایط کنونی اقتصاد جهان، رشد کشورهای مختلف پیوند تنگاتنگی با یکدیگر دارد.

به عنوان مثال افزایش صادرات چین تنها به معنای بهبود اوضاع در این کشور نیست و می‌تواند به عنوان عاملی برای افزایش تقاضای جهانی، به رشد درسایر کشورها نیز کمک کند. به طور کلی روند طی شده پس از بحران اقتصادی، نشان داده است که توسعه تجارت و همکاری‌های بین‌المللی عبور از یک بحران فراگیر و جهانی را تسهیل می‌کند.

نگار حبیبی، مصطفی جعفری